Το ρωσικό Άρμα Μάχης, τρίτης γενιάς Τ-80, σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε από την Σοβιετική Ένωση και η πρώτη έκδοση του εντάχθηκε σε υπηρεσία το 1976. Μέχρι σήμερα, το επιβλητικό Τ-80, παράχθηκε σε διάφορες εκδόσεις με τελευταία την έκδοση να είναι το Τ-80UK το οποίο φέρει σημαντικές αναβαθμίσεις. Το Τ-80 BVM το οποίο παρουσιάστηκε το 2017 αποτελεί αναβάθμιση του Τ-80BV. 

Η Κύπρος αγόρασε από την Ρωσία αρχικά 41 Τ-80U (U-uluchsheniye σε ρώσικα δηλ βελτιωμένο) εκ των οποίων τα  27 ήταν σε έκδοση T-80U και 14 T-80UK (έκδοση άρματος Διοικήσεως και Ελέγχου) όλα με στροβιλοκινητήρα (jet-engine) για 174 εκατομμύρια δολάρια . Τα άρματα έφτασαν στην Κύπρο σε δύο αποστολές. Η πρώτη αποστολή περιελάμβανε 27 T-80U που έφτασαν το 1996, ενώ η δεύτερη παρτίδα με 14 T-80UK έφτασε το 1997.

Διαβάστε επίσης: BMPT “Terminator” | Η Ρωσική προσέγγιση στην υποστήριξη μάχης εντός κατοικημένων τόπων – VIDEO

Το 2010 η Κυπριακή Δημοκρατία προχώρησε σε νέα αγορά 41 ανακατασκευασμένων T-80U και τεσσάρων αρμάτων περισυλλογής Brem-80U για 115 εκατομμύρια δολάρια. Η παραλαβή των υπόψη αρμάτων ολοκληρώθηκε στα μέσα του 2011. Όλα τα άρματα Τ-80U, τα οποία εξήγαγε η Ρωσική Ομοσπονδία στην Κύπρο προέρχονται από το απόθεμα του ρωσικού στρατού, ενώ τα Brem-80U κατασκευάστηκαν στο Ομσκ αποκλειστικά για την Εθνική Φρουρά (Ε.Φ).

Η προσθήκη των ρωσικών αρμάτων μάχης Τ-80 βελτίωσε κατακόρυφα τις δυνατότητες και το αρματικό δυναμικό της Διεύθυνσης Τεθωρακισμένων της Εθνικής Φρουράς, η οποία πέραν των Τ-80 διαθέτει και τα γαλλικά ΑΜΧ 30Β2 και τα Βραζιλιάνικα ελαφρά τροχοφόρα άρματα αναγνωρίσεως EE-9 Cascavel. Προ της παραλαβής των Τ-80U είχε προηγηθεί η παραλαβή των Τεθωρακισμένων Οχημάτων Μάχης (ΤΟΜΑ) BMP-3 τα οποία επίσης υπάγονται στη Διεύθυνση Τεθωρακισμένων του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Φρουράς (ΓΕΕΦ). 

Γενικά χαρακτηριστικά Τ-80U:

•   Κατασκευαστής: LKZ and Omsk Transmash-Ρωσία Malyshev Factory-Ουκρανία
•   Βάρος: 46 τόνους
•   Μήκος: 9.65 μέτρα
•   Πλάτος: 3.6 μέτρα
•   Ύψος: 2.2 μέτρα
•   Κινητήρας: Πολύκαυστoς στροβιλοκινητήρας 1250 ίππων GTD-1250
•   Βοηθητική Μονάδα Παροχής Ισχύος: APU GTA-18, 18 kW
•   Πλήρωμα: 3 άτομα (οδηγός, πυροβολητής, αρχηγός)
•   Αυτονομία: 335 χλμ.
•   Μέγιστη ταχύτητα (δρόμο): 90 χλμ/ώρα 

Οπλισμός-Πυρομαχικά:

•  Λειόκαννο Πυροβόλο 125 χιλ 2A46M-1
•  Δευτερεύον οπλισμός: Συζυγές πολυβόλο PKT 7,62 χιλ.
•  Πολυβόλο NSVT 12,7 χιλ.
•  45 βλήματα (διατρητικά βλήματα APFSDS, εκρηκτικά-αντιαρματικά βλήματα HEAT και εκρηκτικά θραυσματοποιούμενα HE-Frag) συμπεριλαμβανομένων και αντιαρματικών πυραύλων  9Κ119Μ Refleks οι οποίοι εκτοξεύονται από το πυροβόλο του άρματος

