Θάνος Τσάκαλος

Το νέο έτος, 2022, μοιραία θα μαστίζεται από ανεπίλυτα προβλήματα που κληρονομεί από το 2021 χωρίς να παραβλέπουμε τα όσα θετικά έχουν γίνει. Ορισμένα από τα προβλήματα λοιπόν που θα μας απασχολήσουν το 2022 είναι προφανώς η συνεχιζόμενη πανδημία με τον COVID-19, η οικονομική και ενίοτε πολιτική αστάθεια ανά το παγκόσμιο και καταστροφικές συρράξεις οι οποίες δεν μπορούν να αποφευχθούν άλλες με μεγαλύτερη ένταση και άλλες με μικρότερη.

Όπως υποδηλώνει η λίστα με τις συγκρούσεις του 2021 που που ακολουθεί, η σκιά του θα μας ακολουθήσει και το νέο έτος. 

Οι λόγοι που μπορεί να πυροδοτήσουν μια πολεμική σύρραξη ποικίλουν. Μεταξύ αυτών είναι οι εδαφικές διαφορές, η θρησκεία, ο εθνικισμός, η εμφύλια σύγκρουση, οι επαναστάσεις, αλλά και οι φυσικοί πόροι και το συνεπακόλουθο όφελος από την εκμετάλλευση τους.

Ο αριθμός των ενόπλων συγκρούσεων ανά το παγκόσμιο είναι πολύ μεγάλος. Εμείς συνεχίζοντας την καθιερωμένη ανασκόπηση μας θα επιχειρήσουμε να σας παρουσιάσουμε συνοπτικά τις κυριότερες κατά την άποψη μας συγκρούσεις που ξέσπασαν ή συνεχίστηκαν μέσα στο 2021. 

Αρχή θα κάνουμε με τον ορισμό “ένοπλες συγκρούσεις” ως μια κατάσταση ένοπλης συμπλοκής μεταξύ δύο ή περισσοτέρων κρατών (interstate) ή αυτών που παρουσιάζουν ενδο-κρατική μορφή (intrastate) μεταξύ διαφόρων αντιμαχόμενων (π.χ αυτονομιστών).

Σύμφωνα με την στατιστική υπηρεσία “Statista”, στον παρακάτω χάρτη παρουσιάζονται οι χώρες που συμμετείχαν σε ένοπλες συγκρούσεις το 2021:

Αφγανιστάν

Τον Απρίλιο του 2021, ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ανακοίνωσε ότι οι αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις θα εγκαταλείψουν το Αφγανιστάν μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2021. Οι Ταλιμπάν, οι οποίοι συνέχισαν να καταλαμβάνουν και να διεκδικούν εδάφη σε ολόκληρη τη χώρα παρά τις συνεχιζόμενες ειρηνευτικές συνομιλίες με την Αφγανική κυβέρνηση, αύξησαν τις επιθέσεις κατά του Αφγανικού Στρατού (ANDSF) σε διάφορες βάσεις και άρχισαν να καταλαμβάνουν γρήγορα περισσότερα εδάφη. 

Στις 6 Αυγούστου 2021, οι Ταλιμπάν κατέλαβαν την πρωτεύουσα της νότιας επαρχίας Νιμρούζ, την πρώτη πρωτεύουσα της επαρχίας που πέρασε υπό τον έλεγχο τους. Μετά από αυτό, οι πρωτεύουσες των επαρχιών άρχισαν να πέφτουν η μία μετά την αλλη διαδοχικά στα χέρια των Ταλιμπάν.

Στις 15 Αυγούστου 2021, μαχητές των Ταλιμπάν εισήλθαν στην πρωτεύουσα, οδηγώντας τον Αφγανό Πρόεδρο Ασράφ Γκάνι να εγκαταλείψει τη χώρα και την Αφγανική κυβέρνηση να καταρρεύσει. Αργότερα την ίδια μέρα, οι Ταλιμπάν ανακοίνωσαν ότι μπήκαν στο προεδρικό μέγαρο, είχαν πάρει τον έλεγχο της πόλης και δημιουργούσαν σημεία ελέγχου για να διατηρήσουν την ασφάλεια.

