Βάσος Λυσσαρίδης | Η ζωή του Γιατρού και ο “Λόχος Λυσσαρίδη” που απελευθέρωσε τον Πενταδάκτυλο – Φωτογραφίες

Defence Redefined

Published on 27/04/2021 at 10:40

Η είδηση του θανάτου, του Βάσου Λυσαρίδη, ενός ανθρώπου που συνέδεσε άρρηκτα το όνομα του με τους Αγώνες του Κυπριακού Ελληνισμού, προκαλεσε θλίψη, σε όλο τον πολιτικό κόσμο αλλά και στην κοινωνία. 

Στα 100 χρόνια ζωής του, ο Βάσος Λυσαρίδης, ανέπτυξε έντονη πολιτική, αγωνιστική, κοινωνική αλλά και ηγετική δράση και το όνομα του προκαλεί σέβας σε όλους τους πολιτικούς κύκλους ανεξαρτήτως ιδεολογίας. 

Ιατρός στο επάγγελμα, διετέλεσε πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων (1985-1991), πρόεδρος του Κινήματος Σοσιαλδημοκρατών-ΕΔΕΚ (1969-2001) και βουλευτής εκλεγμένος στην Εκλογική Περιφέρεια Λευκωσίας την περίοδο 1960-2006.

Στα πρώιμα χρόνια της πολιτικής του δράσης, διετέλεσε πρόεδρος της Πανσπουδαστικής Επιτροπής Κυπριακού Αγώνα, διοργάνωνε μαζικές εκδηλώσεις για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, υπήρξε πρόεδρος της Φοιτητικής Ένωσης Κυπρίων και γραμματέας της Συντονιστικής Επιτροπής Κυπριακών Σωματείων και συμμετείχε στον αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-1959, έχοντας στενή συνεργασία με τον Αρχηγό Γεώργιο Γρίβα, κάτι που οδήγησε στη διαγραφή του από το ΑΚΕΛ.

Διαβάστε επίσης: Θεόφιλος Γεωργιάδης | 27 Χρόνια από την άνανδρη δολοφονία

Στα πρώτα χρόνια της ύπαρξης της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο Βάσος Λυσσαρίδης απέκτησε δική του ένοπλη ομάδα από το 1960. Οι “Κοκκινοσκούφηδες του Λυσαρίδη” ή ο “Λόχος Λυσσαρίδη”, απολάμβανε την εμπιστοσύνη του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και ο ίδιος φρόντισε να τους εξοπλίσει. 

Οι άνδρες του Λόχου του Λυσσαρίδη, προέρχονταν κυρίως από ορεινές περιοχές της Λευκωσίας και εκπαιδεύτηκαν από Ελλαδίτες αξιωματικούς στην περιοχή της Μονής Μαχαιρά.

Για την ιστορία, οι Κοκκινοσκούφηδες δεν ήταν τακτικός στρατός, εκπαιδευμένοι καταδρομείς ή έμπειροι στρατιωτικοί. Ήταν εθελοντές, αγωνιστές της ΕΟΚΑ, οι οποίοι με στρατιωτικό ηγέτη τον Δώρο Ηλία είχαν καταφύγει στον Βάσο Λυσσαρίδη για βοήθεια. Ήθελαν, μετά από κάλεσμα του ίδιου του Προέδρου Μακαρίου, να προσφέρουν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους για την αντιμετώπιση της τουρκοκυπριακής ανταρσίας, που ξεκίνησε ουσιαστικά την 21η Δεκεμβρίου 1963, με τις ταραχές στον Τακτακαλά.

Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στο βιβλίο του Άθου Ερωτοκρίτου, “Οι Κοκκινοσκούφηδες του Πενταδακτύλου 1963 – 1964” (εκδόσεις Αιγαίον, 2018), ο Βάσος Λυσσαρίδης αποκάλυψε στο εν λόγω βιβλίο, ότι «ο Μακάριος τηλεφώνησε στον Δώρο Ηλία μετά την τουρκανταρσία, για να είναι συγκεντρωμένοι οι άντρες του, μια ομάδα αγωνιστών της ΕΟΚΑ και άλλοι εθελοντές όλων των ιδεολογικών θέσεων, που ήθελαν και ήρθαν να αγωνιστούν μαζί μας, γιατί θα τους χρειαζόταν, όπως του είπε. Ο Δώρος ήταν ηγετική φυσιογνωμία και είχε στρατιωτική πείρα από την εποχή που ήταν αντάρτης της ΕΟΚΑ. Έτσι, ήρθαν στην κλινική μου, χώρο που οι ίδιοι επέλεξαν, γιατί εγώ δεν το γνώριζα, για να έχουν έναν χώρο συγκέντρωσης και ένα κέντρο εξόρμησης. Εγώ, χωρίς δισταγμό, τους δέχτηκα και έτσι έγινε η κλινική μου κέντρο εξόρμησις τους. Από εκεί μάλιστα αντέκοψαν και εκδίωξαν τους Τούρκους που ένοπλοι έρχονταν από την οδό Λήδρας προς την πλατεία Ελευθερίας. Έτσι άρχισε και η ένοπλη δράση τους ενάντια στους Τουρκοκύπριους στασιαστές». Έτσι έγινε πολιτικός ηγέτης των Κοκκινοσκούφηδων ο γιατρός Βάσος Λυσσαρίδης.

