Στις 10 Μαΐου 1956, απαγχονίζονται στις Κεντρικές Φυλακές οι πρώτοι συλληφθέντες και καταδικασθέντες αγωνιστές της Εθνικής Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών (ΕΟΚΑ), Δημήτρης Καραολής και Ανδρέας Δημητρίου.

Ο Μιχαλάκης Καραολής γεννήθηκε στο Παλαιχώρι Ορεινής στις 13 Φεβρουαρίου 1933. Φοίτησε στο δημοτικό σχολείο του Παλαιχωρίου και ακολούθως αποφοίτησε με υποτροφία από την Αγγλική Σχολή Λευκωσίας. Ήταν κυβερνητικός υπάλληλος και εργαζόταν στο Τμήμα του Φόρου Εισοδήματος. Εντάχθηκε στις τάξεις της ΕΟΚΑ πριν από την 1η Απριλίου 1955, στην ομάδα του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη και προσέφερε ποικίλες υπηρεσίες στον αγώνα. Έλαβε μέρος στη διανομή της πρώτης προκήρυξης του Διγενή. Δούλεψε στο τμήμα πληροφοριών της Οργάνωσης, στη μεταφορά και απόκρυψη οπλισμού και ανέλαβε βομβιστικές επιθέσεις εναντίον του εχθρού σε καίρια σημεία της Λευκωσίας. Στη συνέχεια κατατάγηκε στην πρώτη ομάδα εκτελεστικού Λευκωσίας.

Μιχαλάκης Καραολής

Στις 28 Αυγούστου 1955 ανέλαβε με το συναγωνιστή του Ανδρέα Παναγιώτου την εκτέλεση του αστυνομικού Ηρόδοτου Πουλλή, στενού συνεργάτη των Άγγλων. Ο Παναγιώτου διέφυγε, ενώ ο Καραολής καταζητήθηκε και συνελήφθη, καθώς μεταφερόταν στην περιοχή Κερύνειας, για να ενωθεί με την ομάδα του Γρηγόρη Αυξεντίου. Προσήχθη στο δικαστήριο και καταδικάστηκε σε θάνατο στις 28 Οκτωβρίου 1955, παρόλο που η σφαίρα που σκότωσε τον Πουλλή προερχόταν από το όπλο του Παναγιώτου.

Ο Ανδρέας Δημητρίου γεννήθηκε στο χωριό Άγιος Μάμας, της επαρχίας Λεμεσού, στις 18 Σεπτεμβρίου 1934. Αποφοίτησε από το δημοτικό σχολείο Αγίου Μάμαντος και φοίτησε για τρία χρόνια στο Νυκτερινό Γυμνάσιο Αμμοχώστου. Εργάστηκε αρχικά σε κατάστημα εκρηκτικών υλών και κυνηγετικών ειδών και αργότερα στον αγγλικό στρατό. Υπήρξε Γραμματέας της Συντεχνίας των Αχθοφόρων της ΣΕΚ στην Αμμόχωστο. Διακρινόταν για την εργατικότητα, την πρωτοβουλία και την ευσυνειδησία του. Εντάχθηκε από τους πρώτους στη δύναμη της ΕΟΚΑ και έδρασε με τις ομάδες Αμμοχώστου, επεκτείνοντας τη συμμετοχή του και στο εκτελεστικό.

Ανδρέας Δημητρίου

Το μυαλό του συνεχώς μηχανευόταν τρόπους να αναπτύξει δραστηριότητα. Επιστέγασμα της δράσης του ήταν η αρπαγή των όπλων μέσα από τις στρατιωτικές αποθήκες του λιμανιού της Αμμοχώστου, στις αρχές Δεκεμβρίου 1955, αμέσως μετά την εκφόρτωσή τους και προτού μεταφερθούν και τακτοποιηθούν. Τα όπλα προωθήθηκαν σε διάφορες ανταρτικές ομάδες, οι οποίες μέχρι τότε ήταν εφοδιασμένες σχεδόν μόνο με κυνηγετικά.

Μετά από απόπειρά του να εκτελέσει τον Άγγλο πράκτορα Τέυλορ, τον οποίο και τραυμάτισε, ο Ανδρέας βρέθηκε αντιμέτωπος με ένοπλους στρατιώτες που φρουρούσαν τον Τέυλορ. Πρόταξε εναντίον τους το όπλο του, το οποίο όμως έπαθε εμπλοκή και οι στρατιώτες τον συνέλαβαν, αφού τον πλήγωσαν. Καταδικάστηκε σε θάνατο και μαζί με το Μιχαλάκη Καραολή.

Δημοσίευμα Εφημερίδας Έθνος

Οι Καραολής και  Δημητρίου οδηγήθηκαν στην αγχόνη των φυλακών στις 10 Μαΐου 1956 παρά τις μεγάλες διαδηλώσεις που έγιναν σε Ελλάδα και Κύπρο για την μη εκτέλεση της θανατικής ποινής. Με τις εκτελέσεις αυτές ο νέος Άγγλος κυβερνήτης της Κύπρου Χάρντιγκ ήθελε να δείξει ότι η Βρετανία ήταν αποφασισμένη να διατηρήσει την κυριαρχία της στην Κύπρο, πατάσσοντας κάθε αντίσταση του Κυπριακού λαού.

Διαδηλώσεις εναντίων των Άγγλων

Οι Άγγλοι δεν επέτρεψαν στις οικογένειες τους να πάρουν τα σώματα τους για ταφή, αλλά αντ’ αυτού τα έθαψαν οι ίδιοι σε ένα περιφραγμένο χώρο εντός των φυλακών, τα Φυλακισμένα Μνήματα.

Το ψυχικό σθένος και η ελληνική παλληκαριά που επέδειξαν οι Μιχαλάκης Καραολής και Ανδρέας Δημητρίου, ανεβαίνοντας απτόητοι στο ικρίωμα της αγχόνης, ανύψωσε το γόητρο της ΕΟΚΑ και δημιούργησε ηρωικό προηγούμενο για τους αγωνιστές.

Τα φυλακισμένα Μνήματα

Ο Μιχαλάκης Καραολής πριν την εκτέλεση του ανέφερε:

“Εμένα δεν πρέπει να με λυπάστε, αφού εγώ δεν βρίσκω λόγο για να με κλαίω, ούτε οι συγγενείς μου πρέπει να με κλαίνε”.

Ο Ανδρέας Δημητρίου απευθυνόμενος προς την μάνα του λίγες ώρες πριν από τον απαγχονισμό του της είπε:

“Το μόνο που λυπούμαι είναι που δεν θα προλάβω να δω την Κύπρο μας ελεύθερη”, για να λάβει την απάντηση “Στο καλό, γιε μου και να έχεις θάρρος ως το τέλος”.

 Με πληροφορίες από Ίδρυμα Απελευθερωτικού Αγώνα ΕΟΚΑ 1955-1959

Διαβάστε επίσης: Ευαγόρας Παλληκαρίδης – Ο τελευταίος ήρωας της αγχόνης