Ανδρέας Πογιατζή*

Οι 36 ημέρες πολέμου στην Ουκρανία, δεν αποτελούν μια απόλυτα ασφαλή περίοδος για εξαγωγή συμπερασμάτων, όμως με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα μπορούμε να έχουμε μια πρώτη εικόνα σε επιχειρησιακό επίπεδο.

Η φύση του σύγχρονου πολέμου και το γεγονός ότι υπάρχουν αμέτρητες πηγές πληροφόρησης ελεύθερα προσβάσιμες όπως το διαδίκτυο, επιτρέπουν μια σχετικά ασφαλή και νηφάλια ανάλυση των πραγμάτων μακριά από συναισθηματισμούς. Το γεγονός ότι μπορούν να επιβεβαιωθούν οπτικά δεδομένα, διαθέσιμα σε ανοιχτές πηγές (OSINT), από ακατέργαστες πληροφορίες, που ενδεχομένως να διαδίδονται στα κοινωνικά δίκτυα, από Ρώσους και Ουκρανούς εμπόλεμους, είτε ακόμη και πολίτες, επιτρέπουν την διασταύρωση των σωστών πληροφοριών και της πραγματικής επιχειρησιακής κατάστασης σε κάποιο βαθμό και υπό προϋποθέσεις. 

Είναι έντονο βέβαια και το φαινόμενο της παραπληροφόρησης, με το πιο πρόσφατο παράδειγμα, να αποτελεί η “άκυρη” ανάρτηση του Ουκρανικού Υπουργείου Άμυνας στο Twitter, με βίντεο στο οποίο φαίνονταν αριθμός ρωσικών ελικοπτέρων Ka-52 “Alligator, να δέχονται σφοδρά αντιαεροπορικά πυρά. Βεβαίως το εν λόγω βίντεο (στο τέλος του άρθρου), ήταν προϊόν του βιντεοπαιχνιδιού «Arma 3».

Το αφήγημα της ρωσικής εισβολής

Το Ρωσικό Υπουργείο Άμυνας, πρόταξε τον ισχυρισμό, ότι η πρώτη φάση της Ρωσικής «ειδικής επιχείρησης» στην Ουκρανία, έχει ολοκληρωθεί. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο λεκτικό του, το ρωσικό ΥΠΑΜ ισχυρίζεται για πρώτη φορά ότι, ο κύριος στόχος της ρωσικής εισβολής είναι η ανατολική επαρχία του Ντονμπάς και ότι με την ολοκλήρωση της πρώτης φάσης, οι ρωσικές δυνάμεις μπορούν πλέον να επικεντρωθούν εκεί. 

…..

 «Το μαχητικό δυναμικό των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας έχει μειωθεί σημαντικά, επιτρέποντάς μας, να επικεντρώσουμε τις κύριες προσπάθειες στην επίτευξη του κύριου στόχου – την απελευθέρωση του Ντονμπάς»

…..

Όσον αφορά, τις υπόλοιπες περιοχές στις οποίες έχει εισβάλει η Ρωσία, και εννοούμε, τις δύο κατευθύνσεις προς την πρωτεύουσα Κίεβο, την περικύκλωση των πόλεων, Τσερνίχιβ, Σούμι, Χάρκοβο, αλλά και το νότιο μέτωπο στην Χερσώνα, και την Μελιτούπολη, το Ρωσικό ΥΠΑΜ, ισχυρίζεται ότι η εκεί, ανάπτυξη στρατευμάτων, αποσκοπούσε στην καταστροφή των στρατιωτικών υποδομών, του εξοπλισμού και του προσωπικού των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας, κάτι που θα επέτρεπε στη Ρωσία, να «δέσει» τις ουκρανικές δυνάμεις και να τους εμποδίσει να ενισχύσουν το ανατολικό μέτωπο του Ντονμπάς, έως ότου «ελευθερωθεί» από τον ρωσικό στρατό και τους αυτονομιστές. 

