Σήμερα ο Ελληνισμός τιμά τους τελευταίους υπερασπιστές της Κωνσταντινούπολης που με τον ηρωικό αγώνα και τη θυσία τους σφράγισαν το συλλογικό όραμα του Ελληνισμού για αιώνες μέχρι και τις μέρες μας. 

Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, τελευταίος αυτοκράτορας του χιλιετούς Βυζαντίου, πέρασε στη σφαίρα του θρύλου, εκφραστής του αδούλωτου Ελληνικού πνεύματος που μένει ανεξίτηλο στην ιστορία, από τις Θερμοπύλες στην Πόλη, και μετά στο Μεσολόγγι, την Ήπειρο, τον Πενταδάκτυλο.

Αν και άνισος αγώνας, οι τελευταίοι υπερασπιστές της Πόλης άντεξαν την πολιορκία και έπεσαν μαχόμενοι στα τείχη της Βασιλεύουσας. Αρνούμενοι τους όρους παράδοσης των Οθωμανών και χωρίς ουσιαστικής δυτική βοήθεια. Παρακάτω θα δούμε ενδεικτικά το ισοζύγιο ισχύος Βυζαντινών και Οθωμανών όπως υπολογίζεται από ιστορικές πηγές και τη σύγχρονη βιβλιογραφία. Αποτελεί βεβαιότητα πως οι Οθωμανικές δυνάμεις ήταν συντριπτικά υπέρτερες και καλύτερα εξοπλισμένες από τις δυνάμεις των Βυζαντινών.

Ισοζύγιο χερσαίας ισχύος

Οι χερσαίες δυνάμεις των Βυζαντινών υπολογίζεται από τον Γεώργιο Σφραντζή, πρωτογενής πηγή για τα γεγονότα της άλωσης, σε περίπου 5000 Βυζαντινούς και 2000 ξένους κυρίως δυτικούς, εκ των οποίων και οι 600 Γενουάτες του Αρχιστράτηγου Ιουστινιάνι που έφτασαν χωρίς παρότρυνση από τον Πάπα και τις Δυτικές δυνάμεις, όπως αναφέρει ο ιστορικός Σαράντος Καργάκος. 

Οι Οθωμανικές δυνάμεις υπολογίζεται μπως μπορεί να έφταναν και τις 40000. Πέραν των 10000 ήταν οι γενίτσαροι, το επίλεκτο σώμα που δεν ριχνόταν πρώτο στη μάχη, αλλά αφότου το αναλώσιμο πεζικό κούραζε τους αμυνόμενους.

Τα τείχη της Πόλης και το Πυροβολικό

Ο Μωάμεθ Β’ είχε στις δυνάμεις του ίσως τη μεγαλύτερη δύναμη πυροβολικού της εποχής, καθώς είχε στις τάξεις του τον Ούγγρο μηχανικό Ουρβανό. Υπολογίζεται πως κατά την πολιορκία της Πόλης έγινε η μεγαλύτερη χρήση πυροβολικού που είχε γίνει μέχρι τότε. Ο Μωάμεθ είχε στην κατοχή του περίπου 70 κανόνια, εκ των οποίων η μεγάλη “βομβάρδα” του Ουρβανού, μήκους 8 μέτρων που εκτόξευε βλήματα 500 κιλών.

Τα τείχη της Πόλης θεωρούνταν απροσπέλαστα. Τα απανωτά χτυπήματα του Οθωμανικού πυροβολικού προξενούσαν σοβαρές ζημιές σε αυτά ενώ όταν δημιουργούνταν μεγάλες ρωγμές ο οΘωμανικός στρατός προχωρούσε σε επιδρομές. Οι κάτοικοι της Βασιλεύουσας, στρατιώτες, γυναικόπαιδα και ιερωμένοι, προχωρούσαν κατά την διάρκεια της νύχτας σε επιδιόρθωση των τειχών ενώ απέκρουαν τις Οθωμανικές επιδρομές.

Ισοζύγιο ναυτικής ισχύος

Ο Οθωμανικός στόλος αποτελείτο από πέραν των 100 πλοίων, μεταξύ αυτών τριήρεις, διήρεις και γαλέρες. Ο Βυζαντινός στόλος διέθετε στον Κεράτειο κόλπο περίπου 20-26 πλοία, εκ των οποίων τα 10 ήταν Βυζαντινά. 

Κατά μήκος του Κεράτειου κόλπου οι Βυζαντινοί τοποθέτησαν μια μεγάλη αλυσίδα ώστε να εμποδίσουν τον Οθωμανικό στόλο. Ο Μωάμεθ Β΄, με ευρηματικότητα και στρατηγική σκέψη, κατάφερε να περάσει πλοία από την ξηρά, κυλώντας τα σε κορμούς ξύλων αλειμένους με λίπος, καταφέρνοντας να περάσει τον στόλο του από την ξηρά παρακάμπτοντας τα εμπόδια των Βυζαντινών στη θάλασσα.

Η απάντηση του τελευταίου αυτοκράτορα

Η απάντηση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στον Μεχμέτ, όταν του ζητήθηκε να σταματήσει να πολεμά και να παραδώσει την Πόλη είναι η απόδειξη πως το Ελληνικό πνεύμα της ελευθερίας και της πολιτειότητας, πέρασε από την κλασσική εποχή της πόλης-κράτους και ταυτίστηκε με το Βυζάντιο μέχρι τις τελευταίες στιγμές της αυτοκρατορίας. Η Πόλη δεν αποτελεί ιδιοκτησία του αυτοκράτορα, όπως ήταν δομημένα τα δυτικά φεουδαρχικά πολιτικά συστήματα της εποχής. Ο αυτοκράτορας είναι πρώτος μεταξύ ίσων, γι΄αυτό και δεν έχει δικαίωμα να παραδώσει την Πόλη.

“Τὸ δὲ τὴν πόλιν σοι δοῦναι, οὔτ’ ἐμόν ἐστιν οὔτ’ ἄλλου τῶν κατοικούντων ἐν ταύτῃ, κοινῇ γὰρ γνώμῃ πάντες αὐτοπροαιρέτως ἀποθανοῦμεν καὶ οὐ φεισόμεθα τῆς ζωῆς ἡμῶν”

“Το να σου παραδώσω την Πόλη ούτε δικό μου δικαίωμα είναι ούτε κανενός άλλου από τους κατοίκους της, γιατί όλοι με μια ψυχή προτιμούμε να πεθάνουμε με τη θέλησή μας και δε λυπόμαστε για τη ζωή μας”

Διαβάστε επίσης: Πολωνία | Οθωμανική συναυλία με “Γενίτσαρους” στην έκθεση MSPO 2022 – VIDEO και Φωτογραφίες