Διαβάστε επίσης: Εθνική Φρουρά | Βολές Αντιαρματικών Πυραύλων Refleks με Άρματα Τ-80 – Φωτογραφίες – VIDEO

Θωράκιση:

•   Σύνθετη πολυστρωματική θωράκιση 
•   Εκρηκτική Ενεργητική Θωράκιση (Explosive Reactive Armor-ERA) τύπου Kontakt-5
•   Συμπαγείς ελαστικές ποδιές σε διάφορα μέρη του πύργου και στο εμπρός μέρος του σκάφους

Αυτοπροστασία: 

•   Ηλεκτρονικό σύστημα αυτοπροστασίας TShU-1-7 “Shtora” για προστασία ενάντια σε αντιαρματικούς πυραύλους με ημιαυτόματη καθοδήγηση και με χρήση καταδείκτη λέιζερ (Μόνο σε  Διοικητικά Άρματα)
•   8 (4×2) εκτοξευτές καπνογόνων οι οποίες διακόπτουν την ροή της ακτινοβολίας δέσμης λέιζερ όταν το άρμα στοχοποιείται

Τα πρόσφατα γεγονότα στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ αποτέλεσαν άλλο ένα “καμπανάκι” για τις επιτακτικές ανάγκες σε ότι αφορά τους εξοπλισμούς της Εθνικής Φρουράς. Μια τέτοια ανάγκη είναι και η αναβάθμιση ή και αγορά νέων αρμάτων μάχης. Η δεύτερη επιλογή, ακόμα και εάν υπήρχαν επαρκείς διαθέσιμοι πόροι ύψους 450-500 εκατομμυρίων ευρώ για αγορά μιας καινούργιας επιλαρχίας, δεν θα ήταν εφικτό να υλοποιηθεί σε διάστημα μικρότερο των 5 ετών. Δεδομένου επίσης των γεωπολιτικών και άλλων παραμέτρων το επόμενο νέο άρμα της Ε.Φ δύσκολο έως αδύνατο είναι Ρωσικό, αλλά μάλλον ευρωπαϊκό και ενδεχομένως μέσω κοινού ευρωπαϊκού προγράμματος.

Διαβάστε επίσης: Κύριο σύστημα μάχης εδάφους (MGCS) με συμμετοχή ελληνικής εταιρείας

Σε κάθε περίπτωση η διεθνής βέλτιστη πρακτική ευνοεί την αναβάθμιση και αξιοποίηση των αρμάτων μάχης στο μισό του ορίου ζωής τους (περίπου τα 20 χρόνια) για ικανοποιητική λειτουργία για συνολικό διάστημα ζωής μεταξύ των 40-50 ετών ή και περισσοτέρων σε κάποιες περιπτώσεις (παράδειγμα το Μ48 το οποίο πρωτοεμφανίστηκε την δεκαετία του 1960). Η συνηθέστερη επιλογή αφορά την αναβάθμιση του Συστήματος Ελέγχου Πυρός (ΣΕΠ), των οπτικών και διαφόρων άλλων αισθητήρων καθώς και την ενίσχυση της θωράκισης του άρματος.

Η πρώτη σειρά των Τ-80U της Εθνικής Φρουράς, όπως αναφέραμε έχει ήδη συμπληρώσει 25 έτη υπηρεσίας στο νησί. Η δεύτερη παρτίδα των ανασκευασμένων αρμάτων έχει συμπληρώσει ήδη μια δεκαετία επιχειρησιακής αξιοποίησης με το συνολικό χρόνο “ζωής” τους να κυμαίνεται στα ίδια περίπου χρόνια με τα άρματα της πρώτης παρτίδα των T-80U. Η μόνη αναβάθμιση την οποία έχουν υποστεί τα αρχικά T-80U της Ε.Φ είναι στα όργανα παρατήρησης και σκόπευσης, τα οποία εκσυγχρονίστηκαν στην Κύπρο με συστήματα από που προσφέρει η Λευκορώσικη JSC Peleng σε συνεργασία με την Γαλλική Thales (πηγές αναφέρουν τον θερμικό απεικονιστής Catharine-FC).

