Συμφωνία της Βάρκιζας | Η πράξη τερματισμού των “Δεκεμβριανών”

Defence Redefined

Published on 12/02/2022 at 16:00

Η Συμφωνία της Βάρκιζας υπεγράφη στις 12 Φεβρουαρίου 1945 στη Βάρη Αττικής, μεταξύ μελών της κυβέρνησης του Νικολάου Πλαστήρα και του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο/Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός) και αποσκοπούσε στο θεσμικό τερματισμό των πολιτικών και πολεμικών συγκρούσεων που ξέσπασαν στην Αττική τον Δεκέμβριο του 1944 και έμειναν στην ιστορία ως “Δεκεμβριανά”.

Οι συγκρούσεις του Δεκεμβρίου του 1944 στην Αθήνα ήταν μια μάχη εξουσίας μεταξύ της πρώτης μετακατοχικής κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου και των Άγγλων, από τη μία πλευρά, και του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, ο οποίος είχε αναδειχθεί στην ισχυρότερη αντιστασιακή οργάνωση, από την άλλη.

Τα Δεκεμβριανά άφησαν πίσω τους περίπου 7.000 μαχητές νεκρούς (230 Άγγλους, 3.500 κυβερνητικούς, 3.000 ΕΑΜικούς), ενώ ο αριθμός των νεκρών αμάχων παραμένει απροσδιόριστος.

Στις 11 Ιανουαρίου 1945, κατόπιν ενός μήνα σφοδρών συγκρούσεων, υπεγράφη ανακωχή ανάμεσα στις δύο πλευρές, βάσει της οποίας οι δυνάμεις του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν την Αττική και τη Θεσσαλονίκη. Στις 2 Φεβρουαρίου 1945 άρχισαν οι διαπραγματεύσεις για την υπογραφή της συμφωνίας στο εξοχικό του πολιτικού Παναγιώτη Κανελλόπουλου, στη Βάρη.

Διαβάστε επίσης: Σαν σήμερα | Ημέρα Μνήμης της Σφαγής των Καλαβρύτων

Ο πρωθυπουργός Νικόλαος Πλαστήρας, που είχε διαδεχτεί τον Γεώργιο Παπανδρέου στις 3 Ιανουαρίου, εκπροσωπήθηκε από τον υπουργό Εξωτερικών Ιωάννη Σοφιανόπουλο, τον υπουργό Εσωτερικών Περικλή Ράλλη και τον υπουργό Γεωργίας Ιωάννη Μακρόπουλο.

Από την άλλη πλευρά, την αντιπροσωπεία του ΕΑΜ αποτελούσαν ο Γεώργιος Σιάντος (γενικός γραμματέας του ΚΚΕ), ο Δημήτριος Παρτσαλίδης (γραμματέας της κεντρικής επιτροπής του ΕΑΜ) και ο Ηλίας Τσιριμώκος (γενικός γραμματέας της Ένωσης Λαϊκής Δημοκρατίας).

Οι σχετικές διαβουλεύσεις διήρκεσαν δέκα ημέρες και κατέληξαν σε συμφωνία η οποία υπεγράφη στις 12 Φεβρουαρίου 1945. Τα 9 άρθρα της προέβλεπαν, μεταξύ άλλων, αφοπλισμό όλων των ένοπλων σωμάτων της Αντίστασης, ανασύνταξη του Εθνικού Στρατού, εκκαθάριση του κρατικού μηχανισμού από τους συνεργάτες των Γερμανών, αμνηστία για τα πολιτικά αδικήματα, δημοψήφισμα για το πολιτειακό ζήτημα και εκλογή Συντακτικής Συνέλευσης για την κατάρτιση νέου Συντάγματος.

Διαβάστε επίσης: 22 Νοεμβρίου 1940 | Ο Ελληνικός Στρατός εισέρχεται νικητής στην Κορυτσά

Το γεγονός πως το κείμενο της Συμφωνίας της Βάρκιζας δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, προσδίδοντας με αυτό τον τρόπο στο περιεχόμενό της ισχύ νόμου, καταδεικνύει την μεγάλη σημασία της για την αποκατάσταση της ειρήνης.

Αξίζει να σημειωθεί πως η υπογραφή της Συμφωνίας βρήκε αντίθετο τον Άρη Βελουχιώτη, οποίος όχι μόνο δεν πειθάρχησε στις αποφάσεις του ΚΚΕ, αλλά και επιχείρησε να συνεχίσει τον ένοπλο αγώνα.

Στις 28 Φεβρουαρίου ολοκληρώθηκε ο αφοπλισμός του ΕΛΑΣ, ο οποίος παρέδωσε 100 πυροβόλα, 210 όλμους, 420 πολυβόλα, 1.400 οπλοπολυβόλα, 700 αυτόματα, 49.000 τυφέκια και πιστόλια.

Πάντως, το χάσμα ανάμεσα στις δύο παρατάξεις δεν έδειχνε να γεφυρώνεται και σύντομα η Συμφωνία της Βάρκιζας αποτέλεσε γράμμα κενό. Οι εκατέρωθεν παραβιάσεις των όρων της οδήγησαν σε νέα πολιτική πόλωση και αποτέλεσαν το έναυσμα των γεγονότων του Εμφυλίου Πολέμου, που έμελλε να διαρκέσει έως τις 30 Αυγούστου 1949.

Διαβάστε επίσης: Χαράλαμπος Μούσκος | Ο πρώτος αγωνιστής της ΕΟΚΑ που έπεσε μαχόμενος από Αγγλικά πυρά