*Ανδρέας Πογιατζή

Σε κάθε περίοδο κρίσης, με υψηλή συχνότητα έξαρσης πυρκαγιών, κυριαρχούν στη δημόσια συζήτηση τα πτητικά μέσα που έχουν στη διάθεση τους, το Τμήμα Δασών και η Πυροσβεστική Υπηρεσία. 

Ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, η συχνότητα των πυρκαγιών, τόσο των δασικών, όσο και σε χαμηλή ή αραιή βλάστηση, σε αγροτικές εγκαταστάσεις και υποστατικά, είναι αυξημένη με τα πτητικά μέσα και τα πληρώματα τους, να επιχειρούν για πολλές ώρες καθημερινά, μέσα σε μικρούς χρόνους αντίδρασης. 

Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, ο θυμός που επικρατεί πολλές φορές στη κοινή γνώμη, για την εμφάνιση και μόνο των πυρκαγιών, αυξάνει την παραπληροφόρηση για την κατάσταση και την επιχειρησιακή ετοιμότητα της Πυροσβεστικής και του Τμήματος Δασών, αλλά και της πολιτείας ευρύτερα. 

Πολλές φορές μάλιστα, διαδίδονται ανακρίβειες από δημόσια πρόσωπα και μη, μέσα στα πλαίσια της μικροπολιτικής τους και της επίρριψης ευθυνών, αγνοώντας παράλληλα αντικειμενικές δυσκολίες και πραγματικότητες. 

Σε κάθε περίπτωση, τόσο η Πυροσβεστική, όσο και το Τμήμα Δασών, τελούν ένα αξιοζήλευτο έργο στη κατάσβεση των πυρκαγιών και μάλιστα, άλλες χώρες σε αρκετές περιπτώσεις, ακολουθούν τακτικές και παραδείγματα από το προσωπικό και τα πληρώματα μας. 

Διαβάστε επίσης: ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ 2021 | Σενάρια φυσικών καταστροφών και συντονισμός υπηρεσιών

Τα πτητικά μέσα

Τα πτητικά μέσα που έχει στη διάθεση της Κύπρος για την κατάσβεση των πυρκαγιών, χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, τα πρωτεύων και τα δευτερεύων. Τα πρωτεύων μέσα, είναι αυτά τα οποία είναι έτοιμα και έμφορτα για απογείωση σε διάστημα 15-20 λεπτών, ενώ τα δευτερεύων, είναι αυτά τα οποία αν ζητηθεί η συνδρομή τους, θα απογειωθούν για να ενισχύσουν το έργο. 

Τα πρωτεύων πτητικά μέσα είναι αυτά του Τμήματος Δασών και της Πυροσβεστικής, όπως και της Πυροσβεστικής, ενώ τα δευτερεύων, είναι τα ΑW139 της Εθνικής Φρουράς, τα ΑW139 της Αστυνομίας και τα ελικόπτερα των Βρετανικών Βάσεων.

Αυτή τη στιγμή η Κύπρος διαθέτει 7 πρωτεύων πτητικά μέσα, συμπεριλαμβανομένου 2 ελικόπτερα KAMOV, τα οποία νοικιάζει η Δημοκρατία από ουκρανική εταιρεία, μέσω ελληνικής εταιρείας, στην ίδια τιμή με την Πορτογαλία και την Ισπανία. 

Ενοικιάζονται επίσης 4 ισπανικά αεροσκάφη Air Tractor, ενώ στις επιχειρήσεις για αεροπυρόσβεση συνδράμουν και τα δύο αεροσκάφη του Τμήματος Δασών. Το ένα αεροσκάφος είναι τύπου Thrush 550P, αμερικάνικης κατασκευής κατηγορίας SEAT, με κινητήρα Pratt and Whitney (Turboprop) 1050 hp και μεταφορική ικανότητα 2050 λίτρων νερού, και το δεύτερο αεροσκάφος τύπου Air Tractor 802F, αμερικάνικης κατασκευής, επίσης κατηγορίας SEAT, με κινητήρα Pratt and Whitney (Turboprop) 1370 hp και μεταφορική ικανότητα 3017 λίτρων νερού.

Διαβάστε επίσης: Air-Tractor | Πρώτη εμφάνιση των νέων πυροσβεστικών αεροπλάνων στην Πάφο

Η αξία των πτητικών μέσων της Κύπρου, μπορεί να κριθεί καλύτερα, από αυτούς που τα χρησιμοποιούν. Η DEFENCE ReDEFiNED  επικοινώνησε με τον Προϊστάμενο της Μονάδας Πτητικών Μέσων του Τμήματος Δασών, Στέλιο Κοτζίκα, ο οποίος διαθέτει τις περισσότερες ώρες πτήσης παγκυπρίως και γνωρίζει από πρώτο χέρι, τις δυνατότητες των αεροσκαφών μας. 