Οι “Κοκκινοσκούφηδες” του Λυσαρίδη, δημιούργησαν ένα αίσθημα ασφάλειας στον ελληνικό πληθυσμό της πρωτεύουσας. Η επόμενη μάχη του Λόχου, ήταν στην περιοχή Κορνάρο, στο Συντεχνιακό Ιατρείο, στην περιοχή Κορομία μέχρι και τον Χάντακα, όταν τους ζητήθηκε προσφέρουν προστασία σε ελληνοκυπριακά χωριά στον Πενταδάκτυλο. Να σημειωθεί ωστόσο, ότι πριν από την μάχη, με πρωτοβουλία του Δώρου Ηλία, οι 200 Κοκκινοσκούφηδες, εκπαιδεύτηκαν στην περιοχή της Μονής Μαχαιρά.

«Στον Πενταδάκτυλο ανεβήκαμε αρχές Μαρτίου του 1964. Προσπάθειά μας ήταν η ανακατάληψη υψωμάτων, στα οποία είχαν ανέλθει και οχυρωθεί Τουρκοκύπριοι στασιαστές, που ενεργούσαν υπό την καθοδήγηση έμπειρων Τούρκων αξιωματικών. Μετά από αλλεπάλληλες επιχειρήσεις, καταφέραμε να τους εκτοπίσουμε από την περιοχή του Προφήτη Ηλία, δίνοντας ανάσα στα παρατημένα ελληνικά χωριά. Οι τελευταίοι Τούρκοι στασιαστές εκδιώχθηκαν από την ορεινή περιοχή του Πενταδακτύλου στις 29 Απριλίου 1964» μαρτυρεί ο Δώρος Ηλία, στο «Οι Κοκκινοσκούφηδες του Πενταδακτύλου 1963 – 1964». Συνολικά, οι εθελοντές του Λόχου Λυσσαρίδη απελευθέρωσαν επτά χωριά στην ορεινή περιοχή του Πενταδακτύλου και έδωσαν καθοριστικές μάχες για τη συνέχεια των ταραχών της δεκαετίας του 1960.

Συγκεκριμένα, το το Γενικό Επιτελείο της τότε εθελοντικής Εθνικής Φρουράς, αποφάσισε την καταδρομική αντεπίθεση κατά των Τούρκων και Τουρκοκυπρίων στασιαστών. Μέσα στις εθελοντικές ομάδες που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της Εθνικής Φρουράς, ήταν ο Λόχος Ορεινών Καταδρομών του Βάσου Λυσσαρίδη (σ.σ οι Κοκκινοσκούφηδες), το τμήμα εθελοντών του Νίκου Σαμψών (σ.σ πρασινοσκούφηδες), τριάντα (30) περίπου άνδρες του Κυπριακού Στρατού και πενήντα (50) εθελοντές υπό τη διοίκηση του λοχαγού Παντελάκη Πανταζή. 

Διαβάστε επίσης: 7 Απριλίου 2004 | Ο Παπαδόπουλος λέει «όχι» στο Ανάν – «Παρέλαβα κράτος διεθνώς αναγνωρισμένο. Δεν θα παραδώσω «κοινότητα» – VIDEO

Ο Λόχος Λυσσαρίδη ανέλαβε την ανακατάληψη της ευρύτερης περιοχής του Προφήτη Ηλία στον Πενταδάκτυλο και τέσσερις διμοιρίες 160 περίπου ανδρών ειδικών αποστολών, διείσδυσαν σε διάφορες περιοχές.

Στις 24 Απριλίου 1964 αρχίζει η καταδρομική επιχείρηση με στόχο την ανακατάληψη ολόκληρης της περιοχής δυτικά του Κάστρου του Αγίου Ιλαρίωνα. Εκεί, με το σύνθημα «ΑΕΡΑ» και με κατά μέτωπο επίθεση, τέσσερις διμοιρίες διεισδύουν ταυτόχρονα από τα χωριά Κάρμι και Φτέρυχα και ανακαταλαμβάνουν με αιφνιδιαστική καταδρομική επιχείρηση τους πέντε στόχους που είχαν τεθεί στο σχέδιο ενέργειας.

