3 Μαρτίου 1957 | Ο “Σταυραετός του Μαχαιρά” αντιμετωπίζει την μεγαλύτερη αυτοκρατορία του κόσμου – VIDEO

Defence Redefined

Published on 03/03/2021 at 12:16

Γεννημένος στις 22 Φεβρουαρίου 1928, στο χωριό Λύση, της επαρχίας Αμμοχώστου, ο Γρηγόρης Αυξεντίου έμελλε να γράψει το όνομα του, στην Ιστορία του Ελληνισμού, δίπλα από τα ονόματα των μεγάλων ηρώων του Έθνους. 

Γιος του Πιερή και της Αντωνίας Αυξεντίου, ο Γρηγόρης φοίτησε στο Δημοτικό Σχολείο του χωριού του και κατόπιν στο Γυμνάσιο της Αμμοχώστου, το πλησιέστερο προς τη Λύση. Ακολούθως, μετέβη στην Ελλάδα για να φοιτήσει στην Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, όμως στις εξετάσεις δεν κατάφερε να εισαχθεί. Ωστόσο, κατετάχθη στον Ελληνικό στρατό και πέρασε από τη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού. Απολύθηκε από το Στρατό ως Έφεδρος Ανθυπολοχαγός Πεζικού και στη συνέχεια υπηρέτησε στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα για λίγους μήνες, προτού και επιστρέψει στην Κύπρο το 1952 όπου εργάστηκε μαζί με τον πατέρα του.

Διαβάστε επίσης: 27 Ιανουαρίου 1974 | 47 χρόνια από τον θάνατο του Στρατηγού Γεώργιου Γρίβα Διγενή – VIDEO

Η έναρξη του απελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ το 1955, βρήκε τον Γρηγόρη έτοιμο για να αναλάβει δράση. Στις 20 Ιανουαρίου 1955, έγινε η πρώτη συνάντηση του Αυξεντίου με τον Γεώργιο Γρίβα που ήταν αρχηγός της Ε.Ο.Κ.Α., στον οποίο έδωσε τον λόγο της Στρατιωτικής του Τιμής, αντί του καθιερωμένου όρκου της Ε.Ο.Κ.Α. και έτσι μπήκε στον αγώνα κατά των Άγγλων.

Με τα ψευδώνυμα «Ζήδρος», «Ρήγας», «Αίαντας», «Άρης», «Μάστρος», «Ανταίος» και «Ζώτος», αγωνίστηκε σκληρά,ν κατά των αγγλικών δυνάμεων κατοχής, και πολύ γρήγορα του δόθηκε η θέση του υπαρχηγού της Ε.Ο.Κ.Α. Από την πρώτη μέρα του Αγώνα, την 1η Απριλίου 1955, οι Άγγλοι τον καταζητούσαν και έτσι ο Αυξεντίου, από Τομεάρχης Αμμοχώστου-Βαρωσίων, μετατέθη στην επαρχία Κερύνειας, όπου υπηρέτησε ως τομεάρχης της ΕΟΚΑ μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1955. Ακολούθως, ο Αυξεντίου υπηρέτησε την ΕΟΚΑ, ως τομεάρχης Πιτσιλιάς, μέχρι το τέλος, δηλαδή την 3η Μαρτίου του 1957.

Η δράση του Αυξεντίου στον Αγώνα, ήταν πολυεπίπεδη αφού αναλάμβανε καθήκοντα εκπαίδευσης αγωνιστών σε τεχνικές του ανταρτοπόλεμου, σαμποτάζ και επιθέσεις κατά βρετανικών αγημάτων, αυτοκινητοπομπών ακόμα και εγκαταστάσεων. Ήταν ο υπ’ αριθμόν ένα καταζητούμενος από τους Άγγλους, οι οποίοι τον επικήρυξαν αρχικά με 250 λίρες και στην συνέχεια, με το υπέρογκο για την εποχή, ποσό των 5.000 λιρών.

Διαβάστε επίσης: Μάρκος Δράκος | Η δράση και ο θάνατος του “Λυκούργου” της ΕΟΚΑ – Φωτογραφίες