Όσον αφορά τα ρωσικής κατασκευής ελικόπτερα KAMOV, αυτό που μας λέχθηκε από τον κ. Κοτζίκα, είναι ότι η επιχειρησιακή τους αξία είναι ανεκτίμητη. Το συγκεκριμένο ελικόπτερο, έχει μικρό χρόνο ετοιμότητας ενώ ο κάδος τους μπορεί να μεταφέρει περισσότερα από 4 χιλιάδες λίτρα νερού.

Τα συγκεκριμένα ελικόπτερα, έχουν κατασκευαστεί τη δεκαετία του 70, ωστόσο χρησιμοποιούνται ακόμη από πάρα πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένου της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, οι οποίες υποφέρουν από τεράστιες δασικές πυρκαγιές. 

Ελικόπτερο KAMOV, κατά τη διάρκεια της άσκησης επιχειρησιακής ετοιμότητας «ΙΚΑΡΟΣ 2020», που πραγματοποιήθηκε στο Πεδίο Βολής Αεροσκαφών του Τμήματος Δασών στο Δάσος «Προφάλι» στην Κόσιη, 16 Ιουνίου 2020. ©ΚΥΠΕ 

Διαβάστε επίσης: Πλήρως επιχειρησιακά τα ελικόπτερα KAMOV – “Ευχή μας να τα χρειαστούμε όσο το δυνατόν λιγότερο!” – VIDEO

Δημοσιεύματα στο παρελθόν έκαναν λόγο για τεχνικά προβλήματα στα ελικόπτερα KAMOV,  αλλά και θέματα στους όρους των συμβολαίων ενοικίασης τους. Σε απάντηση της, η εταιρεία μίσθωσης τους EFA Ventures, αναφέρε πως “τα ελικόπτερα Kamov έχουν επιχειρήσει ανελλιπώς όλη την περίοδο προσφέροντας τις υπηρεσίες τους, σύμφωνα και με τους ισχύοντες όρους της σύμβασης με την οποία μισθώθηκαν μετά από διαγωνισμό”.

Το Τμήμα Δασών προέβη τον Νοέμβριο του 2022 σε ανακοίνωση όπου ανέφερε πως “για τη μίσθωση υπηρεσιών πτητικών μέσων αεροπυρόσβεσης, μια διαδικασία, ένας τρόπος υπάρχει, η διεξαγωγή ανοικτού διαγωνισμού (με προσφορές). Αυτό κάναμε, ακολουθώντας όλες τις διαδικασίες σύμφωνα με τον Νόμο και Κανονισμούς περί Δημοσίων Συμβάσεων και αυτό ήταν το αποτέλεσμα. Η δε τιμή που έχουμε εξασφαλίσει είναι κατά 35% χαμηλότερη από την τιμή που συγκεκριμένη εταιρεία πληροφόρησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι μπορεί να διαθέσει τα ελικόπτερα της τα οποία μάλιστα μεταφέρουν 2500 λίτρα νερό αντί 4000 λίτρα που μεταφέρουν τα Kamov”.

Διαβάστε επίσης: Ελικόπτερα Kamov στην Κύπρο | Η απάντηση της EFA Ventures σε δημοσιεύματα

Ο άλλος τύπος αεροσκάφους που διαθέτει η Κύπρος, τα Air Tractor, βρέθηκαν και βρίσκονται συνεχώς στο επίκεντρο της κριτικής, λόγο του μικρού τους μεγέθους. Η παραφιλολογία για τα συγκεκριμένα αεροσκάφη, εδράζεται στο γεγονός ότι χρησιμοποιούνται και για αεροψεκασμούς καλλιεργειών και οι επικριτές του αμφισβητούν τις δυνατότητες του για αεροπυρόσβεση. 

Αυτό που μας λέχθηκε από τον κ. Κοτζίκα, είναι ότι ο συγκεκριμένος τύπος αεροσκάφους, με βάση τις δυνατότητες μας, είναι ο καταλληλότερος για τις συνθήκες της Κύπρου, αφού διαθέτει μικρό χρόνο απογείωσης (έμφορτο σε 15 λεπτά) εν αντιθέση με άλλα μέσα. 

Αεροσκάφος Air Tractor, κατά τη διάρκεια γέμισης, στο αεροδρόμιο Λάρνακας ©ΚΥΠΕ 

Πρόκειται για αεροσκάφος το οποίο μπορεί να πραγματοποιήσει χαμηλές διελεύσεις, αυξάνοντας την ακρίβεια ρίψης του νερού, ενώ είναι εξαιρετικά ευέλικτο, με σχετικά μικρό κόστος συντήρησης, σε σύγκριση πάντα με άλλα αεροσκάφη πυρόσβεσης. 

Οι ανάγκες για αποτελεσματική καταπολέμηση των Πυρκαγιών

Το φαινόμενο των πυρκαγιών, θα συνεχίσει να εμφανίζεται κάθε καλοκαίρι, ωστόσο με τις κατάλληλες ενέργειες θα μειωθεί τόσο η συχνότητα τους, όσο και η καταστροφή που προκαλούν. 