Διαβάστε επίσης: Αφγανιστάν | Αποχώρησε επίσημα ο τελευταίος Αμερικανός στρατιώτης

Συρία

Σύμφωνα με εκτιμήσεις των Ηνωμένων Εθνών, περισσότεροι από 400.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί στη Συρία από την έναρξη του πολέμου. Ο ΟΗΕ αναφέρει ότι, από τον Ιανουάριο του 2019, περισσότερα από 5,6 εκατομμύρια έχουν εγκαταλείψει τη χώρα και περισσότερα από 6 εκατομμύρια έχουν εκτοπιστεί στο εσωτερικό. Πολλοί πρόσφυγες έχουν καταφύγει στην Ιορδανία και τον Λίβανο. Περισσότεροι από 3,4 εκατομμύρια Σύροι έχουν καταφύγει στην Τουρκία και πολλοί έχουν προσπαθήσει να αναζητήσουν καταφύγιο στην Ευρώπη.

Εν τω μεταξύ, η εξωτερική στρατιωτική παρέμβαση -συμπεριλαμβανομένης της παροχής όπλων και στρατιωτικού εξοπλισμού, εκπαίδευσης, αεροπορικών επιδρομών, ακόμη και στρατευμάτων- για την υποστήριξη των λεγόμενων “αντιπροσώπων” ή proxies στη Συρία απειλεί να παρατείνει τη σύγκρουση. 

Εξωτερικοί παράγοντες -δηλαδή το Ιράν, το Ισραήλ, το Κατάρ, η Ρωσία, η Σαουδική Αραβία, η Τουρκία και ο συνασπισμός υπό την ηγεσία των ΗΠΑ- λειτουργούν ολοένα και πιο κοντά ο ένας στον άλλο, περιπλέκοντας τον εμφύλιο πόλεμο και εγείροντας ανησυχίες για μια ακούσια κλιμάκωση. Η συνεχιζόμενη βία και οι συγκρούσεις “αντιπροσώπων” θα μπορούσαν επίσης να διευκολύνουν την αναζωπύρωση τρομοκρατικών ομάδων.

Διαβάστε επίσης: Συρία | Αεροπορικές επιδρομές του Ισραήλ σε Δαμασκό, Χομς, Χάμα, Λαττάκεια – VIDEO

Υεμένη

Ο εμφύλιος πόλεμος της Υεμένης ξεκίνησε το 2015 μεταξύ της κυβέρνησης της Υεμένης υπό την ηγεσία του Abdrabbuh Mansur Hadi και του ένοπλου κινήματος των Χούθι (Ansar Allah). Οι μάχες μεταξύ του συνασπισμού υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας και των ανταρτών Χούτι που υποστηρίζονται από το Ιράν στην Υεμένη συνέχισαν να βλάπτουν τους αμάχους, να δημιουργούν εκτοπισμένους στην περιοχή και να περιορίζουν την πρόσβαση στην ανθρωπιστική βοήθεια και το 2021.

Διαβάστε επίσης: Υεμένη | 70 νεκροί σε 24 ώρες στη μάχη για την κατάληψη της Μαρίμπ – ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ

Αιθιοπία

Αδιάκοπη η βία κατά αμάχων και οι μάχες συνεχίζονται στο Tigray, μια πολιτεία στη βόρεια Αιθιοπία, εν μέσω πολιτικών μεταβάσεων και θερμής ρητορικής γύρω από τη στρατηγική της κυβέρνησης. Τον Νοέμβριο του 2020, η κυβέρνηση εξαπέλυσε στρατιωτική επίθεση στο Tigray αφού οι ηγέτες των πολιτειών αψήφησαν την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και διεξήγαγαν περιφερειακές εκλογές. Η επίθεση στη συνέχεια κλιμακώθηκε γρήγορα σε έναν ευρύτερο πόλεμο και εθνοκάθαρση εναντίον των Τιγκραιανών. 

Το 2021, η σύγκρουση έχει επίσης πυροδοτήσει μια συνεχιζόμενη προσφυγική κρίση, αφού περισσότεροι από 60.000 άνθρωποι έχουν διαφύγει για το Σουδάν και περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί στο εσωτερικό. Σχεδόν 100.000 πρόσφυγες από την Ερυθραία που ζουν στο Tigray έχουν παγιδευτεί στα πυρά, ενώ εκατομμύρια άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων παιδιών, έχουν αποκοπεί από την ανθρωπιστική βοήθεια και έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε καταφύγιο, νερό, τρόφιμα και άλλες βασικές ανάγκες.

Διαβάστε επίσης: Αιθιοπία | Τελεσίγραφο 72 ωρών προς τις δυνάμεις του Τιγκράι για να παραδοθούν – ΧΑΡΤΗΣ

Μιανμάρ

Ο στρατός της Μιανμάρ διενήργησε πραξικόπημα την 01 Φεβρουαρίου 2021, καταλαμβάνοντας την εξουσία από την Aung San Suu Kyi και άλλα ανώτερα μέλη του κυβερνώντος κόμματος της χώρας μετά από αρκετές ημέρες αυξανόμενων εντάσεων για τα αποτελέσματα των εκλογών.

