Η γερμανική επίθεση στην Ελλάδα και η γραμμή “Μεταξά” – Φωτογραφίες&Χάρτης

Defence Redefined

Published on 08/04/2021 at 09:22

Η γερμανική επιχείρηση κατά της Ελλάδας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, σχεδιάστηκε στις 13 Δεκεμβρίου 1940, υπό την κωδική ονομασία “Μαρίτα”,  με σκοπό την υποστήριξη της ιταλικής επίθεσης στο αλβανικό μέτωπο, και την κάμψη της σθεναρής ελληνικής άμυνας. 

Απώτερος στόχος της επιχείρησης, ήταν η εξασφάλιση του ελέγχου των Βαλκανίων, πριν την επικείμενη γερμανική επίθεση κατά της Ρωσίας. 

Το σχέδιο “Μαρίτα” δεν αφορούσε αποκλειστικά την Ελλάδα, αλλά προνοούσε την επίθεση και στην Γιουγκοσλαβία, δηλαδή τις δύο τελευταίες χώρες που δεν συμμάχησαν με τον Άξονα. Την γερμανική επιχείρηση ανέλαβε η 12η στρατιά, υπό τον στρατάρχη Βίλχελμ Λιστ. Στο σύνολο της, η 12η στρατιά, αριθμούσε 680.000 άνδρες, 1.200 τανκς και 700 αεροπλάνα.

Διαβάστε επίσης: 1η Σεπτεμβρίου 1939 | Η Γερμανία εισβάλλει στην Πολωνία, ξεκινά ο φοβερότερος πόλεμος στην Ιστορία – VIDEO & Φωτογραφίες

Στην αντίπερα, η Ελληνική άμυνα, αριθμούσε γύρω στους 70,000 άνδρες, εντούτοις ο κύριος όγκος του Ελληνικού Στρατού, βρισκόταν στο αλβανικό μέτωπο. Οι αγγλικές δυνάμεις έλεγχαν τον άξονα Τεμπών – Βερμίου, όμως το κέντρο του μετώπου ήταν ασθενές και η Θεσσαλονίκη ήταν ανοχύρωτη.

Η γερμανική επίθεση, ξεκίνησε από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα και η ελληνική άμυνα οχυρώθηκε στην γραμμή “Μεταξά”, και στα μεμονωμένα οχυρά του Εχίνου και της Νυμφαίας στη Θράκη. Κατά την πρώτη φάση της επίθεση, η γερμανική Λουφτβάφε βομβαρδίζει τον Πειραιά και τις ακτές της στερεάς Ελλάδας έως τον Ναύσταθμο της Σαλαμίνας, προκαλώντας ανθρώπινες απώλειες και τεράστιες ζημιές.

Όσον αφορά την ελληνική άμυνα και την γραμμή “Μεταξά”, αυτή δημιουργήθηκε από τον Ιωάννη Μεταξά, πριν την έναρξη του δευτέρου ΠΠ, στα πρότυπα της γαλλικής γραμμής “Μαζινό”, δηλαδή μια μεθόριος διάταξη οχυρών στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Μάλιστα, η οχυρωματική γραμμή προκάλεσε μεγάλη έκπληξη στους Γερμανούς επιδρομείς, λόγω των κρυφών εξόδων, το σχετικά χαμηλό κόστος και το μικρό διάστημα κατασκευής. Πέραν αυτού, η γραμμή “Μεταξά”, ήταν τόσο καλά δομημένη και καμουφλαρισμένη, που οι Βούλγαροι δεν γνώριζαν για την ύπαρξή της και οι Γερμανοί δεν την αντιλήφθηκαν πριν από την έναρξη των επιχειρήσεων. 

