Στις 3 Μαρτίου 1957, ο Γρηγόρης Αυξεντίου, ο Σταυραετός του Μαχαιρά, αρνούμενος να παραδοθεί στους Άγγλους αποικιοκράτες, γίνεται ολοκαύτωμα στο κρησφύγετο του.

Η υπηρεσία του ως αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού

Ο Γρηγόρης Αυξεντίου γεννήθηκε στη Λύση της Αμμοχώστου το 1928, η οποία σήμερα είναι κατεχόμενη από τα Τουρκικά στρατεύματα. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες της οικογένειας του, από μικρός έδειχνε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα στρατιωτικά πράγματα. Αυτό τον οδήγησε αργότερα να δώσει εξετάσεις για να φοιτήσει στην Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, στις οποίες όμως απέτυχε και τελικά κατατάγηκε ως δόκιμος έφεδρος αξιωματικός στον Ελληνικό Στρατό και υπηρέτησε στα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα.

Από τους πρώτους στην ΕΟΚΑ

Ο Γρηγόρης κατατάσσεται από τους πρώτους στην ΕΟΚΑ και είναι ίσως ο μοναδικός αγωνιστής μαζί με τον Αρχηγό της οργάνωσης, Γεώργιο Γρίβα ΔΙΓΕΝΗ, που έχει στρατιωτική εμπειρία. Μάλιστα, συχνά αναφέρεται πως ο ΔΙΓΕΝΗΣ αποδέχτηκε μόνο τον λόγο της στρατιωτικής τιμής του Αυξεντίου για να τον εντάξει στην οργάνωση. 

Διαβάστε επίσης: “Ο Πόλεμος του Ψύλλου” | Αξιολόγηση του ανταρτοπόλεμου της ΕΟΚΑ από τον R.Taber

Η πλούσια δράση και η Μάχη στα Σπήλια

Ο Αυξεντίου συμμετέχει σε δολιοφθορές από την αρχή του αγώνα. Σε μία από αυτές θα επισημανθεί η ταυτότητα του και θα επικηρυχθεί από τις Βρετανικές αρχές του νησιού που ήδη ενίσχυσαν τις δυνάμεις τους με 40000 στρατιώτες. Ο Αυξεντίου συμμετείχε σε αρκετές επιχειρήσεις εναντίον των Βρετανικών αστυνομικών και στρατιωτικών δυνάμεων και έδρασε με αρκετά ψευδώνυμα, μεταξύ αυτών το γνωστό ΖΗΔΡΟΣ. Η πιο γνωστή ίσως είναι η μάχη στα Σπήλια, όπου ο Αυξεντίου, βρισκόμενος στην ίδια ομάδα με τον Αρχηγό της ΕΟΚΑ, αφότου το κρησφύγετο της ομάδας περικυκλώθηκε από Βρετανικές δυνάμεις, για να δώσει στους συναγωνιστές του και τον ΔΙΓΕΝΗ την δίοδο να αποχωρήσουν, με ελιγμούς ατομικής τακτικής εξαπέλυσε πυρά και προς τις δύο κατευθύνσεις των Βρετανικών στρατευμάτων, με αποτέλεσμα να αρχίσουν να πυροβολούν μεταξύ τους αφήνοντας πίσω νεκρούς Βρετανούς στρατιώτες από φίλια πυρά.

Η Μάχη του Μαχαιρά και η ηρωική θυσία

Ο Αυξεντίου θα αναδειχτεί σε σύμβολο του αγώνα και του κυπριακού Ελληνισμού στην θρυλική Μάχη του Μαχαιρά στις 3 Μαρτίου 1957. Ο Αυξεντίου με την ομάδα του η οποία αποτελείτο από του Φειδία Συμεωνίδη, Αντώνη Παπαδόπουλο, Ανδρέα Στυλιανού και Αυγουστή Ευσταθίου είχε το κρησφύγετο του στην περιοχή Μαχαιρά. Μετά από προδοσία, οι Βρετανοί επεσήμαναν την περιοχή του κρησφυγέτου και άρχισαν έρευνες με ισχυρές δυνάμεις επί του εδάφους. Όταν πλέον ανακάλυψαν το κρησφύγετο, ο Αυξεντίου διέταξε τους νεαρότερους από αυτόν συναγωνιστές του να παραδοθούν. 

Σύμφωνα με την μαρτυρία του Αυγουστή Ευσταθίου, αυτός παρέμεινε και επανέλαβε “εγώ πρέπει να πεθάνω”. Αφού ο Αυξεντίου έμεινε μόνος στο κρησφύγετο, οι Άγγλοι τον κάλεσαν να παραδοθεί γιατί αλλιώς θα έριχναν βόμβες στο κρησφύγετο. Ο Αυξεντίου τους απάντησε “Ελάτε πιο κοντά να ρίξετε τις βόμβες σας” και ακούστηκε η ριπή του αυτομάτου του η οποία έριξε νεκρό έναν Άγγλο δεκανέα. Οι Βρετανοί έριξαν βόμβες στο κρησφύγετο και έστειλαν μέσα τον Αυγουστή Ευσταθίου για να δει αν ζει. Ο Ευσταθίου, με το ψευδώνυμο Ματρόζος διαπίστωσε πως ο Αυξεντίου ήταν τραυματισμένος αλλά ζωντανός και ικανός για μάχη. Τότε έμεινε μαζί του. Η μάχη κράτησε δέκα ώρες με τους Βρετανούς να ανταλλάσουν πυρά και χειροβομβίδες με τους αντάρτες. Όταν βράδιασε, μετά από μια αποτυχημένη προσπάθεια των δύο ανταρτών να διαφύγουν, επιτελέστηκε η τελευταία πράξη του δράματος.

Όπως αναφέρεται και σε σχετικό αφιέρωμα του ΡΙΚ, “Ο Γρηγόρης ήταν από τους άντρες που μετατρέπονται σε αιώνια σύμβολα της ιστορίας. Για να διδάσκουν τους λαούς πως οι δούλοι γίνονται ελεύθεροι”.

*Καταδρομείς της Εθνικής Φρουράς μπροστά στον ανδριάντα του Γρηγόρη Αυξεντίου στο Μαχαιρά, πριν την έναρξη άσκησης.

Διαβάστε επίσης: Κυριάκος Μάτσης | Ο “Μιλτιάδης” της ΕΟΚΑ, που προτίμησε τον θάνατο παρά την παράδοση – VIDEO