Μέχρι την 25η Απριλίου, οι Τουρκοκύπριοι ένοπλοι στασιαστές εγκατέλειψαν τον οπλισμό και τα πυρομαχικά τους και τραπηκαν εις ατακτον φυγη.\

 

Ο ίδιος ο Βάσος Λυσσαρίδης, ανέφερε στο βιβλίο του Άθου Ερωτοκρίτου, ότι: «Ο Ελλαδίτης ταγματάρχης Δημήτρης Πούλιος, ο οποίος ήταν ένας από τους εκπαιδευτές των ομάδων μας στον Μαχαιρά, είχε ένα ευφυές σχέδιο στις επιχειρήσεις αυτές στον Πενταδάκτυλο. Αν θυμάμαι καλά, χώρισε τους Κοκκινοσκούφηδες σε ομάδες των δέκα ανδρών, με μια απόσταση ο ένας από τον άλλον και με τα άρβυλά τους κρεμασμένα στον λαιμό για να μην κάνουν θόρυβο και, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί, να αιφνιδιάσουν τους Τούρκους που βρίσκονταν στα φυλάκια των υψωμάτων στρατιωτικής σημασίας στην περιοχή Προφήτη Ηλία στον Πενταδάκτυλο. Έτσι, πυροβολώντας όλοι κατά την καταδρομική επιχείρηση, έκαναν τους στασιαστές Τουρκοκύπριους και Τούρκους να νομίζουν ότι περικυκλώθηκαν από μεγάλο αριθμό Ελληνοκύπριων μαχητών. Είναι τότε που εγκατέλειψαν πανικοβλημένοι τις θέσεις τους οι Τουρκοκύπριοι ένοπλοι που επάνδρωναν τα υψώματα αυτά».

Η εφημερίδα, Χαραυγή σε πρωτοσέλιδο της εποχής έγραφε: «Εκκαθαρίστηκαν οι συμμορίτες δυτικώς του Αγίου Ιλαρίωνα. Σαρωτική 4ωρη επιχείρηση. Απελευθερώθηκαν από το τρομοκρατικό άγος επτά ελληνικά χωριά της περιοχής. Εφονεύθησαν αρκετοί στασιαστές. Μέλος της εθνοφρουράς έπεσε μαχόμενο».

Ο Λόχος του Λυσσαρίδη αριθμούσε μόλις έναν νεκρό, τον Κερυνειώτη εθελοντή, Κώστας Γαλακτίου. 

Σχετικά με το κόκκινο χρώμα του Μπερέ που φορούσε ο “Λόχος Λυσσαρίδη”, ο ίδιος εξήγησε ότι: «Εγώ επέλεξα το χρώμα του μπερέ των εθελοντών του Λόχου μου των Ορεινών Καταδρομών, των Κοκκινοσκούφηδων, γιατί είχα την εντύπωση ότι το φορούσαν στις δύσκολες και ηρωικές πολεμικές επιχειρήσεις τους οι κομάντος του Ελληνικού μας Στρατού. Έτσι, φόρεσαν τους κόκκινους μπερέδες οι Κοκκινοσκούφηδες του Πενταδακτύλου, που με ελεύθερη απόφαση ήρθαν να αγωνιστούν για τα καλώς νοούμενα συμφέροντα της πατρίδας μας».

Στην προμετωπίδα του μπερέ των Κοκκινοσκούφηδων ήταν κεντημένο το επίσημο έμβλημα της Κυπριακής Δημοκρατίας, με χρυσοκέντητο το περιστέρι και στο στόμα ένα κλαδί ελιάς. Επίσης, με χρυσά γράμματα αναγράφονταν τα αρχικά Λ.Ο.Κ. (Λόχος Ορεινών Καταδρομών).

Ηχιτικό ντοκουμέντο, με την παρέμβαση του Άθου Ερωτοκρίτου στην εκπομπή “Πρώτη Ενημέρωση” (Λάζαρος Μαύρος), με θέμα “Εκδήλωση για τον “Λόχο Λυσσαρίδη” που αντιστάθηκε κατά των Τούρκων στασιαστών του 1963-64.”

Με πληροφορίες από: Philenews.com (Αλέκος Μιχαηλίδης) / EDEK.org 

Διαβάστε επίσης: Ο κυπριακός λαός στον Αγώνα – 20000 ονόματα Αγωνιστών της ΕΟΚΑ – ΠΙΝΑΚΑΣ