Ανδρέας Πογιατζή*

Φανταστείτε να ζείτε σε μια χώρα, όπου πραγματοποιείται απόπειρα πραξικοπήματος, μια φορά κάθε δεκαετία, τα τελευταία 60 χρόνια.

Αυτό ακριβώς συμβαίνει στο Σουδάν. ένα κράτος των 40 εκατομμυρίων στη βορειοανατολική Αφρική. Τον Οκτώβριο του 2021, δεκάδες άνθρωποι πλημμύρισαν τους δρόμους της πρωτεύουσας, μετά το πραξικόπημα του Στρατού της χώρας, ο οποίος ανέλαβε την εξουσία, σε ένα ακόμα πραξικόπημα στην ιστορία του Σουδάν.

Τι συμβαίνει όμως; Για να κατανοήσουμε την κατάσταση, πρέπει να εξετάσουμε την κακή οικονομία και την πολιτική αστάθεια της χώρας, οι οποίες δεν συνέβησαν από μόνες τους. Από την ανεξαρτησία του, το Σουδάν, μαστίζεται από πάρα πολλούς εμφυλίους πολέμους, εξαιτίας της έλλειψης ενότητας και τις διαφορετικές υπερδυνάμεις που εμπλέκονται στα εσωτερικά του.

Όπως και στην περίπτωση της Κύπρου, ο Βρετανικός παράγοντας, ήταν καθοριστικός στην μετέπειτα ασταθή πορεία της χώρας. Οι Βρετανοί αποίκησαν το Σουδάν στις αρχές του 20ου αιώνα, μοιράζοντας τον έλεγχο της χώρας, με την Αίγυπτο, η οποία ήταν εξ ίσου υποτελής στη Μεγάλη Βρετανία.

Οι Βρετανοί ανέλαβαν τον έλεγχο του βορρά της χώρας, ενώ η Αίγυπτος τον νότο. Οι Βρετανοί έδωσαν εξουσίες στους τοπικούς ηγέτες του βορρά, εκσυγχρονίζοντας παράλληλα την παιδεία και την υγεία.

Στο νότο οι Βρετανοί, διαμοίρασαν την εξουσία σε εκατοντάδες τοπικούς ηγέτες, ενώ έδωσαν τη διοίκηση του εκπαιδευτικού συστήματος, σε Χριστιανούς Ιεραπόστολους. Η αποικιακή τακτική του “Διαίρει και Βασίλευε” εφαρμόστηκε, όπως και στην Κύπρο, στο Σουδάν, επιφέροντας κοινωνικοοικονομικές εντάσεις, που γέννησαν τις μελλοντικές εντάσεις στη χώρα.

Διαβάστε επίσης: Διαφωνία για το φράγμα του Νείλου | Το Σουδάν, η Αιθιοπία και η Αίγυπτος πρόκειται να συνεχίσουν τις συνομιλίες

Το Σουδάν κέρδισε την ανεξαρτησία του, το 1956, αλλά τα προβλήματα του συνεχίστηκαν. Τοποθετημένο γεωγραφικά στο Κέρας της Αφρικής, το Σουδάν έχει εξαιρετικά σημαντική γεωστρατηγική θέση. Οι εξοπλιστικές ενέσεις από τις παγκόσμιες υπερδυνάμεις, συμπεριλαμβανομένου των ΗΠΑ, επιδείνωσαν τις υπάρχουσες ταξικές, φυλετικές, εθνοτικές και θρησκευτικές εντάσεις.

Δεν είναι τυχαίος άλλωστε, ο χαρακτηρισμός του Σουδάν, ως η “χωματερή όπλων” της Αφρικής. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, το Σουδάν όπως και άλλες χώρες, “καταστράφηκαν” τόσο από τις ΗΠΑ, όσο και από την Σοβιετική Ένωση, οι οποίες διεξήγαγαν πολέμους δια αντιπροσώπων στο εσωτερικό της χώρας.

Μόνο οι ΗΠΑ, πώλησαν την Σουδανική Κυβέρνηση όπλα αξίας ενός δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ σήμερα η χώρα είναι ένας από τους μεγαλύτερους πελάτες της ρωσικής βιομηχανίας όπλων, στην αφρικανική ήπειρο.

Έτσι το Σουδάν, κληρονόμησε την εθνοτική ένταση από την αποικιοκρατία και εξοπλίστηκε από χώρες, οι οποίες ενδιαφέρονταν για την γεωστρατηγική του θέση. Από την ανεξαρτησία του, το Σουδάν, πέρασε από δύο εμφυλίους πολέμους, με διαφορά 11 ετών, με τον δεύτερο να αφήνει πίσω του 2 εκατομμύρια νεκρούς και περισσότερους από 4 εκατομμύρια πρόσφυγες.

Διαβάστε επίσης: Σουδάν | Εμπόλεμες συγκρούσεις μεταξύ του στρατού και παραστρατιωτικών – Πληροφορίες για Έλληνες τραυματίες σε εκκλησία

Το 2003, ένοπλοι πολιτοφύλακες, υποστηριζόμενοι από την κυβέρνηση, κατακρεούργησαν απροσδιόριστο, μέχρι σήμερα, αριθμό πολιτών, στο Νταρφούρι, εξαιτίας της εξέγερσης αντιπολιτευόμενων ένοπλων ομάδων.

Η πολιτική αστάθεια και οι πόλεμοι, εμπόδιζαν επίσης την οικονομία του Σουδάν, στο να ορθοποδήσει. Οι αμερικανικές κυρώσεις και η ανεξαρτησία του νότιου Σουδάν, πρόσθεσαν ακόμη περισσότερες προκλήσεις στην οικονομία της χώρας.