Το οχυρωματικό έργο της γραμμής “Μεταξά” αποτελείτο κυρίως από υπόγειες σήραγγες που περιελάμβαναν επιμέρους επίγεια οχυρά συγκροτήματα, με παρατηρητήρια, πυροβολεία και πολυβολεία, καθώς και μία τεράστια ανάπτυξη αντιαρματικών τάφρων, ζωνών αντιαρματικών σιδηροπηγμάτων και σκυροδέματος σε διπλές και τριπλές γραμμές ανάσχεσης, που στο σύνολό του για την εποχή του και με τα τότε ελληνικά δεδομένα αποτέλεσε ένα τιτάνιο έργο. Για την υλοποίηση του έργου η Διοίκηση Φρουρίου Θεσσαλονίκης, συγκρότησε ειδική «επιτροπή Μελετών Οχύρωσης» στην οποία συμμετείχαν τοπογράφοι, γεωγράφοι, μηχανικοί, αρχιτέκτονες. Στην επιτροπή συμμετείχαν επίσης στρατιωτικές μονάδες, όπως το Μηχανικό, αλλά και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, πολλές βιομηχανίες της Αθήνας και του Πειραιά. Ιδιαίτερη μάλιστα βαρύτητα είχε δοθεί στον απόρρητο χαρακτήρα της κατασκευής και στην απόλυτη μυστικότητα των όλων εργασιών.

Η γραμμή “Μεταξά” αριθμούσε 21 οχυρά και ο πρωταρχικός σκοπός κατασκευής της, ήταν η απόκρουση τυχόν επίθεσης από την Βουλγαρία, την περίοδο 1935-1940, η οποία ήταν έξω από το Βαλκανικό Σύμφωνο Φιλίας και επιζητούσε να ξαναπάρει τα ελληνικά εδάφη που είχε χάσει κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-1913).

Το κάθε ένα από τα οχυρά, μπορούσε να αμυνθεί προς κάθε κατεύθυνση και αποτελείτο από σκέπαστρα, πυροβολεία, πολυβολεία, ολμοβολεία, βομβιδοβολεία, παρατηρητήρια, έργα παραλλαγής και παραπλάνησης, πολλαπλές εισόδους και εξόδους. Τα οχυρά είχαν επίσης εγκαταστάσεις διοικητηρίου, θαλάμους αξιωματικών, θαλάμους οπλιτών, τηλεφωνικό κέντρο, μαγειρείο, δεξαμενές νερού, χώρους υγιεινής, αποθήκες τροφίμων (για 15 μέρες), χειρουργείο, φαρμακείο, συστήματα αερισμού, φωτισμού (γεννήτριες, λάμπες πετρελαίου, φακούς κ.ά.), αποχέτευση, εξωτερικές θέσεις μάχης, αντιαρματικά κωλύματα και θέσεις αντιαεροπορικών όπλων.

Διαβάστε επίσης: 22 Ιουνίου 1941 | Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα, η μεγαλύτερη στρατιωτική εισβολή στην Ιστορία

Τα 21 οχυρά της γραμμής “Μεταξά” ήταν τα ακόλουθα: 

1. Οχυρό Ποποτλίβιτσα 2. Οχυρό Ιστίμπεη 3. Οχυρό Κελκαγιά  4. Οχυρό Αρπαλούκι 5. Οχυρό Παληουριώνες  6. Οχυρό Ρούπελ  7. Οχυρό Καρατάς  8. Οχυρό Κάλη 9. Οχυρό Περσέκ 10. Οχυρό Μπμπαζώρα11. Οχυρό Μαλιάγκα 12. Οχυρό Περιθώρι 13. Οχυρό Παρταλούσκα 14. Οχυρό Ντάσαβλη 15. Οχυρό Λίσσε 16. Οχυρό Πυραμιδοειδές 17. Οχυρό Καστίλλο 18. Οχυρό Άγιος Νικόλαος 19. Οχυρό Μπαρτισέβα 20. Οχυρό Εχίνος 21. Οχυρό Νυμφαία.  

