Social Media και Ένοπλες Δυνάμεις | Το παράδειγμα του Ισραήλ

*Δρ. Λάμπρος Γ. Καούλλας

Η δυνατότητα των μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ), γνωστών και ως «Νέων Μέσων» (ή social media) να συνδυάζουν κείμενο, οπτικοακουστικό περιεχόμενο και αλληλοεπίδραση μεταξύ των χρηστών τους, τους έχει προσδώσει τεράστια δυναμική και επιρροή, στοιχεία τα οποία δεν πέρασαν απαρατήρητα και από τις Ένοπλες Δυνάμεις.

Οι Ένοπλες Δυνάμεις ανά το παγκόσμιο, δείχνουν να έχουν υιοθετήσει (άλλες περισσότερο και άλλες λιγότερο) τις τάσεις της ψηφιακής εποχής με χαρακτηριστικό παράδειγμα προς μίμηση τις Ένοπλες Δυνάμεις του Ισραήλ.  

Οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) έχουν από νωρίς επενδύσει στον τομέα της επικοινωνίας. Κεντρικός πυλώνας είναι η «Μονάδα Εκπρόσωπου Τύπου», η «IDF Spokesperson’s Unit» (ISU). Η ISU διοικείται από τον Εκπρόσωπο Τύπου («IDF Spokesperson»), ο οποίος αυτή τη στιγμή είναι ο Ταξίαρχος Hidai Zilberman. Τόσο κατά τον πόλεμο, όσο και κατά την ειρήνη, οι επίσημες αρμοδιότητες της ISU είναι να συμβουλεύει το Γενικό Επιτελείο για όλα τα θέματα επικοινωνίας και πληροφοριών και να αναπτύσσει και να εφαρμόζει πολιτική πληροφοριών. Αποτελείται από μόνιμα στελέχη, αλλά εκμεταλλεύεται στο έπακρον την δυναμική, την εμπειρογνωμοσύνη και τα ταλέντα κληρωτών και εφεδρείας. Οι έφεδροι που υπηρετούν στην ISU περιλαμβάνουν ακαδημαϊκούς και επαγγελματίες πολλών επιστημών και ειδικοτήτων, συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων, παρουσιαστών, φωτογράφων, σκηνοθετών, καθηγητών πανεπιστημίου, πολιτικών επιστημόνων, οικονομολόγων, καθώς και ειδικών στις γραφικές τέχνες, τη διαφήμιση, την τυπογραφία και τις δημόσιες σχέσεις. 

Από τον πρώτο «Πόλεμο για την Ανεξαρτησία» του 1948, δημιουργήθηκε επιτελείο δημοσίων σχέσεων, ούτως ώστε ο στρατός να ομιλεί με μια φωνή, σε μια περίοδο που οι IDF θεμελιώνονταν μέσα από την ενοποίηση των διαφόρων ένοπλων, αντιαποικιακών εβραϊκών κινημάτων που έδρασαν κατά τη περίοδο της «Βρετανικής Εντολής για την Παλαιστίνη». Η ISU εξελισσόταν και προσαρμοζόταν στις εκάστοτε ανάγκες. Στον «Πόλεμο των Έξι Ημερών» του 1967 συμπεριλαμβάνει στις σχέσεις με τα ΜΜΕ, την ασφάλεια πεδίου, τον ψυχολογικό πόλεμο και τις σχέσεις με ξένους στρατιωτικούς ακόλουθούς, ενώ μετά τον «Πόλεμο του Γιομ Κιπούρ» του 1973 έγιναν περαιτέρω βήματα επαγγελματοποίησης. Στον «ασύμμετρο» πόλεμο στο Λίβανο το 2006, η Hezbollah χρησιμοποίησε αποτελεσματικά τα ψηφιακά μέσα για ψυχολογικό και πληροφοριακό πόλεμο, ενώ εκμεταλλεύτηκε τα κενά ασφαλείας των κινητών τηλεφώνων των Ισραηλινών στρατιωτών, αποσπώντας πληροφορίες. Αυτός, μαζί με τις επιχειρήσεις στη Γάζα το 2009, ώθησαν την ISU στη προσαρμογή στα «Νέα Μέσα». 

Η επίσημη παρουσία των IDF στο συμβατικό διαδίκτυο είναι η ιστοσελίδα (www.idf.il). Υπάρχει παρουσία σε όλες τις σημαντικές πλατφόρμες όπως Instagram (@idf), YouTube (@israeldefenseforces), Twitter (@idf), Facebook (@idfonline) και Snapchat (@idfofficial). 

Τρία ενδεικτικά παραδείγματα της χρήσης των social media από την IDF: 

1. Ο Αντισυνταγματάρχης Avichay Adraee επικοινωνεί στα αραβικά σε Twitter (@avichayadraee) και Facebook (@idfarabicavichayadraee) και έχει αποκτήσει μεγάλο κοινό και απευθείας επιρροή σε όλο τον αραβικό κόσμο. Τον Αύγουστο του 2019 δημιουργήθηκε και λογαριασμός Twitter στα περσικά (@IDFFarsi). 
2. Έξυπνη και γρήγορη προσαρμογή στις επικοινωνιακές ανάγκες της ταχύτατα εξελισσόμενης ψηφιακής σφαίρας. Καθώς όλα πλέον παίζονται στην «οικονομία της προσοχής» (“economy of attention”), η οποία έχει μειωθεί με την αφθονία πληροφοριών, γίνεται ευφάνταστη χρήση τεχνικών και μεθόδων όπως memes, gifs, emoticons, trolling, clickbaiting και hashtags, με σκοπό τη δημιουργία trends, ή την εκμετάλλευση υφιστάμενων. Ένα από τα πιο πρόσφατα, είναι το #JiHadEnough, το οποίο χρησιμοποιείται σε αναρτήσεις στα ΜΚΔ που έχουν να κάνουν με την εξουδετέρωση στόχων, όπως για παράδειγμα στελεχών της «Ισλαμικής Τζιχάντ» στη Γάζα. 
3. Παρουσία με λογαριασμούς στα μέσα που είναι πιο δημοφιλή, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων, αφού αυτοί, λόγω θητείας και μεγάλου μέρους της εφεδρείας, αποτελούν την βάση του προσωπικού τους. Μόλις στα τέλη Ιανουαρίου 2020, δημιούργησαν λογαριασμό στο «TikTok». Ο «παιχνιδιάρικος» λογαριασμός (@idfofficial) περιλαμβάνει σκηνές από απαιτητικές ασκήσεις μέχρι ένστολες προτάσεις γάμου. Όπως έγινε και με άλλες περιπτώσεις, η εισαγωγή ήρθε με το στοιχείο του «σοκ», αφού το διαφήμισαν με τον εξής τρόπο: «Tik Tok Tik Tok Tik Tok BOOM – The IDF is official on TikTok». Πολλές φορές αυτό προκαλεί μια αρνητική αντίδραση, ίσως και αποστροφή, όμως είναι αυτή ακριβώς η «προκλητική» προσέγγιση εξασφαλίζει πως θα υπάρξει μαζικό ενδιαφέρον. 

Η ISU χαρακτηρίζεται από φαντασία και καινοτομία, και οι ηγήτορες της τολμούν να σκεφτούν και να δράσουν ανοιχτά και χωρίς φοβίες για την καλπάζουσα τεχνολογία και τις κοινωνικές ανακατατάξεις που αυτή επιφέρει. Αγκαλιάζουν τις αλλαγές και έτσι βοηθούν στην εμπέδωση κουλτούρας ασφάλειας, στη συλλογή πληροφοριών και στη μείωση της φυγοστρατίας μέσα από μια θετική παρουσίαση της θητείας. Πρακτικό αποτέλεσμα: Η συνεχής ανανέωση του ισραηλινού αφηγήματος και η προάσπιση της αποστολής των IDF και του εβραϊκού χαρακτήρα του Κράτους του Ισραήλ. 

*Αστυνομικές Σπουδές, Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου

Διαβάστε επίσης: Ιδιωτική Ασφάλεια. Μια ατέρμονη εξέλιξη