*Ανδρέας Πογιατζής

Το αμφίβιο Τεθωρακισμένο Όχημα Μάχης (ΤΟΜΑ) BMP-3 αποτελεί τον διάδοχο των ΤΟΜΑ BMP-2 (το οποίο με τη σειρά του αποτελεί τον διάδοχο του BMP-1 που διαθέτει και η Ελλάδα) καθώς και του ελαφρού αερομεταφερόμενου οχήματος BMD-2 το οποίο χρησιμοποιούν οι Ρωσικές Αερομεταφερόμενες Δυνάμεις στην Ουκρανία.

Το BMP-3, παράγεται από την ρωσική βιομηχανία Kurganmashzavod, βρίσκεται σε υπηρεσία από το 1987 και πέραν από τον ρωσικό στρατό το διαθέτει αριθμός Ενόπλων Δυνάμεων κυρίως από χώρες της Ασίας και φυσικά η Εθνική Φρουρά στην Κύπρο.

Το ΤΟΜΑ, υπηρετεί στην Εθνική Φρουρά από το 1995, με συνολικά 43 οχήματα να αποτελούν την 28η Επιλαρχία Τεθωρακισμένων Οχημάτων Μάχης (ΕΤΟΜΑ), η οποία υπάγεται στην ΧΧ ΤΘΤ της Εθνικής Φρουράς και όχι σε κάποια Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία. Τα υπόψη ΤΟΜΑ με την άφιξη τους στο νησί αποτελούσαν ένα σύγχρονο για την εποχή μέσο ικανό, ικανό να αντιμετωπίζει τα Τεθωρακισμένα Μεταφοράς Προσωπικού και τα άρματα μάχης M48 (Τ1/Τ2) τα οποία διαθέτουν ακόμα οι Δυνάμεις Κατοχής. 

Κύρια Χαρακτηριστικά BMP-3

• Βάρος: 18.7 τόνοι σε βασική έκδοση
• Μήκος: 7.14 μέτρα
• Πλάτος: 3.2 μέτρα
• Ύψος: 2,4 μέτρα
• Πλήρωμα: 3 (Αρχηγός, Πυροβολητής, Οδηγός)
• Μεταφορική ικανότητα: 7 άτομα πλέον 2 στο πρόσθιο τμήμα του σκάφους 
• Κινητήρας: Υγρόψυκτος, 4-χρονος πετρελαίου τύπου UTD-29M, απόδοσης 500 ίππων
• Κίνηση σε υδάτινο περιβάλλον: Χρήση snorkel και πρόωση με 2 Χ υδροπροωθητές τύπου Auger
• Σύστημα μετάδοσης της κίνησης: Μηχανικό Κιβώτιο 4 ταχυτήτων (πλέον 1 όπισθεν)
• Αυτονομία: Έως 600 χιλιόμετρα
• Ταχύτητα: Μέγιστη (δρόμο-εκτός δρόμου-υδάτινο περιβάλλον): 70 χλμ/ώρα / 45 χλ/ώρα / 10 χλμ/ώρα

Οπλισμός

Το BMP-3, διαθέτει μεγάλη ισχύ πυρός, με κύριο οπλισμό, ένα ραβδωτό πυροβόλο των 100 χιλ (2Α70) χαμηλής πιέσεως και συζυγές πυροβόλο των 30 χιλ.(2Α72). 

Το υπόψη πυροβόλο μπορεί να εκτοξεύσει πέραν των βλημάτων 100 χιλ. και αντιαρματικούς πυραύλους 9Μ117 με καθοδήγηση laser, δυνατότητα η οποία συναντάται και στο ρωσικής προέλευσης άρμα μάχης της Εθνικής Φρουράς, το T-80U (με αντίστοιχους πυραύλους Refleks 9M119M). 

Διαβάστε επίσης: Εθνική Φρουρά | Βολές Αντιαρματικών Πυραύλων Refleks με Άρματα Τ-80 – Φωτογραφίες – VIDEO

Το δραστικό βεληνεκές των πυρομαχικών HE-FRAG 3OF32 και των πυραύλων 9M117 ανέρχεται σε 4 χλμ. To TOMA δύναται να φέρει 22 εκρηκτικά βλήματα HE-FRAG, στο σύστημα αυτόματης γέμισης 2Κ3, με το συνολικό φορτίο του οχήματος να είναι τα 40 βλήματα, ενώ μπορεί να φέρει και 8 αντιαρματικούς πυραύλους 9Μ117. 

Ο ρυθμός βολής του κύριου πυροβόλου είναι έως δέκα βλήματα ανά λεπτό, ενώ ο αντιαρματικός πύραυλος 9Μ117 έχει τη δυνατότητα να προσβάλλει άρματα που διαθέτουν ενεργή θωράκιση (ERA) καθώς επίσης βραδυκίνητους, χαμηλά ιπτάμενους στόχους όπως ελικόπτερα.

Στον οπλισμό του BMP-3, περιλαμβάνεται όπως προαναφέρθηκε το συζυγές πυροβόλο 30 χιλιοστών, 2A72, το οποίο είναι πλήρως σταθεροποιημένο σε δύο άξονες και φέρει σύστημα σκόπευσης ημέρας και νύκτας.

Το πυροβόλο 2Α72 φέρει συνολικά 500 βλήματα (διατρητικά και εμπρηστικά) ενώ ο ρυθμός βολής του ανέρχεται σε 350 με 400 βλήματα το λεπτό. Το δραστικό βεληνεκές του από 1500 μέχρι τα 2000 μέτρα. Το όχημα φέρει επίσης στον πυργίσκο του ένα συζυγές πολυβόλο PKT των 7,62 χιλ. με 2000 φυσίγγια καθώς και επιπλέον 2 πολυβόλα 7,62 χιλ. με 2000 φυσίγγια έκαστο, στο εμπρόσθιο μέρος του σκάφους για εμπλοκή τμημάτων πεζικού. 

Θωράκιση – Προστασία 

Όσον αφορά την προστασία του σκάφους, ο πύργος είναι κατασκευασμένος από κράμα αλουμινίου, με ενισχυμένο από χάλυβα πρόσθιο τόξο το οποίο προστατεύει από βλήματα 30 χιλ. σε αποστάσεις 200 μέτρων. Περιμετρικά το σκάφος στην βασική του έκδοση παρέχει προστασία από πυρά φορητού οπλισμού και πολυβόλων διαμετρήματος μέχρι 12,7 χιλ (0,50”).

Το όχημα είναι επίσης εξοπλισμένο για ΧΒΡΠ (Χημικό, Βιολογικό, Ραδιολογικό, Πυρηνικό) πόλεμο, με μονάδα φίλτρου εξαερισμού όπως επίσης και αεροστεγές στεγανοποίηση. Το σύστημα βρίσκεται στο πίσω μέρος του οχήματος το οποίο συμβάλλει και στην μείωση της θερμικής υπογραφής του οχήματος.

Το BMP-3 διαθέτει επίσης ως βασικό εξοπλισμό 2 τριπλούς εκτοξευτές καπνογόνων 81 χιλ. τύπου “Tucha-2” ενώ όπως και τα υπόλοιπα σοβιετικής προέλευσης τεθωρακισμένα μπορεί να παράξει καπνό από το σύστημα εξάτμισης του, με την έγχυση καυσίμου στην εξαγωγή των καυσαερίων.

Η θωράκιση του BMP-3 μπορεί να ενισχυθεί με σύστημα ενεργής θωράκισης (ERA) τύπου Kaktus και επιπλέον τμήματα πλευρικής θωράκισης για αυξημένη προστασία σε διατρητικά πυρομαχικά 0,50” ή μεγαλύτερου διαμετρήματος.

Σε διάφορες αμυντικές εκθέσεις στη Ρωσία εκδόσεις του BMP-3 εμφανίστηκαν με πρόσθετη θωράκιση τύπου γρίλιας (slat armor) για περιμετρική προστασία από πυρά αντιαρματικών ρουκετών (RPGs).

Πρόσθετη προστασία για το BMP-3, αποτελεί και το σύστημα ενεργής αυτοπροστασίας ARENA-E, το οποίο διατίθεται και για τα άρματα T-80. Το υπόψη σύστημα αποτελείται από ραντάρ ανίχνευσης και παρακολούθησης εισερχόμενων απειλών όπως αντιαρματικοί πύραυλοι, υπολογιστή και μονάδα επεξεργασίας και τα πυρομαχικά αναχαίτισης. Μετά τον εντοπισμό του στόχου το σύστημα ενεργοποιεί έναν (από τους 22 μέχρι και 30 εκτοξευτές) που μπορεί να φέρει, εγκατεστημένους περιμετρικά του πύργου του οχήματος. Αυτοί περιέχουν εκρηκτικό με θραύσματα το οποίο καταστρέφει την απειλή σε απόσταση 5-10μ. μακριά από το άρμα.

Μια άλλη επιλογή ενεργής προστασίας του BMP-3M τύπου soft kill σε αντίθεση με το Arena, είναι το σύστημα SHTORA-1, το οποίο αποτελεί σύστημα ηλεκτρομαγνητικών παρεμβολών κατά πυραύλων με ημι-ενεργή καθοδήγηση (SACLOS) και συστημάτων σκόπευσης με laser. Το σύστημα SHTORA-1 υπάρχει και στην Κύπρο και συγκεκριμένα είναι εγκατεστημένο στα Διοικητικά Άρματα Μάχης Τ-80UK.

Σύστημα Ελέγχου Πυρός και Ηλεκτρο-οπτικά

Το BMP-3, διαθέτει αυτόματο Σύστημα Ελέγχου Πυρός, βλητικό υπολογιστή 1V539, ηλεκτρο-μηχανικό σύστημα σταθεροποίησης 2E52 και το αποστασιόμετρο λέιζερ 1D16. Ο πυροβολητής χρησιμοποιεί το κύριο σκοπευτικό όργανο 1K13-2, ένα σκοπευτικό ημέρα/νύχτας και μία τηλεσκοπική διόπτρα ημέρα PPD-1. O αρχηγός έχει στη διάθεση του το σκοπευτικό ημέρας IPZ-10 και το σκοπευτικό νύχτας/ημέρας TKN-3.

Νεότερες εκδόσεις μπορούν να φέρουν διαφορετικού τύπου σκοπευτικά όπως το σκοπευτικό του πυροβολητή SOZH-M της Λευκορωσικής Peleg, εταιρεία η οποία αναβάθμισε και τα σκοπευτικά νυκτερινής παρατήρησης των Τ-80U της Εθνικής Φρουράς.

Διαβάστε επίσης: Τ-80U | 25 Χρόνια παρουσίας στην Εθνική Φρουρά και οι επιλογές αναβάθμισης του – Infographics & VIDEO

Τα διδάγματα από Ουκρανία και οι δυνητικές επιλογές της Εθνικής Φρουράς

Το BMP-3 όπως προκύπτει από τις μάχες στην Ουκρανία το τελευταίο τρίμηνο, αντιμετωπίζει τα ίδια σοβαρά προβλήματα επιβιωσιμότητας όπως και τα βαρύτερα και καλύτερα προστατευμένα άρματα μάχης σοβιετικής προέλευσης. Το πρόβλημα εστιάζεται στο γεγονός ότι μετά από πλήγμα αντιαρματικού το οποίο ακόμη και εάν δεν είναι 100% καταστρεπτικό εξ αρχής, εντούτοις προκαλεί συνήθως ανάφλεξη στα φερόμενα πυρομαχικά  και την χαρακτηριστική αποκόλληση του πύργου από το σκάφος. 

Λόγω σχεδίασης με χαμηλό προφίλ, τα ρωσικής προέλευσης τεθωρακισμένα διατηρούν το απόθεμα των πυρομαχικών κάτω από τα καθίσματα του προσωπικού και όχι στο πίσω μέρος του πύργου σε προστατευμένο διαμέρισμα με θυρίδες εκτόνωσης (blow out) κατά τα δυτικά πρότυπα σχεδίασης, με αποτέλεσμα μετά από πλήγμα να αναφλέγονται τα πυρομαχικά και να δημιουργείται τεράστια πίεση και θερμοκρασία (φαινόμενο jack in the box) η οποία εκσφενδονίζει κυριολεκτικά τον πύργο του σκάφους σε μεγάλο ύψος και εξαϋλώνει το προσωπικό στο εσωτερικό του οχήματος.

Οι επιλογές της Εθνικής Φρουράς σχετικά με το BMP-3 είναι ούτως ή άλλως περιορισμένες λόγο και των ραγδαίων γεωπολιτικών αλλαγών, εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία, κάτι που καθιστά την ούτως η άλλως προβληματική συντήρηση τους -από πλευράς εύρεσης ανταλλακτικών- ακόμα δυσκολότερη. 

Ως γνωστόν η Κύπρος συγκαταλέγεται πλέον, στις μη φιλικές για την Ρωσία χώρες, εξαιτίας της εφαρμογής των ευρωπαϊκών κυρώσεων σε βάρος της Μόσχας, ενώ η δυτική στροφή της χώρας τα τελευταία χρόνια, καθιστά σαφές ότι τα BMP-3, όπως και τα άλλα ρωσικά οπλικά συστήματα της Εθνικής Φρουράς αναπόφευκτα και σε βάθος χρόνου, θα πρέπει να αντικατασταθούν. 