Παρ’ όλα αυτά, οι ισχυρισμοί του Ρωσικού ΥΠΑΜ, αμφισβητούνται καθώς ήταν αναμενόμενο, ότι η Ρωσία, θα ψάξει μια νίκη για να βγει από τον πόλεμο φθοράς που υφίσταται αυτή τη στιγμή. Λαμβάνοντας υπόψη μάλιστα και τις καταιγιστικές οικονομικές κυρώσεις που υφίσταται αυτή τη στιγμή, ολόκληρος ο ρωσικός κόσμος, αυτή η άποψη ενισχύεται. 

Το ρωσικό διακύβευμα, από την πρώτη μέρα της εισβολής, το οποίο ειπώθηκε από το στόμα του ιδίου του Βλαντιμίρ Πούτιν, ήταν η αντικατάσταση της Ουκρανικής Κυβέρνησης, η πλήρης αποστρατικοποίηση αλλά και η αποναζιστικοποίηση της χώρας. Ουσιαστικά η Ρωσία επιδιώκει την επαναφορά της Ουκρανίας σε ένα καθεστώς «φιλικό» για το Κρεμλίνο και μακριά από την δύση. 

Αντ’ αυτού, η Ουκρανική Κυβέρνηση, απολαμβάνει πλέον, την στήριξη ολόκληρης της διεθνούς κοινότητας, ενώ κατά την διάρκεια της εισβολής, η Μόσχα υπαναχώρησε από την θέση της, την ανατροπή δηλαδή της ουκρανικής κυβέρνησης και της αποναζιστικοποίησης της.

Προστίθεται ακόμα, ότι κατά την διάρκεια των συνομιλιών Ουκρανίας – Ρωσίας, η Μόσχα σταμάτησε να απευθύνει τελεσίγραφα προς το Κίεβο, από την πρώτη εβδομάδα της εισβολής. Η σθεναρή ουκρανική άμυνα, επέτρεψε στο Κίεβο, να απορρίπτει τα ρωσικά τελεσίγραφα, μετατοπίζοντας την Μόσχα από τις αρχικές της θέσεις. 

Διαβάστε επίσης: Ουκρανική κρίση | Ξεκίνησαν οι συνομιλίες Ουκρανίας – Ρωσίας

Η προσπάθεια για την αποστρατικοποίηση της Ουκρανίας, επήλθε εν μέρει από την καταστροφή εκατοντάδων στρατιωτικών εγκαταστάσεων και εξοπλισμών, ωστόσο μόνο με την κατάληψη ολόκληρης της χώρας, θα κατάφερνε η Ρωσία να επιτύχει αυτό τον στόχο. Αναμένεται ότι με το πέρας του πολέμου, η Δύση θα «ξαναχτίσει» το οπλοστάσιο της Ουκρανίας, δεδομένων και των διδαγμάτων που πήρε η χώρα από την σύγκρουση (δυσκολία στην αντικατάσταση αντιαεροπορικών μέσων μακράς εμβέλειας, εύρεση πυρομαχικών για τα αεροσκάφη της, ασυμβατότητα συστημάτων). Ο στόχος της αποστρατικοποίησης της Ουκρανίας, θεωρείται ότι δεν μπορεί να επιτευχθεί, παρά μόνο με την σκληρή κατοχή ολόκληρης της χώρας κάτι το οποίο θα φέρει αλυσιδωτά προβλήματα στη Ρωσία, δεδομένης της έκτασης της και του ουκρανικού πληθυσμού. 

