Γαβριήλ Δημητρίου*

Κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη το βιβλίο του πρώην Προέδρου της Βουλής Γιαννάκη Ομήρου με τον επιγραμματικό τίτλο «Καταγραφή».  Με το βιβλίο αυτό ο συγγραφέας, μετά από μακράν πορεία στον πολιτικό βίο, εκπληρώνει το επιβαλλόμενο χρέος της συμμετοχής του στη δημόσια ζωή και στις εξελίξεις που σημάδεψαν την πολυτάραχη πορεία της Κυπριακής Δημοκρατίας.     

Πρόκειται για γραπτή αποτύπωση γεγονότων, εμπειριών, πολιτικών χειρισμών και παραλείψεων με στόχο τη συνεισφορά στη συλλογική γνώση και τον εμπλουτισμό των πηγών ενημέρωσης και πληροφόρησης. Κατάθεση απόψεων, θέσεων και ιδεών που επιδιώκουν να κεντρίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη , να συνεγείρουν την κριτική του σκέψη και να προσελκύσουν σε έναν δημιουργικό προβληματισμό. Η «Καταγραφή» δεν υποβάλλει τον αναγνώστη σε μονοσήμαντη ερμηνεία των γεγονότων υπό την επίδραση ιδεολογικών και πολιτικών επιλογών. Αντίθετα, το υλικό που κατατίθεται προσφέρεται με συνέπεια, ακρίβεια και ειλικρίνεια ώστε ο κάθε μελετητής ιστορικών γεγονότων να σχηματίσει την προσωπική του αντίληψη. 

Το Κεφάλαιο 4 (σελ.95-138) του βιβλίου πραγματεύεται την πολύκροτη  υπόθεση του Ρωσικού Πυραυλικού Συστήματος S-300. Ο Γιαννάκης Ομήρου ως Υπουργός Άμυνας, επί της δεύτερης προεδρικής θητείας του Γλαύκου Κληρίδη, στην ήδη επιτευχθείσα μέχρι τότε αλματώδη έμπρακτη ανάπτυξη του Δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδος – Κύπρου, έζησε λεπτό προς λεπτό τις δραματικές εξελίξεις της υπόθεσης των Ρωσικών πυραύλων. Τους πολιτικούς και στρατιωτικούς χειρισμούς, τις αναστολές, τους δισταγμούς, τις εξωτερικές και ενίοτε εσωτερικές πιέσεις, τις ορατές και αόρατες συνωμοσίες, τις ιστορίες κατασκοπείας, την ασύγγνωστη δημοσιότητα της «πυραυλολογίας» και του έντονου πολιτικού παρασκηνίου που εξελίχθηκε με κατάληξη τη ματαίωση της εγκατάστασης των πυραύλων στην Κύπρο και τον εξοστρακισμό τους στην Κρήτη. 

Διαβάστε επίσης: Αρμενία – Αζερμπαϊτζάν | Εκτενής χρήση UAVs και η πρώτη πολεμική χρήση για τους S-300 – VIDEO

Τα όσα καταγράφονται στην «Καταγραφή» αποτελούν την οφειλόμενη κατάθεση του συγγραφέα με εντιμότητα και σεβασμό στην ιστορική αλήθεια. Στοιχειοθετούνται από τα βιώματα και τις προσωπικές του σημειώσεις κατά τη διάρκεια της σύντομης θητείας του στο Υπουργείο Άμυνας. Παρατίθενται με τη μορφή αφήγησης γεγονότων χωρίς κρίσεις και επικρίσεις, ώστε αβίαστα ο αναγνώστης, με τη Μαιευτική μέθοδο του Σωκράτη, να εξάγει τα δικά του συμπεράσματα.   

