*Χρίστος Λοΐζου 

Στο συνέδριο BATTLEFIELD ReDEFiNED που πραγματοποιήθηκε στην Κύπρο στα τέλη Ιανουαρίου του 2023, παρευρέθηκε μεταξύ άλλων και ο επικεφαλής του τομέα Έρευνας και Καινοτομίας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας (EDA), Δρ. Παναγιώτης Κίκιρας. 

Ο Δρ. Κίκιρας μέσα από μια πολύ ενδιαφέρουσα παρουσίαση αναφέρθηκε στο ρόλο των νέων τεχνολογιών στο σύγχρονο πεδίο μάχης, τις προκλήσεις αλλά και τις προοπτικές που ανοίγονται για τις ένοπλες δυνάμεις καθώς και τις δράσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας στον τομέα της καινοτομίας και της συνεργασίας των κρατών-μελών της ΕΕ. Μέσα από το παρόν άρθρο θα εστιάσουμε στα κυριότερα σημεία τα οποία είναι όχι μόνο επίκαιρα αλλά καθορίζουν και το μέλλον των επιχειρήσεων στο πεδίο της μάχης.

Ο Δρ. Κίκιρας στην τοποθέτηση του αναφέρθηκε αρχικά στην προσέγγιση των αναδυόμενων τεχνολογιών (Emerging Disruptive Technologies – EDTs) και την εφαρμογή τους στον τομέα της άμυνας στα πλαίσια της ενίσχυσης της ευρωπαϊκής άμυνας και ασφάλειας. Χαρακτηριστικά ανέφερε πως οι αναδυόμενες τεχνολογίες βοηθούν να γίνουν πράγματα διαφορετικά αλλά και να γίνουν διαφορετικά πράγματα.

Αναφερόμενος στις μελλοντικές αλλαγές που θα επηρεάσουν αναπόφευκτα και τον τομέα της άμυνας και τις λύσεις που προτείνονται, ο κ. Κίκιρας αναφέρθηκε αρχικά στο δημογραφικό πρόβλημα της Ευρώπης, όπου ο πληθυσμός γηραίνει, συνεπώς μειώνεται το διαθέσιμο ανθρώπινο δυναμικό και η λύση θα είναι τα μη επανδρωμένα συστήματα. Επίσης, η αύξηση των αστικών περιοχών, εγείρει το ζήτημα της ανάπτυξης δυνατοτήτων ώστε οι δυνάμεις να μπορούν να επιχειρήσουν σε μεγαλουπόλεις. Επιπλέον, η εναρμόνιση νέων τεχνολογιών, η πρόσβαση σε σπάνιες γαίες, η κλιματική αλλαγή και η μετανάστευση δημιουργούν επιπλέον προκλήσεις για την άμυνα και την ασφάλεια.

Διαβάστε επίσης: EDA | Οι ευρωπαϊκές αμυντικές δαπάνες ξεπέρασαν τα 200 δισεκατομμύρια ευρώ για πρώτη φορά

Ο Δρ. Κίκιρας τόνισε πως υπάρχουν οι δυνατότητες σε μη επανδρωμένα συστήματα όμως το ηθικό πλαίσιο δεν είναι ακόμα σταθερό. Χαρακτηριστική ήταν η αναφορά πως σε ένα μελλοντικό πεδίο μάχης που η χρήση υπερηχητικών συστημάτων θα είναι κανονικότητα, η λήψη απόφασης από τους ηγήτορες θα απαιτείται να γίνει σε κλάσματα δευτερολέπτου. Συνεπώς θα υπάρξει αυξημένος ρόλος της τεχνητής νοημοσύνης. Ο ρόλος του ανθρώπου θα είναι να επιβλέπει τα αυτόνομα συστήματα.

Ο Δρ. Κίκιρας αναφέρθηκε επίσης και στην κατάσταση της αμυντικής βιομηχανίας στην Ευρώπη η οποία βρισκόταν σε παρακμή μέχρι το 2018 όπου και άρχισε σταδιακά η ανάδυση της με περισσότερες επενδύσεις. Αναφέρθηκε επίσης και στην ανάγκη ψηφιακής μετάβασης στα πλαίσια του σύγχρονου πολυχωρικού πεδίου μάχης όπου όλα τα πεδία συνδέονται καθώς και στον ρόλο της στον τομέα του κυβερνοπολέμου, ιδιαίτερα σημαντικό λόγω της ανάδυσης ασύμμετρων και υβριδικών πτυχών στο σύγχρονο πόλεμο.

Συνεπώς, οι σύγχρονες προκλήσεις εγείρουν την ανάγκη ανάπτυξης “έξυπνων” οπλικών συστημάτων. Η ανάπτυξη όμως αυτών των τεχνολογιών είναι ιδιαίτερα ακριβή, γι΄αυτό και απαιτείται συνεργασία μεταξύ κρατών, η οποία και επιφέρει μεγάλα οφέλη. 

Ακολούθως, ο Δρ. Κίκιρας ανέφερε ενδεικτικά παραδείγματα από ευρωπαϊκά προγράμματα στους τομείς των μη επανδρωμένων συστημάτων, της τεχνητής νοημοσύνης, των υπερηχητικών συστημάτων και των κβαντικών αισθητήρων που αναπτυχθούν αποτελεσματικά θα φέρουν το τέλος των υποβρυχίων. 

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας αναπτύσει σχέδιο δράσης στον τομέα της καινοτομίας (Innovation Framework). Σκοπός είναι να εντοπίσει έγκαιρα την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, να πληροφορήσει τα κράτη και να προχωρήσει στην ανάπτυξη έργων ενώ περιλαμβάνει επίσης και άλλες δραστηριότητες όπως το Defence Innovation Prize. Τέλος, ιδιαίτερη ανάπτυξη έγινε στο Hub for EU Defence Innovation (HEDI), καθώς το HEDI ήταν η πρώτη δράση της Στρατηγικής Πυξίδας της ΕΕ η οποία εφαρμόστηκε.

Διαβάστε επίσης: EDA | Συνεργατική προμήθεια πυρομαχικών από τα Κράτη-Μέλη της ΕΕ