Οι τρεις φάσεις της ρωσικής εισβολής

Η πρώτη φάση της ρωσικής εισβολής, ξεκίνησε με την χρήση ελαφρών, ταχύτατων χερσαίων δυνάμεων, με αεροπορική υποστήριξη και παράλληλες αεροπορικές και πυραυλικές επιθέσεις σε κρίσιμες εγκαταστάσεις του Ουκρανικού στρατού. Ο αρχικός αντικειμενικός σκοπός της Μόσχας, ήταν η κατάληψη της πρωτεύουσας και στρατηγικών σημείων, που θα απομόνωναν των Ουκρανικό στρατό, η σύλληψη της κυβέρνησης και συνάμα η πολιτική διευθέτηση του Ουκρανικού. Αυτός ο σκοπός απέτυχε τις πρώτες 48 ώρες, με την παύση της ρωσικής επέλασης. 

Η χρήση ελαφρών, αερομεταφερόμενων δυνάμεων (VDV) ενάντια σε προετοιμασμένες και αμυνόμενες περιοχές με μηχανοκίνητες δυνάμεις, ήταν λάθος στρατηγική για την Μόσχα, και αποδίδεται στην κακή εκτίμηση των πραγμάτων και του εδάφους. Ο Ουκρανικός Στρατός, κατάφερε να απορροφήσει τις επιθέσεις των πρώτων 24ώρων και να συνεχίσει να υπάρχει και να επιχειρεί.

Διαβάστε επίσης: Ουκρανία | 3η ημέρα συγκρούσεων – Όλες οι εξελίξεις

Με το πέρας των ημερών και την εμφανή πλέον αποτελεσματική ουκρανική άμυνα, η Μόσχα χρειάζονταν ένα νέο στρατηγικό σχέδιο. Κατά την δεύτερη φάση της εισβολής, αναπτύχθηκαν όλες οι ρωσικές δυνάμεις, που βρίσκονταν περιμετρικά της Ουκρανίας (οι εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό από 150 σε 175 χιλιάδες στρατιώτες). Η νέα φάση, ήταν μια πιο άγρια εκδοχή της εισβολής, με περισσότερη δύναμη πυρός, καταστροφή μικρότερων πόλεων (ενδεχομένως, για να αποτελέσει παράδειγμα για το Κίεβο) και μεγαλύτερη εμπλοκή της αεροπορίας. 

Η δεύτερη φάση, απέτυχε εξ ίσου, λόγο της ανυπαρξίας του συντονισμού των τριών μετώπων που άνοιξε ο ρωσικός στρατός, αλλά και της υλικοτεχνικής και εφοδιαστικής κάλυψης που θα έπρεπε να είχαν δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες και εκατοντάδες τεθωρακισμένα οχήματα.

Ο άξονας Τσερνίχιβ – Σούμι – Χάρκοβο, δεν συνδέθηκε ακόμα (σ.σ μέχρι σήμερα) με το ανατολικό μέτωπο του Ντονμπάς. Η περικύκλωση των ανατολικών ουκρανικών δυνάμεων που βρίσκονται στην περιοχή από το 2014 και εκτιμάται ότι βρίσκεται στην μεγαλύτερη επιχειρησιακή ετοιμότητα από όλο τον ουκρανικό στρατό, δεν επιτευχθεί μέχρι σήμερα. 

Τα αποτελέσματα της δεύτερης φάσης έγιναν εμφανή με τον ασυνήθιστα υψηλό αριθμό, κατεστραμμένων και εγκαταλελειμμένων οχημάτων, αλλά και εφοδιαστικών φαλαγγών, καταστροφή η οποία επιβεβαιωνόταν μέσων ανοικτών πηγών. Οι ουρές από κατεστραμμένα ή εγκαταλελειμμένα φορτηγά και οχήματα, κυρίως στην βορειοανατολική Ουκρανία, στο Χάρκοβο, Τσερνίχιβ και Σούμι, υποτίθεται θα τροφοδοτούσαν με ενισχύσεις, καύσιμα, πυρομαχικά, τροφή και υποστήριξη στις προωθημένες δυνάμεις, για να συνεχίσουν την επέλαση τους.  