Γίνεται αναφορά στην εκπόνηση, κατόπιν οδηγιών του Προέδρου Κληρίδη, σχεδίου μυστικής έλευσης των πυραύλων και φύλαξης τους στην Αεροπορική Βάση Πάφου προκειμένου να εργαλειοποιηθούν για εφαρμογή αμοιβαίων μέτρων αποστρατιωτικοποίησης. Την εγκυρότητα της αποκάλυψης προσυπογράφω ως εμπλεκόμενος με την ιδιότητα του Διοικητή της Μοίρας που συγκροτήθηκε για την επιχειρησιακή εκμετάλλευση του Αντιαεροπορικού –Αντιβαλλιστικού Πυραυλικού Συστήματος S-300. Τη  σύνταξη του σχεδίου επιμελήθηκαν με κάθε μυστικότητα οι επιτελείς μου και κάλυπτε λεπτομερή στοιχεία (οδηγό, συνοδηγό, μέχρι και σε ποιό καταφύγιο αεροσκαφών θα έμπαινε το κάθε συγκρότημα) για τη νυκτερινή μεταφορά του συστήματος από το λιμάνι Λεμεσού στην Αεροπορική Βάση Πάφου.   

Αναφέρεται στις ασφυκτικές πιέσεις των Βρετανών και ειδικότερα του ίδιου του Πρωθυπουργού Τόνυ Μπλερ, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν έμμεσο μοχλό πίεσης την απομάκρυνση των εγκαταστάσεων των πυραύλων από τη Χιονίστρα, επικαλούμενοι παραβίαση της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης. Στο έντονο πολιτικό παρασκήνιο της περιόδου μετά την υπογραφή της σύμβασης και στις  δραστηριότητες κατασκοπείας που ακολούθησαν.

Αναφέρεται στην επίσκεψη του στη Ρωσία, παρά την αρχική επιφύλαξη του Προέδρου Κληρίδη, για την παρακολούθηση εκπαιδευτικής βολής των πυραύλων που αποτελούσε το επιστέγασμα της επίπονης 6μηνης εκπαίδευσης των 103 Αξιωματικών και Υπαξιωματικών της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ως Υπουργός Άμυνας θεώρησε ηθική υποχρέωση να παραβρεθεί και να συγχαρεί προσωπικά αυτούς που μόχθησαν, κάτω από αντίξοες συνθήκες, για την υλοποίηση του μεγαλεπήβολου αυτού εξοπλιστικού προγράμματος. Την «αγορά του αιώνα» όπως χαρακτηρίστηκε. 

Καταγράφει τις συναντήσεις του με τον Ρώσο ομόλογό του Στρατάρχη Σεργκέι Σεργκέιεφ και τις διαβεβαιώσεις που πήρε από τη Ρωσική Ομοσπονδία για τη σθεναρή απόφαση της να υποστηρίξει στρατιωτικά την Κύπρο σε περίπτωση επίθεσης της Τουρκίας κατά την διάρκεια της εγκατάστασης των πυραύλων.  

Αναφέρεται στην παρέμβαση του Στρατηγού Νικόλαου Βορβολάκου ο οποίος την προηγουμένη της κρίσιμης σύσκεψης στο Μαξίμου του ενεχείρησε προσωπική επιστολή με την οποία εξέφραζε κατά τρόπο δραματικό τις έντονες ανησυχίες του για τις μεθοδεύσεις με στόχο την ακύρωση της εγκατάστασης του συστήματος στην Κύπρο. Παραθέτει αυτούσια την τετρασέλιδη επιστολή του Στρατηγού Βορβολάκου  ο οποίος κατά τη διάρκεια της θητείας στην Ηγεσία της Εθνικής Φρουράς πρωτοστάτησε στην έμπρακτη οικοδόμηση του Δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου.

Διαβάστε επίσης: Ναγκόρνο Καραμπάχ | Οι Αζέροι αποκαλύπτουν την καταστροφή της αρμενικής αεράμυνας μέσω ντοκιμαντέρ – VIDEO

Ο αείμνηστος Στρατηγός Βορβολάκος ασχολήθηκε επισταμένα για την ενίσχυση της Αεράμυνας της Κύπρου που αποτελούσε βασικό πυλώνα της ενσάρκωσης του Δόγματος και ειδικότερα για την προμήθεια των αντιαεροπορικών-αντιβαλλιστικών πυραύλων μέσου βεληνεκούς. Η εντολή του Αρχηγού στον επικεφαλής της πολυμελούς αποστολής που θα αναχωρούσε για εκπαίδευση στην Αγία Πετρούπολη, στις 2 Φεβρουαρίου 1998, ήταν επιτακτική και ξεκάθαρη. «Κύριε Επισμηναγέ, Θέλω το σύστημα να κτυπά από το καράβι». Με αυτή την επιταγή και μέσα στο πολεμικό κλίμα που καλλιεργούσαν οι απειλές της Τουρκίας, τα στελέχη της Αεροπορίας υπερέβαλαν εαυτόν και πέτυχαν άριστες επιδόσεις αποκομίζοντας ευμενή σχόλια από τον ίδιο τον Υπουργό Άμυνας της Ρωσίας. 