Το 1997, οι ΗΠΑ επέβαλαν εξοντωτικές κυρώσεις σε βάρος του Σουδάν, αφού το χαρακτήρισαν ως “κράτος χορηγό της τρομοκρατίας” εξαιτίας της διασύνδεσης της χώρας με την Αλ Κάιντα. Οι 20ετεις κυρώσεις απέκλεισαν το Σουδάν από το μεγαλύτερο μέρος του διεθνούς εμπορίου.

Το 2011, μετά τον μεγάλο δεύτερο εμφύλιο, το νότιο Σουδάν κέρδισε την ανεξαρτησία του. Με την απόσχιση, το Σουδάν έχασε το 75% των αποθεμάτων του σε πετρέλαιο και ως εκ τούτου, πιστεύεται ότι το 36% του πληθυσμού του ζει στη φτώχεια από το 2011.

Οι ΗΠΑ, άρουν τις κυρώσεις το 2017, χωρίς ωστόσο να βελτιώνεται η οικονομική κατάσταση της χώρας. Το 2019, ο σουδανικός στρατός ανέλαβε τον έλεγχο της χώρας, μετά τις μαζικές διαδηλώσεις για τις αυξήσεις σε αγαθά πρώτης ανάγκης. Ο Ομάρ Αλ Μπασί, ο οποίος βρισκόταν στην εξουσία για 30 χρόνια, ανατρέπεται, ωστόσο οι φιλοδημοκρατικές ομάδες, δεν μπόρεσαν να εξαναγκάσουν τον στρατό να παραδώσει τα ηνία της χώρας.

Οι πολιτικοί ηγέτες και ο στρατός, υποτίθεται ότι θα συγκυβερνήσουν το Σουδάν, μέχρι τις εκλογές του 2023 και την μετάβαση της χώρας σε μια κυβέρνηση εκλεγμένη από τους πολίτες. Εντούτοις, η επιδείνωση της οικονομίας εξαιτίας του COVID-19, έκανα την κατάσταση ακόμη πιο δύσκολη.

Για άλλη μια φορά ξέσπασαν διαδηλώσεις στη χώρα, με τους πολίτες να ζητούν εκλογές, ωστόσο ο στρατός διέλυσε την μεταβατική κυβέρνηση και ανέλαβε ξανά τον έλεγχο της χώρας.

Διαβάστε επίσης: Σουδάν | Νέα προσπάθεια για κατάπαυση του πυρός – Το σχέδιο “ΚΟΣΜΟΣ” του ΓΕΕΘΑ για την εκκένωση των Ελλήνων του Σουδάν

Τον Απρίλιο του 2023, ξέσπασαν ένοπλες συγκρούσεις στη πρωτεύουσα Χαρτούμ ανάμεσα στις τις Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης (RSF) και τις ένοπλες δυνάμεις του Σουδάν (SAF) με αφορμή την παρατεταμένη και ταλαιπωρημένη διαδικασία μετάβασης σε δημοκρατικό πολίτευμα που ξεκίνησε μετά τις εξεγέρσεις το 2019. Όμως, στην συγκεκριμένη περίπτωση αφορά βασικά παιχνίδια εξουσίας, τον έλεγχο του στρατού, και δυνητικά μέσω του στρατού τον έλεγχο του κράτους.

Τις αντιμαχόμενες δυνάμεις ελέγχουν δύο φιλόδοξοι και αδίστακτοι στρατηγοί, οι οποίοι υπηρέτησαν μαζί στον πόλεμο και τη γενοκτονία των μη αραβόφωνων μειονοτήτων στο Νταρφούρ. Συνεργάστηκαν επίσης, είπε, στο πραξικόπημα τoυ 2021 που σταμάτησε τη μετάβαση σε δημοκρατικό πολίτευμα.

Η παραστρατιωτική οργάνωση του ενός στρατηγού – γνωστού ως Hemedti, Mικρού Μοχάμεντ – είναι πολύ καλά εξοπλισμένη και εδραιωμένη ειδικά στο δυτικό Σουδάν. Πέρα από το Νταρφούρ, και την καταστολή των δημοκρατικών διαμαρτυριών στο Χαρτούμ, αυτή η οργάνωση γνωστή ως «Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης» έχει διεξαγάγει και μισθοφορικές δράσεις στη Λιβύη και την Υεμένη.

Ο άλλος στρατηγός, ο al-Burhan, είναι ο αρχηγός του επίσημου στρατού και ντε φάκτο αρχηγός του Σουδανικού κράτους. Έχει όμως σοβαρά προβλήματα νομιμοποίησης της εξουσίας του μετά από τις συνεχείς καθυστερήσεις μετάβασης σε δημοκρατικό πολίτευμα.

Οι γειτονικές χώρες με δυνατότητες επιρροής – Αίγυπτος, Σαουδική Αραβία, Αιθιοπία – παρόλο που προτιμούν τη σταθερότητα, δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα και για δικούς τους λόγους να προωθηθεί η δημοκρατική μετάβαση στο Σουδάν.

Διαβάστε επίσης: Σουδάν | “Ναι” σε 24ωρη εκεχειρία από τους παραστρατιωτικούς – Περίπου 150 εγκλωβισμένοι Έλληνες

*Δημοσιογράφος

**Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στον ιστότοπο www.tanea.cy

***Οι απόψεις και/ή τα σχόλια που εκφράζονται στα άρθρα ανήκουν σε έκαστο συγγραφέα και δύναται να μην αποτελούν άποψη και/ή τοποθέτηση και/ή να υιοθετούνται ως έχουν από την εταιρεία και/ή τους διαχειριστές του ιστότοπου. Περισσότερα στους όρους χρήσης της ιστοσελίδας.