Μήνες μετά το πραξικόπημα και ο αριθμός των νεκρών μεγαλώνει εν μέσω διαδηλώσεων με τη συμμετοχή κυρίως νέων που αναζητούν δημοκρατία.

Διαβάστε επίσης: Μιανμάρ | 100 ημέρες μετά το πραξικόπημα η χώρα βυθισμένη στο χάος – Εκατοντάδες νεκροί

Πέραν τούτων ένα συνεχιζόμενο πρόβλημα στην Μιανμάρ είναι και οι Ροχίνγκια, μια διωκόμενη μουσουλμανική ομάδα που αριθμεί πάνω από ένα εκατομμύριο άτομα και βιώνει διακρίσεις αφού δεν θεωρούνται πολίτες από την χούντα στην Μιανμάρ. 

Βουδιστικές εθνικιστικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένου του MBaTha και του αντιμουσουλμανικού κινήματος “969”, ζητούν τακτικά μποϊκοτάζ των μουσουλμανικών καταστημάτων, εκδίωξη μουσουλμάνων από τη Μιανμάρ και επιθέσεις σε μουσουλμανικές κοινότητες. 

Μετά από πολλαπλά κύματα βίας, αντιποίνων και ταραχών η αιωνόβια σύγκρουση στην κατά κύριο λόγο βουδιστική χώρα συνεχίστηκε και το 2021, με περισσότερους από εκατό χιλιάδες μουσουλμάνους Ροχίνγκια να έχουν εκτοπιστεί εσωτερικά και εκατοντάδες να έχουν σκοτωθεί.

Ναγκόρνο-Καραμπάχ

Το 2021 και συγκεκριμένα τον Νοέμβριο, παρατηρήσαμε και μερική αναζωπύρωση της στρατιωτικής σύγκρουσης στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, λόγω της αποτυχίας των προσπαθειών διαμεσολάβησης, της αυξημένης στρατιωτικοποίησης και των συχνών παραβιάσεων της εκεχειρίας. 

Διαβάστε επίσης: Αρμενία – Αζερμπαϊτζάν | Εκ νέου πολύνεκρες συγκρούσεις στον Καύκασο

Χωρίς επιτυχημένες προσπάθειες διαμεσολάβησης, οι παραβιάσεις της εκεχειρίας και οι νέες εντάσεις απειλούν με ευρύτερη αναζωπύρωση της στρατιωτικής σύγκρουσης μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν με ότι αυτό συνεπάγεται στην αποσταθεροποίηση της περιοχής του Νοτίου Καυκάσου. 

Αυτό θα μπορούσε επίσης να διαταράξει τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου από την περιοχή, καθώς το Αζερμπαϊτζάν, το οποίο παράγει περίπου οκτακόσιες χιλιάδες βαρέλια πετρελαίου  την ημέρα, είναι σημαντικός εξαγωγέας πετρελαίου και φυσικού αερίου προς την Κεντρική Ασία και την Ευρώπη. 

Η Ρωσία είναι “δεσμευμένη” στο να υπερασπιστεί την Αρμενία, η Τουρκία δηλώνει αμέριστη στήριξη στο Αζερμπαϊτζάν και το Ιράν το οποίο έχει μια μεγάλη αζερική μειονότητα στο έδαφος του, είναι παράγοντες που περιπλέκουν περαιτέρω τις προσπάθειες για την εξασφάλιση της ειρήνης στην περιοχή.

Για εκτενή ανάλυση των γεγονότων του Σεπτεμβρίου του 2020 όπου είχαμε την μεγαλύτερη κλιμάκωση με τον πόλεμο των 44 ημερών δείτε το άρθρο πιο κάτω.

Διαβάστε επίσης: Ναγκόρνο – Καραμπάχ | Η καταστροφή σε αριθμούς – Η καταγραφή των απωλειών στο πεδίο της μάχης

Ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση

Τον Οκτώβριο του 2020, ένα ισραηλινό δικαστήριο αποφάσισε ότι αρκετές παλαιστινιακές οικογένειες που ζούσαν στο Sheikh Jarrah -μια γειτονιά στην Ανατολική Ιερουσαλήμ- επρόκειτο να εκδιωχθούν μέχρι τον Μάιο του 2021 και η ακίνητη περιουσία τους θα δινόταν σε εβραϊκές οικογένειες. 