Το ρωσικό επιτελείο, στήριξε την δεύτερη φάση, από την άποψη ότι θα κατάφερνε να αποκτήσει την απόλυτη κυριαρχία, σε βορρά, ανατολή και νότο, μέσα σε λίγα 24ωρα, ωστόσο όταν οι μεγάλες μάζες των ρωσικών δυνάμεων «ξέμειναν» από υλικοτεχνική κάλυψη, μετατράπηκαν σε ακίνητους στόχους με αποτέλεσμα να αποτύχει και αυτή η φάση της ρωσικής εισβολής. 

Η δεύτερη φάση, κόστισε την ζωή σε χιλιάδες Ρώσους στρατιώτες, με ανυπολόγιστες ζημιές σε εξοπλισμούς, με μικρά εδαφικά κέρδη, χωρίς στρατηγική σημασία. 

Σε αυτό το σημείο, αξίζει να γίνει αναφορά στην αποτελεσματικότητα των φορητών αντιαρματικών και αντιαεροπορικών όπλων που τροφοδοτούσε η δύση στην Ουκρανία. Τα συγκεκριμένα όπλα κατέστρεψαν μεγάλους αριθμούς ρωσικών οχημάτων, αεροσκαφών και ελικοπτέρων. 

Η τρίτη φάση της ρωσικής εισβολής, ξεκίνησε το δεύτερο δεκαήμερο του Μάρτη, και αποσκοπούσε στον έλεγχο των εδαφών που κατέκτησε ο ρωσικός στρατός και στα στρατηγικά πλήγματα, όσο το δυνατό περισσότερων εγκαταστάσεων του ουκρανικού στρατού, με μεγάλης εμβέλειας πυραυλικές επιθέσεις. Κατά την τρίτη φάση, οι βομβαρδισμοί των ουκρανικών πόλεων έγιναν σφοδρότεροι με απώτερο στόχο την τρομοκρατία και προσφυγοποίηση του ουκρανικού πληθυσμού. 

Εντούτοις, η έλλειψη ασφάλειας στα μετόπισθεν των Ρώσων σε συνδυασμό με τις ουκρανικές ενέδρες και ενέργειες δολιοφθοράς, συνέχισαν να αποτελούν σοβαρό πρόβλημα για τον ρωσικό στρατό, με αποτέλεσμα να αυξηθούν ακόμη περισσότερο οι απώλειες του. 

Το μεγαλύτερο “επίτευγμα” των ρωσικών δυνάμεων θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι αποτελεί η κατάληψη εν τέλει της Μαριούπολης με την οποία οι ρώσοι αποκόπτουν εντελώς την Ουκρανία από την Αζοφική θάλασσα και επιτρέπει συνένωση της Κριμαίας με το υπόλοιπο ανατολικό τμήμα της χώρας.

Από τα συμπεράσματα της τρίτης φάσης, οι Ρώσοι επιτελείς φαίνεται να αντιλήφθηκαν ότι, ένας σύντομος σε διάρκεια πόλεμος με την Ουκρανία, δεν είναι εφικτός. Έτσι κινητοποίησαν ακόμη περισσότερες δυνάμεις αλλά και βιομηχανίες για να αντικαταστήσουν τα όπλα υψηλής ακρίβειας που «ξόδεψαν» το προηγούμενο διάστημα στην Ουκρανία. 

Είναι επίσης πιθανό το επόμενο διάστημα να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στις αεροπορικές επιχειρήσεις. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η ρωσική Πολεμική Αεροπορία αύξησε τον αριθμό των καθημερινών επιθέσεων της, την περασμένη εβδομάδα.

Διαβάστε επίσης: Πόλεμος στην Ουκρανία | Η ανασκόπηση της σύγκρουσης 20 μέρες μετά

Τέλος, ο πρόσφατος ισχυρισμός για αναδίπλωση των ρωσικών δυνάμεων βορειοδυτικά του Κιέβου, η μερική απόσυρση τους και η ανάπτυξη τους στα ανατολικά και στο Ντονμπάς, θα αξιολογηθεί όταν αυτή επιβεβαιωθεί. Στο παρόν στάδιο, το Ινστιτούτο Μελέτης του Πολέμου των ΗΠΑ (ISW), ισχυρίζεται ότι, όντως παρατηρείται απόσυρση ρωσικών δυνάμεων στα βορειοδυτικά της πρωτεύουσας, ωστόσο πρόκειται για ανασύνταξη στο έδαφος της Λευκορωσίας, με σκοπό να αναπτυχθούν εκ νέου στην Ουκρανία. 

Η αποδόμηση…

Ο ισχυρισμός για την είσοδο των δυνάμεων της Λευκορωσίας στο ουκρανικό έδαφος, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως ένα σχέδιο «εξαπάτησης» για την κάλυψη μιας μεγαλύτερης επίθεσης στα ανατολικά. Ή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί απλώς ως πρόσχημα, για να επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής του αμυντικού σχεδίου της Ουκρανίας, απορροφώντας δυνάμεις που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη διεξαγωγή οποιασδήποτε επίθεσης κατά των Ρώσων.

Το χειρότερο σενάριο για την εξέλιξη αυτού το πολέμου, είναι η χρήση όπλων μαζικής καταστροφής από την Ρωσία. Ο αναπληρωτής επικεφαλής του Ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο, αυτά τα όπλα να χρησιμοποιηθούν, ακόμη και χωρίς τη χρήση πυρηνικών όπλων εναντίον της Ρωσίας, δηλαδή με τη χρήση συμβατικών όπλων.

Η χρήση τέτοιων όπλων υπάρχει στο ρωσικό δόγμα, αλλά η ρωσική ηγεσία θα πρέπει να σκεφτεί προσεκτικά τις πιθανές αντιδράσεις του ΝΑΤΟ σε μια τέτοια χρήση η οποία θα αποτελεί τρομακτική κλιμάκωση.

Το τελευταίο μέρος της υπό εξέλιξη ρωσικής εκστρατείας θα μπορούσε να αφορά την ρωσική στρατιωτική ηγεσία. Ενδεχομένως, ο Πούτιν θα μπορούσε να εξαγνίσει την ανώτερη στρατιωτική του ηγεσία για να μετατοπίσει τις ευθύνες του, αναζητώντας παράλληλα μια πιο αποτελεσματική στρατηγική, διορίζοντας έναν γενικό διοικητή για την Ουκρανία.

Σε αυτή την σύγκρουση, η Ρωσία έχει δείξει την ικανότητα της να προσαρμόζεται. Αλλά η όλη προσαρμογή της, έγινε στην πλάτη των στρατιωτικών της αποτυχιών. Είναι πολύ πιθανό να στραφεί σε μια αναθεωρημένη, πιο μακροπρόθεσμη εκστρατεία για να συνδυάσει τις δυνάμεις της, να προκαλέσει φθορές στους Ουκρανούς και να κερδίσει περαιτέρω έδαφος στα ανατολικά.

Διαβάστε επίσης: Εκπρόσωπος Κρεμλίνου | “Η Ρωσία δεν θα χρησιμοποιήσει πυρηνικά στην Ουκρανία – Οι στόχοι θα επιτευχθούν”

*Δημοσιογράφος – αναλυτής σε θέματα Άμυνας και Ασφάλειας.  

**Οι απόψεις και/ή τα σχόλια που εκφράζονται στα άρθρα ανήκουν σε έκαστο συγγραφέα και δύναται να μην αποτελούν άποψη και/ή τοποθέτηση και/ή να υιοθετούνται ως έχουν από την εταιρεία και/ή τους διαχειριστές του ιστότοπου. Περισσότερα στους όρους χρήσης της ιστοσελίδας.