Τη Σύνοδο Κορυφής των Μεσογειακών χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης φιλοξένησε η Ελλάδα στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Πρόκειται πλέον για το MED9, καθώς η ομάδα των επτά χωρών που συμμετείχαν μέχρι σήμερα στην ομάδα της EUMED εμπλουτίζεται από φέτος με τη συμμετοχή της Κροατίας και της Σλοβενίας.

Μιας Συνόδου των χωρών του Νότου που έγινε σε μια κρίσιμη συγκυρία, λίγα 24ωρα μετά το νέο σύμφωνο ασφάλειας ΗΠΑ – Αυστραλίας – Μεγάλης Βρετανίας (AUKUS), και με φόντο την οριστική αποχώρηση των ΗΠΑ, από το Αφγανιστάν.

Στην ατζέντα της Συνόδου βρέθηκαν οι προκλήσεις ασφαλείας στη Μεσόγειο που θέτουν σε κίνδυνο τη σταθερότητα στην περιοχή, νέες εν δυνάμει κρίσεις, όπως η απειλή κύματος μεταναστευτικών ροών μετά τις τελευταίες εξελίξεις στο Αφγανιστάν αλλά και κρίσεις, των οποίων τις συνέπειες βιώνουν ήδη οι χώρες της Μεσογείου, όπως η κλιματική αλλαγή.

Μάλιστα, με πρωτοβουλία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη η φετινή Σύνοδος Κορυφής του MED9 θα εστιάσει στην κλιματική κρίση, στην προστασία του περιβάλλοντος και στην ανάγκη κοινής δράσης και συνεργασίας των χωρών της Μεσογείου. Εντούτοις, δεν θα βρεθούν σε δεύτερη μοίρα οι προκλήσεις και εν δυνάμει νέες κρίσεις όπως του προσφυγικού με αφορμή τις τελευταίες εξελίξεις στο Αφγανιστάν. 

Στη Σύνοδο θα λάβουν μέρος: ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο Πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, ο πρωθυπουργός της Ισπανίας Πέδρο Σάντσεθ, ο πρωθυπουργός της Ιταλίας Μάριο Ντράγκι, ο πρωθυπουργός της Κροατίας Αντρέι Πλένκοβιτς, ο Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης, ο πρωθυπουργός της Μάλτας Ρόμπερτ Αμπέλα, ο πρωθυπουργός της Σλοβενίας Γιάνεζ Γιάνσα, και ο υπουργός Εξωτερικών της Πορτογαλίας Αουγκούστο Σάντος Σίλβα. Ενδεικτική της σημασίας που αποδίδεται από την κυβέρνηση στην φετινή ευρωμεσογειακή σύνοδο είναι το γεγονός ότι θα συμμετέχει στις εργασίες της η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν.

Διαβάστε επίσης: Σύμφωνο AUKUS | Κοινή δήλωση ΗΠΑ, Βρετανίας, Αυστραλίας – VIDEO

Τα μηνύματα προς την Τουρκία για τις προκλήσεις 

Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης υπογράμμισε ότι προτεραιότητα όλων παραμένει η ασφάλεια και η σταθερότητα σε όλο το εύρος της Μεσογείου, με βάση πάντα το Διεθνές Δίκαιο και τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, που οι χώρες της Συνόδου έχουν υπογράψει και την εφαρμογή της οποίας όχι απλά απαιτούν, αλλά και εγγυώνται, ενώ τόνισε ότι αυτό αφορά και τη γειτονική Τουρκία, η οποία είναι καιρός πια να εγκαταλείψει την επιθετική συμπεριφορά απέναντι στην Κύπρο, στην Ελλάδα αλλά συνολικά στην περιοχή.

Ο κ. Μητσοτάκης, επικεντρώνοντας στην πολιτική διακήρυξη που υπέγραψαν οι “9” τόνισε ότι είναι ξεκάθαρη επίσης απέναντι σε υβριδικές απειλές, όπως η εκμετάλλευση των μεταναστευτικών ροών και η μετατροπή τους σε μοχλό πίεσης για άλλους στόχους όπως είπε, δείχνοντας την Τουρκία. Παράλληλα, ο ίδιος μίλησε για την αναγκαιότητα της στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης σε τομείς όπως η άμυνα, η ασφάλεια, η ενέργεια, η οικονομία, και η υγεία.

Η αντίδραση της Τουρκίας

Σε οξύς τόνους αλλά σε χαμηλό διπλωματικό επίπεδο αντέδρασε η Τουρκία στο κοινό ανακοινωθέν της Συνόδου. Σε ανακοίνωσή του, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών χαρακτηρίζει “προκατειλημμένες, χωρίς όραμα και εκτός πραγματικότητας τις παραγράφους του ανακοινωθέντος που εστιάζουν στην Ανατολική Μεσόγειο. Στην ίδια ανακοίνωση η Τουρκία καλεί τις χώρες να εγκαταλείψουν την μεροληπτική θέση τους, ενώ χαρακτηρίζει την αλληλεγγύη προς την Κύπρο προσχηματική.

Να σημειωθεί ότι η αντίδραση του τουρκικού ΥΠΕΞ είναι μεν έντονη, εκφράζεται δε από τον εκπρόσωπο Τύπου και όχι από πολιτικό προσωπικό, που σημαίνει ότι η Άγκυρα δεν επιθυμεί κλιμάκωση της αντιπαράθεσης, αλλά απλή καταγραφή της αντίθεσή της.

Διαβάστε επίσης: Κυπριακό | Mόνο αποδεκτό πλαίσιο οι αποφάσεις του ΣΑ του ΟΗΕ

Οι δύο διακηρύξεις που υπογράφηκαν στην Αθήνα

Α) Η Πολιτική διακήρυξη

Σε ό,τι αφορά την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο, οι ηγέτες των 9:

• Καλούν όλες τις χώρες της περιοχής να σέβονται την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών-μελών της Ε.Ε. και υπογραμμίζουν ότι η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών πρέπει να γίνεται με ειρηνικά μέσα και σύμφωνα με τη Σύμβαση του Ο.Η.Ε. για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS).
• Επαναβεβαιώνουν τα συμπεράσματα των Ευρωπαϊκών Συμβουλίων για αποφασιστική δράση με όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει η Ε.Ε. στη διάθεσή της, προκειμένου να προστατεύσει συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών-μελών της, καθώς και ότι η συνεργασία της Ε.Ε. με την Τουρκία υπόκειται στις αιρεσιμότητες της συμπεριφοράς της, όπως αυτές έχουν περιγραφεί στις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
• Λένε όχι στην εργαλειοποίηση του Μεταναστευτικού και στις οργανωμένες προσπάθειες παράνομης εισροής μεταναστών. Υπογραμμίζουν την ανάγκη προστασίας των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε. για την παρεμπόδιση των παράνομων εισόδων, ενώ σε σχέση με τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν κάνουν σαφή αναφορά στην ανάγκη ενίσχυσης της συνεργασίας με χώρες που βρίσκονται κοντά στο Αφγανιστάν.
• Κάνουν ιδιαίτερη αναφορά στις στρατηγικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ε.Ε. και στην ανάγκη να κάνει ένα βήμα μπροστά στην ικανότητά της να δρα στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας. Υπογραμμίζουν, μάλιστα, την ανάγκη για τη δημιουργία μιας κοινής στρατηγικής κουλτούρας για την ασφάλεια και την άμυνα μεταξύ των κρατών-μελών και των θεσμών της Ε.Ε.

Διαβάστε επίσης: Ευρωπαϊκή Επιτροπή | Πρόγραμμα Προμήθειας Εξοπλισμού για την Πολιτική Προστασία

Β) Διακήρυξη της Αθήνας για την κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον στη Μεσόγειο

Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της EUMED δεσμεύονται να συνεργαστούν στην ανταλλαγή εμπειρίας και τεχνογνωσίας για την αντιμετώπιση ακραίων φαινομένων, όπως οι δασικές πυρκαγιές που σημειώθηκαν σε πολλές χώρες της Μεσογείου το καλοκαίρι.

Το σημαντικότερο, ζητούν την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας σε θεσμικό, οικονομικό και επιχειρησιακό επίπεδο, αλλά και την ουσιαστική ενίσχυση των μέσων του στη Μεσόγειο. Στόχος η δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής εφεδρικής Δύναμης.

Ζητούν ακόμα την επιτάχυνση ανάπτυξης ενός στόλου πυροσβεστικών ή άλλων αεροπλάνων και ελικοπτέρων με σκοπό την προστασία των Ευρωπαίων πολιτών και του φυσικού περιβάλλοντος από σύνθετες φυσικές καταστροφές, όπως πυρκαγιές, πλημμύρες, σεισμούς.

Έμφαση δίνεται ακόμα στην προώθηση των «πράσινων» στόχων της Ε.Ε. για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% μέχρι το 2030.

Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας της Μεσογείου σε συνέχεια της πρωτοβουλίας «Μεσόγειος, υποδειγματική θάλασσα έως το 2030», στην παρουσίαση της οποίας ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε κάνει σχετικές ανακοινώσεις από τη Μασσαλία, όπου είχε βρεθεί κατόπιν πρόσκλησης του Εμανουέλ Μακρόν στις 3 Σεπτεμβρίου.

Με πληροφορίες από: ΑΠΕ ΜΠΕ, defenceredefined.com.cy

Διαβάστε επίσης: ΝΑΤΟ | Ετήσιο Συνέδριο Στρατιωτικής Επιτροπής στην Ελλάδα