Διαβάστε επίσης: Επιπλέον θωράκιση Τ1 για τα τουρκικά Leopard 2A4 από τον Οκτώβριο – VIDEO 

Οι προοπτικές αναβάθμισης των αρμάτων μάχης Τ-80U της Εθνικής Φρουράς θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν μέρος ή των σύνολο των πιο κάτω: 

•   Αναβάθμιση εκρηκτικής ενεργητικής θωράκισης από Kontakt-5 σε Relikt
•   Προσθήκη θωράκισης τύπου “κλωβού” (cage armor) στο πίσω μέρος του πύργου κατά το πρότυπο του Τ-80BVM. Η συγκεκριμένη θωράκιση θα μπορούσε να αναπτυχθεί και από           κυπριακές εταιρείες οι οποίες σε συνεργασία με Τεχνικό Σώμα της Εθνικής Φρουράς θα μπορούσαν να σχεδιάσουν και να κατασκευάσουν τον ιδανικό κλωβό για το T-80

T-80 BVM με θωράκιση Relikt και θωράκιση τύπου κλωβού σε πίσω μέρος

•   Αναβάθμιση σκοπευτικού για τον πυροβολητή με το PNM Sosna-U το οποίο χρησιμοποιείται μεταξύ άλλων και στα Τ-90
•   Νέο σύστημα επικοινωνιών και σύστημα Διοικήσεως και Ελέγχου (C2) 

Ο τέως αρχηγός ΓΕΣ Αντγος Καμπάς Γ. σε άσκηση τεθωρακισμένων με τη χρήση του Συστήματος Διοίκησης Ελέγχου (ΣΔΕ) «ΗΝΙΟΧΟΣ»

Παράδειγμα ενός σύγχρονου συστήματος Διοίκησης και Ελέγχου αποτελεί και ο “ΗΝΙΟΧΟΣ” το οποίο φέρουν τα ελληνικά Leo2 Hel. Το σύστημα διασυνδέεται με κύρια λειτουργικά συστήματα του άρματος, όπως το σύστη­μα πλοήγησης, το σύστημα βολής και τους ασυρμάτους και τροφοδοτείται με πληροφορίες, όπως η θέση του άρματος στο έδαφος, η στάθμη πυρομαχικών και καυσίμων κ.α. Οι πληροφορίες μεταβιβάζονται από κάθε σταθμό «ΗΝΙΟΧΟΣ» και στα λοιπά άρματα που του δικτύου με άμεσο όφελος την άμεση επίγνωση της τακτικής κα­τάστασης σε πραγματικό χρόνο.

Διαβάστε επίσης: MGCS | Η πρόταση «Game Changer» της Hensoldt για το ευρωπαϊκό άρμα μάχης – VIDEO

•  Σύστημα ενεργής αυτοπροστασίας όπως για παράδειγμα το ρωσικό “Arena-E” , τα     ισραηλινά Trophy APS (Rafael) και Iron Fist (IMI) ή το ADS της Γερμανικής Rheinmetall

Το σύστημα αυτοπροστασίας “ΑΡΕΝΑ-Ε” σύστημα σχεδιάστηκε από την ρωσική ΚΒΜ ειδικά για Κύρια  Άρματα Μάχης και τεθωρακισμένα οχήματα μάχης (ΤΟΜΑ) όπως το BMP-3.  Πρωτοεμφανίστηκε το 1997 σε άρμα Τ-80UM-1Bars. Το σύστημα φέρει χιλιοστομετρικό ραντάρ στην οροφή του πύργου, το οποίο εντοπίζει την εισερχόμενη απειλή η οποία κινείται με ταχύτητα μεταξύ 70-700 μέτρων/δευτ. (π.χ πύραυλο) σε απόσταση περίπου 50μ, συμπεριλαμβανομένων και των έξυπνων πυρομαχικών τα οποία εκτελούν επιθέσεις οροφής (smart top-attack).

Arena-E APS σε άρμα T-80U © ΚΒΜ.RU

Διαβάστε επίσης: Σύστημα αυτοπροστασίας “Trophy” | Το σύστημα που καθιστά πλέον τα Abrams “άτρωτα” – Φωτογραφίες & VIDEO

Μετά τον εντοπισμό του στόχου το σύστημα ενεργοποιεί έναν (από τους 22 μέχρι και 30 εκτοξευτές) που μπορεί να φέρει, εγκατεστημένους περιμετρικά του πύργου. Αυτοί περιέχουν εκρηκτικό με θραύσματα το οποίο καταστρέφει την απειλή σε απόσταση 5-10μ. μακριά από το άρμα. Το “Arena-E” καλύπτει το άρμα περιμετρικά σε γωνιά μέχρι 270ο με την ακτίνα προστασίας του προσωπικού γύρω από το άρμα να κυμαίνεται μεταξύ 20-30 μέτρων. Το βάρος του συστήματος είναι μεταξύ 1000 και 1300 κιλών. Το κόστος εκάστου συστήματος εκτιμάται γύρω στα 300,000 δολάρια και μια συνολική εφαρμογή του στα 82 Τ-80U και ενδεχομένως τα 43 ΤΟΜΑ BMP-3 να επιφέρει χαμηλότερο κόστος ανά μονάδα. 

