Στα πλαίσια του διεθνούς συνεδρίου άμυνας και ασφάλειας BATTLEFIELD ReDEFiNED 2023, πραγματοποιήθηκαν παρουσιάσεις και ειδικό πάνελ σχετικά με εξειδικευμένες πτυχές και συμπεράσματα του πολέμου στην Ουκρανία.

Αρχή στη θεματική αυτή έκανε ο Δρ. Πέτρος Σαββίδης, ερευνητής στο Buckingham Centre for Security and Intelligence Studies (BUCSIS), του Ηνωμένου Βασιλείου, ο οποίος αναφέρθηκε σε στρατηγικά και επιχειρησιακά συμπεράσματα από τον πόλεμο στην Ουκρανία. 

Μεταξύ άλλων, ο Δρ. Σαββίδης αναφέρθηκε στην ευρωπαϊκή πτυχή του πολέμου ως πόλεμος διά αντιπροσώπων μεταξύ Δύσης και Ρωσίας. Αναφέρθηκε επίσης στις επιπτώσεις του πολέμου σε διεθνές επίπεδο στον τομέα της ασφάλειας, της οικονομίας, της σταθερότητας και της ενέργειας. Τόνισε πως η ουκρανική ελευθερία είναι αντιμέτωπη με την ρωσική περηφάνια και η απελπισία μπορεί να οδηγήσει σε μη συμβατικές ενέργειες. Ο πόλεμος πρόσθεσε, μεταβάλει την αντίληψη για το πεδίο μάχης του 21ου αιώνα. 

Διαβάστε επίσης: Παρουσίαση βιβλίου “Άμυνα και Ασφάλεια Μικρών Κρατών: Η περίπτωση της Κύπρου”

Τα χαρακτηριστικά του πολέμου είναι μέχρι στιγμής συμβατικά και συνδυάζουν πτυχές παρελθοντικών συρράξεων όπως ο πόλεμος χαρακωμάτων και οι μαζικές απώλειες. Μέχρι στιγμής παρουσιάστηκε περιορισμένη σχετικά χρήση αεροπορικής ισχύος και μαζική χρήση πυροβολικού και βαλιστικών όπλων. Πρόσθεσε πως ο πόλεμος συνδυάζει αντιφατικά στοιχεία όπως η ευρηματικότητα και ο πρωτογονισμός. Αναφέρθηκε επίσης στην χρήση πρωτοφανών οπλικών συστημάτων όπως τα περιφερόμενα πυρομαχικά και τα “kamikaze drones”. 

Σχετικά με τα οπλικά συστήματα επί του πεδίου, ο Δρ. Σαββίδης αναφέρθηκε στον καθοριστικό ρόλο των top-attack αντιαρματικών όπλων όπως το FGM-148 Javelin το οποίο αποδείχτηκε αναγκαίο για τις ουκρανικές δυνάμεις. Τόνισε επίσης τις μεγάλες απώλειες των ρωσικών δυνάμεων σε άρματα και οχήματα και την αποστολή στο πεδίο παλαιότερου τύπου αρμάτων όπως τα T-62, T-64 και Τ-72. Επιπρόσθετα, παρουσίασε λεπτομερώς την πολυπλοκότητα της επιβιωσιμότητας ενός άρματος στο σύγχρονο πεδίο μάχης, στους τομείς της θωράκισης, της ταχύτητας και του μεγέθους, του ηλεκτρονικού αποτυπώματος και της αντίληψης απειλών, της εξωτερικής θωράκισης και των ενεργών συστημάτων προστασίας. 

Αναφορικά με τις ασύμμετρες πτυχές του πολέμου, ο Δρ. Σαββίδης προχώρησε σε σειρά συμπερασμάτων στο στρατηγικό, επιχειρησιακό και τακτικό πεδίο. Ιδιαίτερα στο τακτικό επίπεδο, αναφέρθηκε στην πραγματοποίηση ενεδρών, στη μαζική χρήση αντιαρματικών όπλων και πυροβολικού, καθώς και στη σημασία του δικτύου Starlink και των drones για την επίγνωση της τακτικής κατάστασης. 

Στα συμπεράσματα του, ο Δρ. Σαββίδης τόνισε τον προβληματισμό σχετικά με το κατά πόσο η δύση είναι έτοιμη για μια παρατεταμένη σύγκρουση υψηλής έντασης, που αποτελεί απειλή για την διεθνή ειρήνη και σταθερότητα. Υπάρχουν προκλήσεις που θα κληθούν να αντιμετωπιστούν όπως η διαθεσιμότητα οπλικών συστημάτων, η αποτελεσματικότητα της αμυντικής βιομηχανίας, το οικονομικό κόστος των εξοπλισμών και η έλλειψη συνεκτικής στρατηγικής.