Τόσο στον Πενταδάκτυλο όσο και στην περιοχή Τροόδους όπου κατέφυγε αργότερα, η δράση του Γρηγόρη Αυξεντίου, σκορπούσε τον τρόμο στα αγγλικά στρατεύματα και η φήμη του ξεκίνησε να ταξιδεύει εκτός Κύπρου. Κρυφά και κάτω από μυθιστορηματικές συνθήκες παντρεύτηκε μια νύχτα στο μοναστήρι του Αχειροποιήτου στη Λάπηθο στις 10 Ιουνίου 1955 την ως τότε μνηστή του Βασιλεία Παναγή. Στις 11 Δεκεμβρίου 1955, σε μια ενέργεια που θα θαύμαζαν και οι μεγαλύτεροι στρατηγοί, επέδειξε τις εξαίρετες στρατιωτικές του ικανότητες στην ιστορική μάχη των Σπηλιών, παρασύροντας δύο φάλαγγες Άγγλων στρατιωτών, που ανηφόριζαν προς τα κρησφύγετα της περιοχής, να συγκρουστούν μεταξύ τους. Το Πάσχα του 1956 βρήκε τον “Σταυραετό του Μαχαιρά” να αναρρώνει στο μοναστήρι του Μαχαιρά, μετά από εγχείρηση σκωληκοειδίτιδας. Εκεί για πρώτη φορά εμφανίστηκε μπροστά στους Άγγλους μεταμφιεσμένος σε καλόγερο, με γενειάδα και ράσο. 

Στις 31 Δεκεμβρίου του 1956, παραμονή Πρωτοχρονιάς, ο Αυξεντίου κυκλώνεται μαζί με την ομάδα του στο χωριό Ζωοπηγή όπου και ακολουθεί σφοδρή μάχη. Ο Γρηγόρης τραυματίζεται αλλά διαφεύγει, πέφτει όμως νεκρός ο συναγωνιστής του Μάκης Γεωργάλλας.

Την 3η Μαρτίου του 1957 οι Άγγλοι, ύστερα από προδοσία, ανακάλυψαν το κρησφύγετό του κοντά στο Μαχαιρά. Δεκάδες Άγγλοι στρατιώτες περικύκλωσαν το κρησφύγετο με αυτοκίνητα και ελικόπτερα. Αφού φώναξαν στους αγωνιστές να παραδοθούν και δεν έλαβαν καμία απάντηση, άρχισαν να πυροβολούν κατά του κρησφυγετου. Η μάχη κράτησε για πολλές ώρες. Στην ομάδα του Αυξεντίου και μέσα στο κρησφύγετο βρίσκονταν οι αγωνιστές Ανδρέας Στυλιανού, Αυγουστής Ευσταθίου, Αντώνης Παπαδόπουλος και Φειδίας Συμεωνίδης, τους οποίους, όμως ο Αυξεντίου διέταξε να βγουν από το κρησφύγετο και να παραδοθούν για να σωθούν. Ο ίδιος αποφασισμένος να μην πέσει ζωντανός στα χέρια των Άγγλων τους είπε επί λέξη:

«Μέχρι σήμερα μαθαίνατε πώς πολεμούν οι Έλληνες.Σήμερα θα μάθετε και πως πεθαίνουν»

Μόνος του, ο Γρηγόρης Αυξεντίου, αντιμετώπισε τις δυνάμεις της μεγαλύτερης αυτοκρατορίας του κόσμου, τραυματισμένος από θραύσμα χειροβομβίδας. Στις προτροπές των Άγγλων να παραδοθεί είχε μόνο μία απάντηση να δώσει: «Μολών Λαβέ». Αμέσως μετά τέσσερις στρατιώτες επιχείρησαν να εισβάλουν στο κρησφύγετο. Ο Αυξεντίου τους υποδέχτηκε με καταιγιστικά πυρά. Οι τρεις στρατιώτες οπισθοχώρησαν έντρομοι, ενώ ο τέταρτος, ένας δεκανέας, έπεσε νεκρός. Ο συμπολεμιστής του Αυγουστής Ευσταθίου, μετά τη ρίψη της χειροβομβίδας στο κρησφύγετο, επέστρεψε με υπόδειξη των Άγγλων, για να διακριβώσει αν ο Αυξεντίου ήταν ζωντανός και να τον πείσει να παραδοθεί. Ο Αυγουστής προτίμησε να μείνει μαζί με τον αρχηγό του. Ο Αυξεντίου φώναξε τότε στους Άγγλους: 

«Τώρα είμαστε δύο. Ελάτε να μας πάρετε». 

Διαβάστε επίσης: Κυριάκος Μάτσης | Ο “Μιλτιάδης” της ΕΟΚΑ, που προτίμησε τον θάνατο παρά την παράδοση – VIDEO

Η μάχη συνεχίστηκε μέχρι το απόγευμα. Σκοπός του Αυξεντίου ήταν να κρατήσουν τη μάχη μέχρι να νυχτώσει και επωφελούμενοι από το σκοτάδι να επιχειρήσουν έξοδο. Οι Άγγλοι στρατιώτες, που αντιλήφθηκαν το σκοπό τους, περιέλουσαν το κρησφύγετο με βενζίνη, το πυρπόλησαν και έκαψαν ζωντανό τον Αυξεντίου, ενώ ο Αυγουστής Ευσταθίου, με βαριά εγκαύματα επιχείρησε έξοδο και συνελήφθη.