Καταστροφή εισερχόμενης απειλής (RPG) από σύστημα Arena-E © KBM.RU

Το κόστος για τα λοιπά συστήματα ενεργητικής αυτοπροστασίας είναι ωστόσο μεγαλύτερο. Η συμφωνία για αγορά 154 συστημάτων (και αναλωσίμων) Iron Fist στα ΤΟΜΑ Bradley του Αμερικανικού Στρατού κόστισε περίπου 122 εκατομμύρια δολάρια, ήτοι περίπου 792,000 ανά σύστημα, ενώ η αγορά του Throphy που αφορούσε την εγκατάσταση του σε 264 άρματα άρματα M1 Abrams του Στρατού των ΗΠΑ (το 2018), στοίχισε 193 εκατομμύρια δολάρια, ήτοι 730,000 δολάρια ανά σύστημα.

Διαβάστε επίσης: Ολλανδία | Εκσυγχρονισμός του στόλου των τεθωρακισμένων με APS “Iron Fist” και COAPS – VIDEO

Βελτιώσεις μπορούν να γίνουν και σε επιμέρους τμήματα του T-80U πλην του κινητήρα ο οποίος όμως μπορεί να αντικατασταθεί αν αυτό κριθεί αναγκαίο με το κόστος όμως να αυξάνεται σημαντικά. Ο υφιστάμενος κινητήρας θεωρείται ωστόσο αρκετά ισχυρός και οι αναβαθμίσεις σε θωράκιση δεν αναμένεται να επηρεάσουν σημαντικά την απόδοση του άρματος σε ευκινησία.

Το επόμενο διάστημα αναμένεται να είναι καθοριστικό για το μέλλον των αρμάτων της Εθνικής Φρουράς και σίγουρα ο κορμός της, αποτελούμενος από τις δύο επιλαρχίες Τ-80U και τα ικανά TOMA BMP-3 (μια ΕΤΟΜΑ) δεν μπορεί να απαξιωθεί. Μια αναβάθμιση έστω και σταδιακή θα κοστίσει ενδεικτικά γύρω στα 100 εκατομμύρια ευρώ με επιμήκυνση του ορίου ζωής των αρμάτων για ακόμη μέχρι και 20 χρόνια, χωρίς να αποκλείεται η αγορά μιας νέας επιλαρχίας που όπως προαναφέραμε, κοστίζει μεταξύ 450-500 εκατομμυρίων ευρώ.

Στο τραπέζι βρίσκεται βεβαίως και το ενδεχόμενο μίσθωσης μιας επιλαρχίας Leopard 2A4, μέσω του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Αμυνας (ΕDA) και του Σχεδίου Βελτιστοποίησης Κυρίου Άρματος Μάχης Leopard 2 (OMBT-Leo 2), λύση η οποία όμως δεν εγγυάται την πώληση αρμάτων, αλλά πρωτίστως την μίσθωση των Leopard 2A4 και ενός πακέτου αναβάθμισης. Η μίσθωση των αρμάτων μπορεί να γίνει από κράτη-μέλη του EDA οι οποίες διαθέτουν ικανοποιητικούς αριθμούς του υπόψη τύπου άρματος όπως η Ελλάδα και η Ισπανία. 

Η εισαγωγή μιας επιλαρχίας Leopard 2A4 σε κάθε περίπτωση ακόμη και αν υλοποιηθεί (τα πρώτα βελτιωμένα Leopard 2A4 για το πρόγραμμα του EDA δεν αναμένονται πριν το 2024) δεν θα είναι από μόνη της αρκετή για να αντιμετωπιστεί η Τουρκική υπεροπλία των Δυνάμεων Κατοχής.

Με πληροφορίες από: Εθνική Φρουρά και Ιστορία Τεύχος 41  “Η ΑΙΧΜΗ ΤΟΥ ΔΟΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΦΡΟΥΡΑΣ Τ-80U” -Υπιλάρχου Πέτρου Βασίλη, Εκπομπή “Αμύνεσθαι περί πάτρης 20/12/20” /Ίλαρχος Παπασάββας Σάββας, defenceredefined.com.cy, kbm.ru

Διαβάστε επίσης: Η πρώτη “επίσημη” παρουσίαση των Γερμανικών LEOPARD 2A4 στην κατεχόμενη Κύπρο – VIDEO