Ο επόμενος συνομιλητής ήταν ο δημοσιογράφος Μάριος Πούλλαδος, διευθυντής σύνταξης του Sigmalive και ραδιοφωνικός παραγωγός. Ο κ. Πούλλαδος ανέπτυξε  το ρόλο της πληροφορίας και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στον πόλεμο της Ουκρανίας.

Διαβάστε επίσης: Podcast | Η τουρκική προπαγάνδα, τα fake news και πληροφοριακός πόλεμος ως νέα πρόκληση για την Κύπρο – VIDEO

Ο κ. Πούλλαδος αναφέρθηκε εισαγωγικά στη σημασία και την εξέλιξη της μορφής της πληροφόρησης σε πολεμικές συρράξεις τους τελευταίους δύο αιώνες. Σχετικά με τον πόλεμο της Ουκρανία, ανέφερε πως κατά την έναρξη του πολέμου, οι ρωσικές δυνάμεις έπληξαν τις δορυφορικές επικοινωνίες των Ουκρανών. 

Τόνισε επίσης την αναβαθμισμένη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην νομιμοποίηση των στόχων, τη διακήρυξη προθέσεων και την δαιμονοποίηση του εχθρού. Ο πόλεμος στην Ουκρανία επίσης, ανέδειξε τον αναβαθμισμένο ρόλο των “trolls” για σκοπούς προπαγάνδας, καθώς σχετικοί λογαριασμοί σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούνται όχι μόνο στρατευμένα από άτομα αλλά και συντονισμένα από σχετικά λογισμικά (bots).

Αναδείκτηκε επίσης ο ρόλος κρυπτογραφημένων εφαρμογών όπως το “Telegram”, όπου μπορούν να αναρτώνται χωρίς λογοκρισία video και φωτογραφίες από τις μάχες και παρέχει επικαιροποιημένες πληροφορίες για την έκβαση των συγκρούσεων. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έτσι αποκτούν πρωτεύον ρόλο στον τομέα των πηγών ανοικτής πληροφόρησης (OSINT), όμως υπάρχουν τα σχετικά ελαττώματα λόγω της προπαγάνδας, συνεπώς η οποιαδήποτε πληροφορία πρέπει να επεξεργάζεται.

Επιπλέον, ιδιαίτερο ενδιαφέρον στον τομέα της προπαγάνδας, παρουσιάζει ο ρόλος που έχουν αποκτήσει και τα “memes”, τα οποία όπως και οι γελοιογραφίες στις εφημερίδες, έχουν σκοπό την γελοιοποίηση του αντιπάλου και την δημιουργία της επιθυμητής εικόνας στο εσωτερικό και εξωτερικό ακροατήριο.

Ο τελευταίος συνομιλητής ο Αντιστράτηγος (ε.α) Κωνσταντίνος Λουκόπουλος, Εκτελεστικός Διευθυντής του Παρατηρητηρίου Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας (ΠΕΜΑΣ), παρουσίασε συμπεράσματα σχετικά με το πολιτικο-στρατηγικό επίπεδο, το επιχειρησιακό επίπεδο και το επίπεδο του τομέα λήψης αποφάσεων.

Διαβάστε επίσης: Podcast S2E7 | Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος αναλύει την “Αποτροπή” σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό περιβάλλον

Στο πολιτικο-στρατηγικό επίπεδο, ο κ. Λουκόπουλος ανέφερε ότι ως βασικοί στόχοι της Ρωσική πλευράς τέθηκαν η ανατροπή της κυβέρνησης του Κιέβου και η εγκαθίδρυση ενός φιλορωσικού καθεστώτος, η διάλυση των Ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων και η κατάληψη όσο το δυνατό περισσότερου Ουκρανικού εδάφους, κυρίως του Ντονμπάς.

Επιπρόσθετα, στις αναφορές του σχετικά με τις πτυχές του πολιτικο-στρατηγικού επιπέδου, αναφέρθηκε στο ζήτημα της αρχιτεκτονικής ασφάλειας της ευρωατλαντικής συμμαχίας, στη θεωρία της αποτροπής καθώς και στη σημασία της γεωπολιτικής. Ακόμα, αναφέρθηκε , στις αναποτελεσματικές πτυχές του στρατηγικού της σχεδιασμού, στην απουσία εναλλακτικού σχεδιασμού καθώς και στη σημασία του συστήματος λήψης αποφάσεων της κυβέρνησης Πούτιν και το πως επηρεάζει την έκβαση του πολέμου.