Μέχρι την σταδιακή απόσυρση τους όμως η οποία προϋποθέτει και ένα μεγάλο κονδύλι, και δεδομένου ότι τα ΤΟΜΑ BMP-3 μαζί με τα Άρματα T-80U αποτελούν τον κορμό της μοναδικής Τεθωρακισμένης Ταξιαρχίας στο νησί, είναι επιτακτική ανάγκη για αύξηση αν μη τι άλλο της επιβιωσιμότητας τους, νοουμένου βεβαίως ότι διασφαλίζονται πρώτα οι επιχειρησιακές διαθεσιμότητες τους με εύρεση ανταλλακτικών σε βάθος χρόνου. 

Οι τρόποι με τους οποίους κατά την γνώμη μας θα μπορούσε δυνητικά να υλοποιηθεί αυτό είναι οι εξής:

1. Εγκατάσταση πρόσθετης θωράκισης τύπου slat armor (όπως π.χ στα BMP-3 των ΗΑΕ) και/ή παθητικής θωράκισης με προηγμένα σύνθετα υλικά για μεγαλύτερη προστασία σε προσβολές αντιαρματικών όπλων “συμβατικής” προσβολής (περιμετρικά). Δυστυχώς όπως επίσης αποδείχθηκε στην Ουκρανία η θωράκιση τύπου πλέγματος στην οροφή των αρμάτων δεν ήταν αποτελεσματική σε πλήγματα κατακόρυφης προβολής (top attack). Μόνο συστήματα ενεργής αυτοπροστασίας μπορούν ενδεχομένως να αντιμετωπίσουν τέτοιου είδους απειλές (ως hard kill) αλλά αυτά μπορούν να εγκατασταθούν υπό προϋποθέσεις αφού πέραν του κόστους υπάρχουν θέματα που αφορούν την απαιτούμενη ισχύ του συστήματος κ.α.

2. Βελτιστοποίηση της τακτικής χρησιμοποίησης των ΤΟΜΑ με σκοπό την μείωση του κινδύνου έκθεσης τους σε προσβολές αντιαρματικών όπλων. Η χρησιμοποίηση από Ουκρανούς των ΤΟΜΑ για ενέδρες εναντίων μηχανοκίνητων τμημάτων των ρωσικών δυνάμεων ακόμα και αρμάτων μάχης σε κατοικημένους και μη τόπους αποδεικνύεται αποτελεσματική.

3. Χρήση παθητικών μέτρων απόκρυψης όπως δίκτυα παραλλαγής υπέρυθρου φάσματος για μείωση του ηλεκτρομαγνητικού ίχνους του οχήματος.

4. Χρήση μέσων επίγνωσης της επιχειρησιακής κατάστασης όπως σύστημα διοίκησης και ελέγχου και/ή δεδομένα μέσω πολυκόπτερων (drones). Πρόσφατα βίντεο τα οποία κυκλοφορούν στο διαδίκτυο παρουσιάζουν την εκτενή χρήση πολυκόπτερων ακόμα και πολιτικού τύπου από πλευράς Ουκρανών για συλλογή πολύτιμων στοιχείων που αφορούν την διάταξη των εχθρικών δυνάμεων.

Είναι γεγονός ότι με την εξέλιξη νέων συστημάτων και ειδικά των αντιαρματικών 5ης γενιάς -την χρήση των οποίων παρατηρούμε έμπρακτα στην Ουκρανία αυτή την περίοδο αλλά και προηγουμένως στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ- οι σχεδιαστές των τεθωρακισμένων ήδη αναπροσαρμόζουν τα δεδομένα τους για να μπορούν να προσφέρουν λύσεις οι οποίες αντιμετωπίζουν τις νέες απειλές. 

Το ζητούμενο είναι σε κάθε περίπτωση να υπάρχει πρώτα η πολιτική βούληση για τους απαραίτητους εξοπλισμούς και διατήρηση της αμυντικής ικανότητας του στρατεύματος σε αποδεκτά επίπεδα και ακολούθως να εξετάζονται διεξοδικά οι προτάσεις των αρμοδίων. 

Διαβάστε επίσης: Εθνική Φρουρά | Καταιγισμός πυρών από πληρώματα BMP-3 κατά παροπλισμένων ΑΜΧ-30 – Φωτογραφίες και VIDEO

@defence_redefined

#στρατός #κύπρος #εθνική_φρουρά #defenceredefined #ειδήσεις_άμυνα #defence_news #cyprusarmy #fyp #army #t80 #bmp3 #mkF3 #XXarmored_brigade #tanks

♬ Rickroll - Chris Alan Lee