Οι ανάγκες των δυνάμεων πυρόσβεσης, είναι μεγάλες, ωστόσο ο κ. Κοτζικάς, μας ιεραρχησε τις 3 κύριες που θα πρέπει η Πολιτεία να καλύψει άμεσα. Η πρώτη ανάγκη, είναι η εφαρμογή Ολοκληρωμένης διαχείρισης πυρκαγιών – Integrated Fire Management (IFM), η οποία θα αποτελεί μια σειρά δράσεων που υλοποιούνται μέσω του σχεδιασμού και της διαχείρισης για την μείωση των πυρκαγιών, την ετοιμότητα, την έγκαιρη απόκριση και ανάκαμψης.

Διαβάστε επίσης: Drone του Ινστιτούτου Κύπρου απέτρεψε πυρκαγιά

Οι δραστηριότητες IFM περιλαμβάνουν την επίγνωση και την πρόληψη των πυρκαγιών, προδιαγεγραμμένη ή ελεγχόμενη καύση, κοινή χρήση και συντονισμό πόρων, ανίχνευση και καταστολή πυρκαγιών, αποκατάσταση ζημιών και έρευνα σε τοπικό, επαρχιακό και εθνικό επίπεδο για τη δημιουργία βιώσιμου και ισορροπημένου περιβάλλοντος, μείωση της ζημιάς από τις πυρκαγιές και προώθηση της ευεργετικής χρήσης της φωτιάς.

Μια άλλη μεγάλη ανάγκη, είναι η δημιουργία ενός νέου αεροδιαδρόμου για τα πτητικά μέσα, στη βορειοδυτική Κύπρο, κοντά στην περιοχή της Αργάκας. Σύμφωνα με τις μελέτες που κατέθεσε ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου, το Τμήμα Δασών, η περιοχή αυτή, η οποία είναι υψηλού κινδύνου με μεγάλη συχνότητα πυρκαγιών, δεν διαθέτει κοντινό αεροδρόμιο και παρατηρείται καθυστέρηση στις διελεύσεις από το αεροδρόμιο Πάφου. Ο χάρτης της Κύπρου με τα σημεία απογείωσης των Πυροσβεστικών Αεροσκαφών και Ελικοπτέρων 

Διαβάστε επίσης: Λευκωσία | Εγκαινιάστηκε η νέα Βάση Αεροπυρόσβεσης «Μάμμαρι» – VIDEO

Σύμφωνα με τον κ. Κοτζίκα, οι πρώτες ρίψεις μπορούν να ελέγξουν και να περιορίσουν δραστικά την πυρκαγιά, οπόταν είναι κρίσιμο τα πτητικά μέσα να πραγματοποιήσουν διελεύσεις σε μικρό χρόνο. 

Μια άλλη ανάγκη, η οποία βοηθά δραστικά στον περιορισμό των πυρκαγιών, είναι τα επιβραδυντικά υγρά, τα οποία η Κύπρος θα πρέπει να προμηθευτεί σε μεγαλύτερες ποσότητες. Πρόκειται για υγρά τα οποία ρίπτονται από αεροσκάφη μπροστά από το μέτωπο της πυρκαγιάς και πλησίον προσβάσιμων σημείων από τις επίγειες δυνάμεις. Δημιουργείται μία ζώνη επιβράδυνσης της έντασης της πυρκαγιάς και οι επίγειες δυνάμεις έχουν την δυνατότητα να επέμβουν στο μέτωπο προκειμένου να επιτευχθεί η πλήρης κατάσβεση.

Όσον αφορά τον αριθμό των πτητικών μέσων, σύμφωνα με τη μελέτη του Τμήματος Δασών, ο ιδανικός αριθμός για την έκταση της Κύπρου θα ήταν 10 πρωτεύων αεροσκάφη, έτοιμα στις βάσεις τους για απογείωση όποτε χρειαστεί. 

https://twitter.com/def_redefined/status/1688822330636615682?s=46&t=djbKlXJB0K4WHaLejeIovA

Η Κύπρος βρίσκεται ήδη σε διαδικασία για την αγορά ακόμη 3 αεροσκαφών, τα οποία θα ανεβάσουν τον συνολικό αριθμό, μαζί με τα ενοικιαζόμενα, σε 10, ωστόσο ο χρόνος παράδοσης τους εξαρτάται από τη διαθεσιμότητα των αεροσκαφών και την εκπαίδευση του προσωπικού. 

Αξίζει να σημειωθεί επίσης, ότι η Κύπρος αποτέλεσε παράδειγμα για την Ελλάδα, όσον αφορά τις έμφορτες περιπολίες αεροσκαφών, για την άμεση απόκριση σε πυρκαγιές, πριν αυτές εξελιχθούν. 

Η πολιτεία θα πρέπει να ενισχύσει το έργο της Πυροσβεστικής και του Τμήματος Δασών, για την προστασία του κυπριακού φυσικού περιβάλλοντος, το οποίο χρόνο με τον χρόνο συρρικνώνεται με κύριο υπαίτιο, τον ανθρώπινο παράγοντα.  

Διαβάστε επίσης: Η Ασφάλεια και η Προστασία, ο φτωχός συγγενής της Κύπρου