Μετά από αρκετές συνεχόμενες ημέρες βίας σε ολόκληρη την Ιερουσαλήμ και χρήση βίας από την ισραηλινή αστυνομία, η Χαμάς, η τρομοκρατική ένοπλη οργάνωση που “κυβερνά” τη Γάζα εκτόξευσε χιλιάδες ρουκέτες εντός του ισραηλινού εδάφους κατά μήκος της λωρίδας της Γάζας. Το Ισραήλ ταυτόχρονα με την αναχαίτιση σε υψηλά ποσοστά των εισερχόμενων ρουκετών μέσω του Iron Dome, απάντησε με αεροπορικές επιδρομές και αργότερα με βομβαρδισμούς πυροβολικού εναντίον στόχων στη Γάζα.

Διαβάστε επίσης: Ισραήλ – Γάζα | Όλες οι εξελίξεις από τις εχθροπραξίες – Νεκροί, τραυματίες και κλιμάκωση της έντασης – ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ

Στις 21 Μαΐου, το Ισραήλ και η Χαμάς συμφώνησαν σε κατάπαυση του πυρός , με μεσολάβηση της Αιγύπτου, με τις δύο πλευρές να ισχυρίζονται τη νίκη και να μην έχουν αναφερθεί παραβιάσεις. Περισσότεροι από διακόσιοι πενήντα Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν και σχεδόν δύο χιλιάδες άλλοι τραυματίστηκαν, ενώι τουλάχιστον δεκατρείς Ισραηλινοί σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια των έντεκα ημερών της σύγκρουσης.

Οι αρχές στη Γάζα εκτιμούν ότι προκλήθηκαν ζημιές δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων και τα Ηνωμένα Έθνη εκτιμούν ότι περισσότεροι από 72.000 Παλαιστίνιοι εκτοπίστηκαν λόγω των μαχών. 

Διαβάστε επίσης: Τακτικός νικητής το Ισραήλ αλλά στρατηγικά χαμένος

Ουκρανία

Η σύγκρουση στην ανατολική Ουκρανία έχει περάσει σε αδιέξοδο αφού ξέσπασε για πρώτη φορά στις αρχές του 2014, αλλά βομβαρδισμοί και αψιμαχίες εξακολουθούν να παρατηρούνται ανά τακτά διαστήματα με τον συνολικό αριθμό νεκρών να ανέρχεται πλέον σε περισσότερους από 13,000 άνθρωπους.

Η σύγκρουση στην Ουκρανία κινδυνεύει με περαιτέρω επιδείνωση των σχέσεων ΗΠΑ-Ρωσίας και μεγαλύτερη κλιμάκωση εάν η Ρωσία επεκτείνει την παρουσία της στην Ουκρανία ή στις χώρες του ΝΑΤΟ. 

Διαβάστε επίσης: Ρωσία | Πάνω από 10.000 στρατιώτες επιστρέφουν μετά από ασκήσεις κοντά στην Ουκρανία

Η σύγκρουση έχει εντείνει τις εντάσεις στις σχέσεις της Ρωσίας τόσο με τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και με την Ευρώπη, περιπλέκοντας τις προοπτικές για συνεργασία αλλού, συμπεριλαμβανομένων των ζητημάτων της τρομοκρατίας, του ελέγχου των εξοπλισμών και της πολιτικής λύσης στη Συρία.

Ως επίλογο της συνοπτικής μας παρουσίασης, θα θέλαμε να αναφέρουμε ότι οι πολεμικές συρράξεις δυστυχώς υπήρχαν από την γένεση του ανθρώπου στη γη και θα συνεχίσουν να υπάρχουν δυστυχώς, με αυτό που διαφοροποιείται διαχρονικά να είναι η μορφή και η ένταση τους. 

Υπάρχουν πολλές όμορφες εικόνες για το 2021 και αυτό είναι αισιόδοξο και ελπιδοφόρο. Υπάρχουν όμως και αυτές, που περιγράψαμε συνοπτικά και που δυστυχώς επιβεβαιώνουν την ιστορία του είδους μας: Άνθρωποι εναντίον ανθρώπων. Ας ευχηθούμε τουλάχιστον χρόνο με το χρόνο, οι ένοπλες συγκρούσεις και η απώλεια ανθρώπινων ζωών να μειώνεται διαρκώς.

Διαβάστε επίσης: 2020 | Μια χρονιά γεμάτη πολέμους – Οι μεγαλύτερες συγκρούσεις που σημειώθηκαν στην Υφήλιο

Φωτογραφία τίτλου από: Wikipedia 

Με πληροφορίες από: Statista, defenceredefined.com.cy