Ο πατέρας του Γρηγόρη, ο Πιερής, και η μάνα του, η Αντωνού, μετά το θάνατό του, φανέρωσαν με τον πλέον δυνατό τρόπο τι σημαίνει να έχεις αξίες, ιδανικά και κυρίως μεγάλη ψυχή. Αρχικά, ήταν ο πατέρας του, ο οποίος βγήκε χαμογελαστός από το νεκροτομείο, όπου είχε κληθεί για να αναγνωρίσει το καμένο σώμα του γιού του. Σύμφωνα με μαρτυρία του δικηγόρου Μιχάλη Τριανταφυλλίδη, ο Πιερής Αυξεντίου περνώντας την πόρτα του νεκροτομείου, μετά τη διαδικασία αναγνώρισης, είχε ένα χαμόγελο από το ένα αυτί ως το άλλο, γνωρίζοντας όλοι τι αντίκρυσε εκεί. Μπαίνοντας όμως στο αυτοκίνητο, με κατεύθυνση προς τη Λευκωσία, ο Πιερής Αυξεντίου άρχισε να κλαίει. Ρωτώντας τον ο δικηγόρος γιατί άρχισε ξαφνικά να κλαίει, απάντησε ως εξής: «Όχι γιε μου, να μην μας βλέπουν οι ‘σκύλοι’ να κλαίμε».

Η Αντωνού Αυξεντίου, από την άλλη, τα είπε όλα στον επικήδειο της:

«Μια μάνα τέτοιου ήρωα

εν προσβολή να κλάψει,

προσβάλλει τον λεβέντη της,

τζιείνον που θ’ απολάψει.

Χαλάλιν της Πατρίδος μου

ο γιος μου, η ζωή μου,

τζι αφού εν επαραδόθηκεν

τζι έμεινεν τζι εσκοτώθηκεν

ας έσιει την ευτζήν μου».

Το καμένο σώμα του Γρηγόρη Αυξεντίου, θάφτηκε στις 4 Μαρτίου στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας, στο χώρο που είναι γνωστός σήμερα ως «Τα φυλακισμένα μνήματα» από τους Άγγλους στρατιώτες από φόβο λαϊκών εκδηλώσεων

Διαβάστε επίσης: 21 Σεπτεμβρίου 1956 | Απαγχονισμός Στέλιου Μαυρομμάτη, Μιχαήλ Κουτσόφτα και Ανδρέα Παναγίδη

Στο σημείο της τελευταίας μάχης του Αυξεντίου έχει χτιστεί ένα μνημείο ενω στο παρακείμενο μοναστήρι ανεγέρθηκε ενα πελώριο άγαλμα του. Πολλοί Έλληνες και ξένοι ποιητές εμπνεύστηκαν από τον αγώνα και το θάνατο του Γρηγόρη Αυξεντίου και έγραψαν ποιήματα προς τιμήν του, όπως ο Κύπριος ποιητής Κώστας Μόντης και ο Γιάννης Ρίτσος με το ποίημα Ο Αποχαιρετισμός. Η μνήμη του, τιμάται κάθε χρόνο με μνημόσυνο στο Μοναστήρι Μαχαιρά, σε ημερομηνία που πλησιάζει εκείνην του θανάτου του. Τον Οκτώβριο του 2016, o Υπουργός Εθνικής Άμυνας της Ελλάδας Πάνος Καμμένος παρέδωσε τιμητικά τον βαθμό του Αντιστράτηγου, στα συγγενικά πρόσωπα του Αυξεντίου.

Το Κέντρο Ανάδειξης της Λαογραφικής και Ιστορικής Ενότητας Θράκης- Κύπρου “Γρηγόρης Αυξεντίου” ιδρύθηκε από τον Σύλλογο Κυπρίων Νομού Ξάνθης και το Δήμο Βιστωνίδας με την βοήθεια και στήριξη του Συμβουλίου Ιστορικής Μνήμης Αγώνα ΕΟΚΑ 1955-1959. Το Κέντρο είναι στον οικισμό Αυξέντιο 10 χλμ περίπου από Ξάνθη, γιατί ο οικισμός μετονομάστηκε από Νέο Κατράμιο σε Αυξέντιο προς τιμή του Γρηγόρη Αυξεντίου, μετά από αίτημα των κατοίκων του το 1960. Ο οικισμός ιδρύθηκε το 1924 από Μικρασιάτες πρόσφυγες.

Ντοκουμέντο για την ζωή και την δράση του Γρηγόρη Αυξεντίου:

Διαβάστε επίσης: