*Magnus Hakvåg, Nikolaos Myriounis & Håvard Almås

Εισαγωγή

Σε έναν όλο και πιο πολύπλοκο κόσμο, ένας ζωτικός παράγοντας για κάθε επιτυχημένο οργανισμό είναι η συνεχής ανάπτυξη ικανοτήτων. Η δημιουργία ικανοτήτων συνεπάγεται προσπάθειες για τη βελτίωση των προοπτικών επιτυχίας των οργανισμών στους στόχους τους, ενισχύοντας τις σχετικές και απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες. Αυτό που φαίνεται στην πράξη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πλαίσιο, αλλά μπορεί να περιλαμβάνει, π.χ., την υιοθέτηση αναδυόμενων τεχνολογιών, τη χρήση καινοτόμων στρατηγικών πρόβλεψης ή την ανάπτυξη βελτιωμένων διαδικασιών έρευνας και ανάπτυξης. 

Για να επιτευχθούν τέτοιες δυνατότητες, η τυποποίηση δύναται να συμβάλει καθοριστικά. Η τυποποίηση και η εφαρμογή προτύπων είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση ότι τα υλικά, τα προϊόντα, οι διαδικασίες και οι υπηρεσίες πληρούν καθορισμένες απαιτήσεις και προδιαγραφές. Στον τομέα της άμυνας, τα πρότυπα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διασφάλιση της ανάπτυξης διαλειτουργικών δυνατοτήτων που είναι απαραίτητες για την ενίσχυση της ετοιμότητας και της ανταπόκρισης των στρατιωτικών δυνάμεων, βελτιστοποιώντας παράλληλα τη χρήση των διατιθέμενων αμυντικών πόρων. Ωστόσο, η βελτίωση της ικανότητας αναγνώρισης της ανάγκης για πρότυπα, η συμβολή στην ανάπτυξή τους και η εφαρμογή προτύπων στην πράξη δεν είναι απλές διαδικασίες. Για να επιτευχθεί επαρκής ανάπτυξη και εφαρμογή προτύπων, υπάρχει ανάγκη για ειδική κατάρτιση και εκπαίδευση για τη βελτίωση των ικανοτήτων των εμπλεκομένων φορέων. Σε αυτό το άρθρο αναλύεται πως μια τέτοια εκπαίδευση μπορεί να παραδοθεί χρησιμοποιώντας διαδραστικά παίγνια (serious games).

Διαβάστε επίσης: Μνημόνιο συνεργασίας υπέγραψαν Υπουργείο Άμυνας και Κυπριακός Οργανισμός Τυποποίησης

Η ανάγκη για αμυντικά πρότυπα

Πριν εμβαθύνουμε στα διαδραστικά παίγνια ως εκπαιδευτικό εργαλείο, αξίζει να εξεταστεί ο ρόλος των προτύπων στην άμυνα και γιατί η διαδικασία τυποποίησης συνεπάγεται μια πολυπλοκότητα που μπορεί να είναι δύσκολο να χειριστείς. 

Σύμφωνα με την Πολιτική του ΝΑΤΟ για την Τυποποίηση, η αποδοτικότητα κόστους, η επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα, η διαλειτουργικότητα και οι συνολικές αμυντικές δυνατότητες μπορεί να βελτιωθούν σημαντικά με την ευρεία εφαρμογή των προτύπων. Στον αμυντικό τομέα, η διαδικασία τυποποίησης μπορεί να ακολουθήσει δύο διαφορετικούς δρόμους – την υιοθέτηση πολιτικών προτύπων για αμυντική χρήση ή την ανάπτυξη συγκεκριμένων αμυντικών προτύπων. Η βασιζόμενη στο πρώτο όταν είναι δυνατόν και η ανάπτυξη νέων προτύπων μόνο όταν είναι απαραίτητο, μπορεί να είναι μια οικονομικά αποδοτική διαδρομή για την ανάπτυξη διαλειτουργικών αμυντικών δυνατοτήτων. Ένα σημαντικό μέρος του λόγου για τον οποίο η τυποποίηση θεωρείται μια σύνθετη διαδικασία, είναι ότι δημιουργείται αναγκαστικά μέσω της αλληλεπίδρασης μεταξύ ανθρώπων με διαφορετικά υπόβαθρα, προοπτικές και ενδιαφέροντα. Είναι απαραίτητο να εμπλέκεται μια ευρεία βάση ενδιαφερομένων στη διαδικασία τυποποίησης, ώστε να διασφαλίζεται ότι το πρότυπο που προκύπτει λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες και τις απαιτήσεις κάθε μέρους.

Εφαρμογή προτύπων στον αμυντικό τομέα

Ένας από τους κύριους τομείς όπου η εφαρμογή προτύπων στον αμυντικό τομέα θεωρείται επιτακτική, είναι η διαλειτουργικότητα των αμυντικών δυνατοτήτων, δυνάμεων και μέσων και η επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα. Σύμφωνα με την Πολιτική του ΝΑΤΟ για τη Διαλειτουργικότητα, τα πρότυπα αποτελούν βασικό παράγοντα για την επίτευξη διαλειτουργικότητας. Η έννοια της διαλειτουργικότητας σχετίζεται κυρίως με τρεις αλληλένδετες διαστάσεις: cultural (δόγμα, ορολογία), technical (αμυντικό υλικό) και procedural (τακτικές, τεχνικές και διαδικασίες). Με άλλα λόγια, η διαλειτουργικότητα σχετίζεται με την τυποποίηση των συστημάτων, το δόγμα και την εκπαίδευση. Δεδομένου ότι οι περισσότερες στρατιωτικές επιχειρήσεις στην παρούσα περίοδο πραγματοποιούνται σε ένα πολυσύνθετο περιβάλλον, υπάρχει σαφής ανάγκη για συστήματα και ανταλλακτικά για την κάλυψη των αναγκών διαλειτουργικότητας εντός και μεταξύ των ενόπλων δυνάμεων του ΝΑΤΟ.

Διαδραστικά παίγνια ως εργαλεία εκπαίδευσης

Καταρχάς, τι ακριβώς είναι ένα διαδραστικό παίγνιο; Αν και υπάρχουν πολλοί ορισμοί, συνοψίζεται στο ότι είναι παιχνίδια που έχουν πρωταρχικό σκοπό εκτός από την ψυχαγωγία (Wilkinson, 2016). Τα διαδραστικά παίγνια μπορούν να είναι τόσο ψηφιακά όσο και αναλογικά εκπαιδευτικά εργαλεία προσαρμοσμένα για την κάλυψη διαφορετικών αναγκών γνώσης, τα οποία έχουν σαφή οφέλη όταν χρησιμοποιούνται για την προώθηση της μάθησης και της ανάπτυξης (Barz et al., 2023; Wang & Huang, 2021) – ειδικά όταν εφαρμόζονται σε συνεργατικές ομάδες (Parker & du Plooy, 2021). Το παιχνίδι μπορεί να δημιουργήσει μια πιστευτή, ανάλογη εμπειρία που γίνεται αντιληπτή ως κοντά στην πραγματικότητα, ξεμπερδεύει τις διαδικαστικές πολυπλοκότητες, προωθώντας την ανταλλαγή γνώσεων μεταξύ των μελών της ομάδας (van Haaften et al., 2020). Ως εκ τούτου, το παιχνίδι παρέχει ευκαιρίες απόκτησης τεχνογνωσίας μέσω μιας βιωματικής και εντοπιζόμενης δραστηριότητας ειδικά προσαρμοσμένης ώστε να αντιπροσωπεύει στενά την εμπειρία του πραγματικού κόσμου (Gee, 2008· Tomkins & Ulus, 2016). Αυτό καθιστά το παιχνίδι πολύ κατάλληλο για την οικοδόμηση ικανότητας δράσης βάσει περιορισμένης γνώσης και κατανόησης της πολυπλοκότητας που είναι εγγενής στην ανάπτυξη προτύπων.

Επιπλέον, η προσέγγιση του διαδραστικού παιγνίου δημιουργεί ένα περιβάλλον χωρίς κινδύνους όπου οι παίκτες μπορούν ελεύθερα να εξερευνήσουν την πρακτική εφαρμογή της σχετικής επίλυσης προβλημάτων και λήψης αποφάσεων χωρίς να φοβούνται τις συνέπειες της αποτυχίας. Όχι μόνο οι συμμετέχοντες βιώνουν πώς μπορεί να είναι μια κατάσταση ή μια διαδικασία, αλλά μοιράζονται αυτή την εμπειρία με τους συνομηλίκους τους για να λάβουν γνώση από τις εμπειρίες του άλλου, να ανταλλάξουν σχόλια και να αποσυμπλέξουν την κατάσταση (Hofstede et al., 2010). Αυτό διευκολύνει την καθιέρωση ψυχολογικής ασφάλειας και υγιών πρακτικών συνεργασίας στην ομάδα, ενώ μειώνει τις επιπτώσεις των προϋπαρχόντων κοινωνικών κανόνων αλληλεπίδρασης και ιεραρχιών (Fyhn et al., 2023; Gabelica et al., 2016). Σχετικά, το παίγνιο είναι εγγενώς ανοιχτό στην εξερεύνηση διαφορετικών αντιλήψεων, προοπτικών και αξιών – καθώς και στις προκύπτουσες αποκλίνουσες λύσεις (Almås et al., 2023; Jean et al., 2018).

Όταν στοχεύετε να κατανοήσετε και να αναλύσετε ευκαιρίες για πρότυπα, για παράδειγμα, δεν υπάρχει απλή, σωστή απάντηση – οι αποκλίνουσες διαδρομές μπορούν να οδηγήσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Αυτό είναι σημαντικό να το έχετε κατά νου όταν συζητάτε αυτά τα ζητήματα σε διαφορετικούς τομείς εξειδίκευσης ή διαφορετικού υπόβαθρου. Οι άνθρωποι έχουν διαφορετικές προοπτικές, εμπειρίες, κουλτούρες και γνώσεις που διαμορφώνουν τον τρόπο εργασίας τους, τις ιδέες τους και τις λύσεις που προτείνουν. Το να είμαστε ευαίσθητοι στις διαφορές και να κατανοούμε ότι αυτό είναι μια δύναμη της συλλογικής εργασίας και όχι μια πρόκληση που πρέπει να ξεπεραστεί, είναι το κλειδί για την εύρεση του σωστού τρόπου δράσης (Knippenberg et al., 2020). Ωστόσο, αυτό δεν είναι εύκολο έργο και η ανάπτυξη της ικανότητας συνεργασίας μπορεί από μόνη της να είναι ένας αξιόλογος στόχος χρήσης σοβαρών προσομοιώσεων παιχνιδιών.

Διαβάστε επίσης: Ρυθμίζοντας το ραγδαία αναπτυσσόμενο αμυντικό τεχνολογικό οικοσύστημα της Κύπρου | Επισκόπηση των νόμων και των κανονισμών για τις διασυνοριακές συμφωνίες και την τυποποίηση

Υφιστάμενα Διαδραστικά Παίγνια στην Αμυντική Τυποποίηση

Σε συνεργασία μεταξύ των εταιρειών House of Knowledge (HOK) – Νορβηγία και Defense Standardization Advice (DEFSTAND PC) – Ελλάδα, το πρώτο διαδραστικό παίγνιο για την τυποποίηση του ΝΑΤΟ αναπτύχθηκε και παραδόθηκε προς όφελος των εμπλεκομένων στις διαδικασίες Τυποποίησης ΝΑΤΟ. Σε αυτό το διαδραστικό παίγνιο που βασίζεται σε καμβά, που ονομάζεται Serious Defence Standard Game, προσφέρεται στους συμμετέχοντες μια εφαρμοσμένη εμπειρία λήψης αποφάσεων και πώς τα πρότυπα και η τυποποίηση είναι βασικά συστατικά της ταχύτερης υιοθέτησης των αναδυόμενων τεχνολογιών και πώς αυτό σχετίζεται με τη διαδικασία τυποποίησης του ΝΑΤΟ. Οι συμμετέχοντες έχουν την αποστολή να δημιουργήσουν ένα παραδοτέο ενώ περνούν από τη διαδικασία και όλες τις υποστηρικτικές λειτουργίες της διαδικασίας. Στόχος του παιγνίου είναι οι συμμετέχοντες να μάθουν πώς να αυξάνουν την ποιότητα και να μειώσουν τον χρόνο που αφιερώνεται στη διαδικασία τυποποίησης του ΝΑΤΟ, καθώς και να κατανοήσουν πώς τα πρότυπα συνδέονται άμεσα με τις δυνατότητες του ΝΑΤΟ. Για να επιτευχθεί αυτό, οι ομάδες παικτών παρουσιάζονται με μια προσομοιωμένη πραγματική περίπτωση δημιουργίας ενός προτύπου, όπου πρέπει να λάβουν υπόψη:

• Η ανάγκη, η πρόκληση και ο επείγων χαρακτήρας της δημιουργίας του προτύπου.
• Πώς η πρόκληση ή η ανάγκη μπορεί να καλυφθεί μέσω της ανάπτυξης ενός προτύπου.
• Το πλαίσιο και οι σχετικές γενικές οδηγίες και έγγραφα Τυποποίησης του ΝΑΤΟ.
• Ο αντίκτυπος του προτύπου, ειδικά για τη διαλειτουργικότητα των δυνάμεων του ΝΑΤΟ.
• Η επιλογή και χρήση κατάλληλων υφιστάμενων πολιτικών προτύπων, για την κάλυψη της απαίτησης τυποποίησης.

Περνώντας αυτά τα βήματα μαζί σε ένα ομαδικό περιβάλλον, οι συμμετέχοντες μπορούν να εξερευνήσουν την πολυπλοκότητα του τρόπου με τον οποίο δημιουργείται ένα πρότυπο και γιατί η τυποποίηση μπορεί να είναι ένα γόνιμο εργαλείο στην άμυνα.

Διαβάστε επίσης: ΑΠΟΨΗ | Στρατηγική Ανάπτυξης Διαλειτουργικών Αμυντικών Δυνατοτήτων

Οι εταιρείες ΗΟΚ και DEFSTAND PC έχουν αναπτύξει επίσης το διαδραστικό παίγνιο, ΝΑΤΟ Standards Serious Game. Αυτό είναι ένα επιτραπέζιο παιχνίδι που στοχεύει στην κατανόηση της διαδικασίας ανάπτυξης τυποποίησης του ΝΑΤΟ και του τρόπου εφαρμογής αυτής της διαδικασίας για την ανάπτυξη προτύπων του ΝΑΤΟ. Η ανάπτυξη προτύπων στη διαδικασία ανάπτυξης του ΝΑΤΟ συνεπάγεται μια σημαντική ευκαιρία για ευρεία υιοθέτηση εντός της συμμαχίας και βελτιωμένη διαλειτουργικότητα. Σε αυτό το παιχνίδι, οι συμμετέχοντες περνούν από τα βήματα της διαδικασίας σε μια προσομοιωμένη περίπτωση, ξεκινώντας με τη δημιουργία μιας τυπικής πρότασης (συμπεριλαμβανομένης της ανάγκης για πρότυπο, του αντίκτυπου στη διαλειτουργικότητα, της προτεινόμενης λύσης και του επείγοντος) και πώς να επικυρωθεί, να εγκριθεί και να εφαρμοστεί. Περνώντας από κοινού τα βήματα της αναπτυξιακής διαδικασίας του ΝΑΤΟ ως ομάδα εξηγούνται τα συστατικά μέρη της διαδικασίας, ενώ ταυτόχρονα είναι ευαίσθητο στις αποκλίνουσες προοπτικές και συμφέροντα μεταξύ των συμμετεχόντων. Ως εκ τούτου, η ανταλλαγή τεχνογνωσίας και εμπειριών, ενώ η διερεύνηση του τι χρειάζεται για τη δημιουργία ενός προτύπου ΝΑΤΟ παρέχει στους συμμετέχοντες μια ευρύτερη βάση κατανόησης από το να μαθαίνουν μόνο τη διαδικασία.

Συμπέρασμα

Τα διαδραστικά παίγνια προσφέρουν μια νέα, καινοτόμο προσέγγιση για την κατανόηση και της ανάπτυξης και εφαρμογής της τυποποίησης στον αμυντικό τομέα. Η προσομοίωση διαδικασίας μπορεί να βοηθήσει τους συμμετέχοντες να κατανοήσουν και να αποσαφηνίσουν το θέμα μέσω μιας ενεργητικής προσέγγισης της διδασκαλίας. Όταν διεξάγονται σε ομαδικό περιβάλλον, αυτά τα οφέλη ενισχύονται από την ταυτόχρονη ευθυγράμμιση των ενδιαφερομένων μερών και την κατανεμημένη μάθηση. Ως εκ τούτου, η εφαρμογή διαδραστικών  παιγνίων θα πρέπει να θεωρείται ένα ισχυρό εργαλείο που θα χρησιμοποιηθεί ευρέως στο πλαίσιο της εργασίας των αμυντικών προτύπων.

Διαβάστε επίσης: CYPSEC 2023 | Ολοκληρώθηκε επιτυχώς το 3ο Διεθνές Συνέδριο Άμυνας & Ασφάλειας Κύπρου στην Λευκωσία

*Magnus Hakvåg, Ιδρυτής του House of Knowledge (HOK)

  Πλοίαρχος (Ε) Νικόλαος Μυριούνης ΠΝ, CEO της Defence Standardization  Advice (DEFTAND) PC 

  Håvard Almås, House of Knowledge

**Οι απόψεις και/ή τα σχόλια που εκφράζονται στα άρθρα ανήκουν σε έκαστο συγγραφέα και δύναται να μην αποτελούν άποψη και/ή τοποθέτηση και/ή να υιοθετούνται ως έχουν από την εταιρεία και/ή τους διαχειριστές του ιστότοπου. Περισσότερα στους όρους χρήσης της ιστοσελίδας.