Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υπέβαλε στις 12 Αυγούστου ένα μνημόνιο συνεννόησης (MoU) στο κοινοβούλιο σχετικά με το καθεστώς των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στη Λιβύη. 

Η συμφωνία, η οποία υπογραμμίζει την εμβάθυνση της στρατιωτικής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών, παρέχει στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις ευρεία νομική προστασία και υλικοτεχνική υποστήριξη, ενώ επιχειρούν στο λιβυκό έδαφος.

Το μνημόνιο, που υπογράφηκε την 1η Μαρτίου στην Αττάλεια, βασίζεται σε προηγούμενες συμφωνίες, συμπεριλαμβανομένου του Μνημονίου Συνεργασίας Στρατιωτικής Εκπαίδευσης που υπογράφηκε το 2012 και του Μνημονίου Ασφάλειας και Στρατιωτικής Συνεργασίας που υπογράφηκε το 2019.  

Η Τουρκία θα υποστηρίξει την αναδιάρθρωση και την εκπαίδευση των ενόπλων δυνάμεων και των δυνάμεων ασφαλείας της Λιβύης. Αυτή η πρωτοβουλία ανταποκρίνεται άμεσα στο αίτημα της Λιβύης για συνδρομή, με στόχο την ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της χώρας.

Μία από τις πιο αξιοσημείωτες πτυχές του Μνημονίου είναι η ευρεία νομική ασυλία που παρέχει στις τουρκικές δυνάμεις που δραστηριοποιούνται στη Λιβύη. Σύμφωνα με το άρθρο 11, τυχόν εγκλήματα που διαπράττονται από το τουρκικό στρατιωτικό προσωπικό κατά τη διάρκεια των επίσημων καθηκόντων τους ή εντός του πεδίου των αρμοδιοτήτων τους θα διέπονται αποκλειστικά από το τουρκικό δίκαιο. 

Διαβάστε επίσης: Λιβύη | Επίθεση με ρουκέτες στην κατοικία του πρωθυπουργού

Αυτό σημαίνει ότι το τουρκικό προσωπικό προστατεύεται αποτελεσματικά από το νομικό σύστημα της Λιβύης σε θέματα που σχετίζονται με τα επίσημα καθήκοντά του, ενισχύοντας τη δικαιοδοσία της Τουρκίας στις δυνάμεις της στο εξωτερικό. 

Ωστόσο, εγκλήματα που διαπράττονται εκτός των επίσημων καθηκόντων θα υπάγονται στη δικαιοδοσία της Λιβύης, με ειδικές διατάξεις που διασφαλίζουν ότι τυχόν ποινές ευθυγραμμίζονται με τα νομικά πλαίσια και των δύο εθνών.

Το μνημόνιο συμφωνίας πρόκειται να παραμείνει σε ισχύ για τρία χρόνια, με δυνατότητα αυτόματης ανανέωσης ενός έτους, εκτός εάν το ένα μέρος ειδοποιήσει το άλλο για την πρόθεσή του να τερματίσει τη συμφωνία. Το μνημόνιο συνεννόησης υπεγράφη από τον Πρωθυπουργό της Λιβύης Abdul Hamid al-Dbeibeh και τον Τούρκο υπουργό Άμυνας Yaşar Güler στην Αττάλεια την 1η Μαρτίου 2024.

Οι στενοί δεσμοί της Τουρκίας με τη λιβυκή κυβέρνηση συνοδεύονται από μια αυξανόμενη στρατιωτική παρουσία στη χώρα με τα χρόνια. Στα τέλη του 2023 εγκρίθηκε από το τουρκικό κοινοβούλιο μια προεδρική πρόταση που προτείνει παράταση κατά 24 μήνες της αποστολής του τουρκικού στρατού στη Λιβύη.

Τον Νοέμβριο του 2020 η Τουρκία και η GNA υπέγραψαν σύμφωνο στρατιωτικής συνεργασίας και συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης. Ενώ η θαλάσσια συμφωνία, που δεν αναγνωρίζεται από καμία άλλη μεσογειακή χώρα, οριοθετεί την υφαλοκρηπίδα Τουρκίας-Λιβύης και την αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ), η συμφωνία ασφαλείας επιτρέπει στην τουρκική κυβέρνηση να αναπτύξει τα στρατεύματά της στη Λιβύη.

Μια έκθεση που υποβλήθηκε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ στις 24 Μαΐου 2022 αναλύει τα ευρήματα των ερευνητών του ΟΗΕ, υποδεικνύοντας ότι η τουρκική κυβέρνηση επέμενε να παραβιάζει τις κυρώσεις του ΟΗΕ στέλνοντας υλικό και παρέχοντας εκπαίδευση σε διάφορες φατρίες στη Λιβύη.

Η αξιολόγηση του ΟΗΕ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ένα σημαντικό μέρος της στρατιωτικής εκπαίδευσης που προσέφερε η Τουρκία εμπίπτει στο καθεστώς κυρώσεων, παραβιάζοντας έτσι το ψήφισμα 1970 (2011) του ΟΗΕ. 

Πατήστε ΕΔΩ για να διαβάσετε το Μνημόνιο.

Διαβάστε επίσης: Λιβύη | Στα 12 μίλια τα χωρικά της ύδατα – 24 μίλια η συνορεύουσα ζώνη