Στο βιβλίο αποκαλύπτονται με κάθε λεπτομέρεια τα διαμειφθέντα κατά τις κρίσιμες συσκέψεις στο Μέγαρο Μαξίμου υπό τον Πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη και τον Πρόεδρο Γλαύκο Κληρίδη, με κύριο θέμα στην ημερήσια διάταξη τους S-300. Κατάληξη της πρώτης σύσκεψης στις 27 Αυγούστου 1998 ήταν η προσωρινή αναβολή της έλευσης του πυραυλικού συστήματος στην Κύπρο. Αποκαλύπτει το έντονο πολιτικό παρασκήνιο που μεσολάβησε πριν τη σύσκεψη της 27ης Νοεμβρίου που στην ουσία επισφράγισε τον ενταφιασμό των πυραύλων.

Από πλευράς Ελληνικής Κυβέρνησης Σημίτη, Πάγκαλου και Τζοχατζόπουλου ο κύβος ερρίφθη. Στην Αθήνα η  απόφαση για ματαίωση της εγκατάστασης των Ρωσικών πυραύλων στην Κύπρο ήταν ειλημμένη προ πολλού. Απλά επεδίωξε να την πλασάρει ως συναπόφαση Αθηνών –Λευκωσίας. Μετά από δύο χρόνια διακυβέρνησης η κυβέρνηση Σημίτη, με εκτοπισμένο πλέον τον Γεράσιμο Αρσένη από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, παρουσιάστηκε να διερωτάται εάν για την παραγγελία των ρωσικών πυραύλων είχε προηγηθεί ενημέρωση  της Ελληνικής  Κυβέρνησης. Μάλιστα ο ίδιος ο Πρωθυπουργός απέστειλε ειδικό απεσταλμένο, σύμβουλο του Υποπτέραρχο, για να διερευνήσει κατά πόσο η παραγγελία των πυραύλων ήταν πραγματική επιχειρησιακή απαίτηση της Διοίκησης Αεροπορίας ή μια εμπορική συναλλαγή με μεσάζοντες και «μίζες».

Κατά την προσωπική μου άποψη και βιώματα η αντικατάσταση του Στρατηγού Βορβολάκου παρά το αίτημα της Κυπριακής Κυβέρνησης για παράταση της θητείας του εν μέσω εξελίξεων με την παραλαβή των πυραύλων, εντάσσεται στο παρασκήνιο σχεδιασμών για ματαίωση της έλευσης των S-300 στην Κύπρο. Ο Στρατηγός Δημήτριος Δήμου ανέλαβε την ηγεσία της Εθνικής Φρουράς με πολιτικές εντολές εξ Αθηνών την αμφισβήτηση της επιχειρησιακής επάρκειας του πυραυλικού συστήματος και το ναυάγιο της τελικής εγκατάστασης τους σε κυπριακό έδαφος.

Ο Γιαννάκης Ομήρου καταγράφει, υπό μορφή πρακτικού σύσκεψης, τα διαμειφθέντα και τις δραματικές στιγμές που βίωσε κατά την κρίσιμη σύσκεψη της 27ης Νοεμβρίου 1998 όπου αποκαλύπτεται η πλήρης εγκατάλειψη και άτακτη υποχώρηση της κυβέρνησης Σημίτη στο πολύκροτο θέμα των ρωσικών πυραύλων. Στη σύσκεψη αυτή ο Σημίτης εισηγήθηκε την εγκατάσταση των πυραύλων στην Κρήτη προβάλλοντας πέραν των πολιτικών και στρατιωτικά επιχειρήματα που απεκόμισε προφανώς από καλόπιστους «συμβούλους». Αναφέρθηκε στην αδυναμία ελιγμού των συγκροτημάτων του συστήματος στους ορεινούς ελικοειδείς δρόμους του Τροόδους λόγω των μεγάλων διαστάσεων των ρυμουλκών οχημάτων που έφθαναν τα «100μ». Επίσης αναφέρθηκε σε ανεπάρκεια της Αεράμυνας της Εθνικής Φρουράς σε αντιαεροπορικά συστήματα κλιμακωτής δομής, απαραίτητα για την προστασία του πυραυλικού συστήματος από τουρκική αεροπορική επίθεση.