Στο επιχειρησιακό επίπεδο, αναφέρθηκε στο συγκεντρωτικό αλλά όχι ενοποιημένο σύστημα διοίκησης των ρωσικών δυνάμεων, στις μεγάλες απώλειες των τεθωρακισμένων αρμάτων και οχημάτων λόγω και της λανθασμένης τακτικής χρησιμοποίησης, στα λάθη από πλευράς επιμελητείας της ρωσικής πλευράς, στην ευρεία χρήση μη επανδρωμένων αεροχημάτων καθώς και στο γεγονός ότι το αστικό περιβάλλον μάχης αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία για τις σύγχρονες συγκρούσεις.

Αναφέρθηκε επίσης στη σημασία της ηγεσίας, σε επιχειρησιακό επίπεδο και τις αδυναμίες που παρατηρήθηκαν στην επικοινωνία και τον συντονισμό μεταξύ κατώτερων αξιωματικών με τους ανώτερους αξιωματικούς κλιμακίων, ώστε να υπάρχει συντονισμός μεταξύ αξιωματικών πεδίου και επιτελείων. Επιπλέον, αναφέρθηκε στη σημασία της απουσίας πειθαρχίας, ενώ τόνισε πως οι αξιωματικοί πρέπει να είναι ικανοί να προσαρμοστούν στις ιδιαίτερες και μη προβλεπόμενες περιστάσεις του πεδίου μάχης.

Μεταξύ των συμπερασμάτων, ο κ. Λουκόπουλος τόνισε τις μεγάλες απώλειες του πολέμου, τη στασιμότητα, τον κίνδυνο πυρηνικής κλιμάκωσης και την απουσία προοπτικής τερματισμού του πολέμου χωρίς αποφασιστική νίκη.

Διαβάστε επίσης: Ουκρανία | Οι ΗΠΑ στέλνουν 31 M1 Abrams και η Γερμανία 14 Leopard 2 – Αντιδράσεις από τη Μόσχα

Οι τρεις συνομιλητές απάντησαν ακολούθως σε ερωτήσεις από τον συντονιστή του πάνελ, Νάσο Κολοβό αλλά και σε ερωτήσεις του κοινού που αφορούσαν μεταξύ άλλων και τη συμμετοχή και μισθοφορικών δυνάμεων όπως η ρωσικών συμφερόντων Wagner, τη χρήση μη επανδρωμένων αεροχημάτων καθώς και την αποστολή αρμάτων από χώρες της δύσης.

Μεταξύ των ερωτήσεων από τον κ. Κολοβό ήταν και η χρήση πανάκριβων αντιαεροπορικών συστημάτων για αντιμετώπιση επιθέσεων κορεσμού από Μη Επανδρωμένα Αεροχήματα με εκρηκτική κεφαλή (π.χ. Shahed-136) και το κατά πόσο αυτό μπορεί να συνεχιστεί λόγω του μεγάλου κόστους αναχαίτισης και του περιορισμένου αριθμού βλημάτων. Ο Δρ. Σαββίδης απαντώντας το ερώτημα ανέφερε ότι τα Shahed-136 μπορούν να αντιμετωπίζονται από λοιπά συστήματα αεράμυνας χαμηλότερου κόστους και ότι δεν μπορεί να επιβεβαιωθούν η να διαψευσθούν εύκολα οι πληροφορίες από τα πεδία των μαχών. 

Σε ερώτηση που αφορούσε τον αριθμό αρμάτων που θα παραχωρηθεί από την Δύση στην Ουκρανία ο Αντιστράτηγος (ε.α) επεσήμανε ότι η Ουκρανία χρειάζεται περι τις 5 Ταξιαρχίες αρμάτων ομοιογενούς προέλευσης για σκοπούς τόσο βέλτιστης επιχειρησιακής αξιοποίησης αλλά και διαδικασιών συντήρησης. Η πολυτυπία που παρατηρείται στην Ουκρανία ωστόσο είναι εν μέρη κατανοητή λόγω των επιτακτικών αναγκών που προκαλούνται από την εν εξελίξη σύγκρουση όμως σε κάθε περίπτωση η εισαγωγή διαφορετικών τύπων αρμάτων και λοιπών μέσων δημιουργεί σοβαρές προκλήσεις σε επιχειρησιακό και τακτικό επίπεδο. 

Τέλος ο κ. Πούλλαδος σε ερώτηση που αφορούσε την αυξανόμενη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης (A.I) στο πεδίο του πληροφοριακού πολέμου ανέφερε ότι τους επόμενους μήνες θα είναι ολοένα και πιο δύσκολο να γίνει διακριτό το ψέμα από την αλήθεια αφού τα “deep fake” βίντεο θα δημιουργούνται ακόμη πιο εύκολα. 

Διαβάστε επίσης:  BATTLEFIELD ReDEFiNED 2023 | Εδραίωση της συνεργασίας των αμυντικών βιομηχανιών Ελλάδας και Κύπρου – Οι δύο πυλώνες του Ελληνισμού ενωμένοι