Ευτελή επιχειρήματα από εξίσου ευτελείς «συμβούλους». Τελικά ο Γιαννάκης Ομήρου κατάλληλα προετοιμασμένος με τις ακριβείς  τεχνικές και επιχειρησιακές πληροφορίες που έδωσα στον Διευθυντή του Στρατιωτικού του Γραφείου αντέκρουσε τα στρατιωτικά επιχειρήματα του Σημίτη, την ώρα που ο αρμόδιος Υπουργός Εθνικής Άμυνας Τζοχατζόπουλος τηρούσε «σιγήν ιχθύος».   

Διαβάστε επίσης: Προστασία ρωσικών κρίσιμων υποδομών με αναβαθμισμένο αντιαεροπορικό σύστημα TOR-M2

Ο Σημίτης επέβαλε στον Κληρίδη  την συναπόφαση

Ουσιαστικά για πολιτικούς λόγους η Κυβέρνηση Σημίτη «επέβαλε» στον Πρόεδρο Κληρίδη τη «συναπόφαση» για ματαίωση της εγκατάστασης των πυραύλων στην Κύπρο και την εξορία τους στη Κρήτη. Η απόφαση αυτή πυροδότησε θύελλα αντιδράσεων στην Κύπρο και κατέληξε στην έντιμη παραίτηση του Γιαννάκη Ομήρου από τη θέση του Υπουργού Άμυνας στις 4 Ιανουαρίου 1999, στον δέκατο μόλις μήνα της υπουργικής του θητείας. Στην «Καταγραφή» κατατίθενται η επιστολή παραίτησης του Υπουργού, η ομιλία του στην τελετή παράδοσης του Υπουργείου και το μήνυμα προς τα στελέχη της Εθνικής Φρουράς. Γραπτά μνημεία του πολιτικού αναστήματος, του πατριωτισμού και του ήθους του ανδρός που είχε την τόλμη να παραιτηθεί για λόγους αρχής  και πολιτικής ευθιξίας. Σπάνιο φαινόμενο στα χρονικά της Κυπριακής πολιτικής ιστορίας.

Αυτή η καταγραφή της ΑΛΗΘΕΙΑΣ για τους S-300 εκπέμπει στους αναγνώστες πολλαπλά και πολύτιμα μηνύματα. Μελετώντας τα πολιτικά ολισθήματα και παραλείψεις του παρελθόντος οφείλουμε να σχεδιάσουμε τα επόμενα ορθότερα βήματά μας για το παρόν και το μέλλον με προστιθέμενη σοφία και αντιστασιακή αποφασιστικότητα. Το δικαίωμα κάθε ανεξάρτητου και κυρίαρχου κράτους να οργανώνει την Άμυνα του είναι αναφαίρετο και αδιαπραγμάτευτο. Η υποχωρητικότητα σε εξωγενείς πιέσεις υποβαθμίζουν την κρατική οντότητα σε κράτος δορυφόρο υπό κηδεμονία.

 Η απόφαση του Γιαννάκη Ομήρου να εκδώσει την προσωπική του «ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ» τον δικαιώνει ενώπιον των αναγνωστών και ευχόμαστε το βιβλίο να είναι Καλοτάξειδο.

Διαβάστε επίσης: Spike NLOS | Θωράκιση σε Έβρο και Αιγαίο

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στον Φιλελεύθερο και αναδημοσιεύεται εδώ με την άδεια του αρθρογράφου.

*Υποπτέραρχος ε.α. , τέως διοικητής Αεροπορίας

**Οι απόψεις και/ή τα σχόλια που εκφράζονται στα άρθρα ανήκουν σε έκαστο συγγραφέα και δύναται να μην αποτελούν άποψη και/ή τοποθέτηση και/ή να υιοθετούνται ως έχουν από την εταιρεία και/ή τους διαχειριστές του ιστότοπου. Περισσότερα στους όρους χρήσης της ιστοσελίδας.