Η πρώτη μέρα της επίθεσης 

Στις 6 Απριλίου 1941, οι γερμανικές δυνάμεις επιτίθενται ταυτόχρονα στη Γιουγκοσλαβία και στην Ελλάδα. Την πρώτη ημέρα, οι ανώτερες κατά των Ελλήνων, γερμανικές μονάδες, δεν καταγράφουν μεγάλη επιτυχία και σημαντικά αποτελέσματα, επειδή οι ελληνικές δυνάμεις υπερασπίζονται σθεναρά όλες τις θέσεις τους. Ωστόσο, νωρίς το απόγευμα, στις 6 Απριλίου, η θέσεις των ελληνικών μονάδων επιδεινώθηκαν ξαφνικά. 

Στις δυτικές πλαγιές του βουνού, της Κερκίνης η γερμανική 6η ορεινή Μεραρχία ώθησε τις γιουγκοσλαβικές μονάδες μέσω της κοιλάδας της Στρωμνίτσας. Την ίδια στιγμή, τα πρόσθια τμήματα της 2ης γερμανικής Μεραρχίας Panzer κατατροπώνουν τις γιουγκοσλαβικες θέσεις, και ορμούν δυτικά της λίμνης Δοϊράνη, θέτοντας σε κίνδυνο ολόκληρη την ελληνική θέση μάχης στην γραμμή του “Μεταξά”. 

Το πρωινό της 7ης Απριλίου, με ισχυρά πυρά πυροβολικού, τεθωρακισμένες μονάδες και αεροπορική υποστήριξη, ξεκίνησαν εκ νέου επίθεση, αλλά και πάλι χωρίς μεγάλη επιτυχία, εξαιτίας της ελληνικής άμυνας, στην γραμμή “Μεταξά”. 

Οι Γερμανοί, αφού βρέθηκαν προ εκπλήξεως την πρώτη μέρα της επίθεσης, πολιόρκησαν τις επόμενες μέρες, τα οχυρά της γραμμής “Μεταξά”. Με μια κυκλωτική κίνηση έφτασαν μέχρι τις ακτές του Αιγαίου και έπειτα περικύκλωσαν τα νώτα των αμυνόμενων Ελλήνων. 

Επιτέθηκαν στα οχυρά της γραμμής από τον νότο με φλογοβόλα, χειροβομβίδες και εκρηκτικά. Ακολούθησαν μάχες στήθος με στήθος στα υπόγεια των οχυρών της γραμμής “Μεταξά”. Οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες. Τα γερμανικά στρατεύματα που προέλαυναν από τη Γιουγκοσλαβία μέσω της κοιλάδας του Αξιού ήταν ήδη έξω από τη Θεσσαλονίκη.

Τα γερμανικά τάγματα εφόδου μπήκαν στη Θεσσαλονίκη στις 9 Απριλίου, ώρα 7.00 το πρωί. Το ίδιο απόγευμα παραδόθηκε και η Γραμμή “Μεταξά”, η οποία είχε περικυκλωθεί και αποκοπεί από οποιαδήποτε υποστήριξη και ανεφοδιασμό.

Διαβάστε επίσης: D-DAY| Απόβαση στη Νορμανδία 06 Ιουνίου 1944

Οι ελληνικές δυνάμεις που βρίσκονταν στο Αλβανικό μέτωπο, αποκόπηκαν επίσης από την ταχεία ανάπτυξη των γερμανικών μονάδων και δεν κατάφεραν να οπισθοχώρησαν για να δημιουργήσουν μια νέα γραμμή άμυνας. Πέραν αυτου, στις 13 Απριλίου, οι Ιταλοί ξεκίνησαν νέα επίθεση στο Αλβανικό μέτωπο, ενώ οι γερμανικές δυνάμεις έφτασαν στον Όλυμπο, περικυκλωνοντας τις ελληνοβρετανικές δυνάμεις. 

Στις 23 Απριλίου, στην Θεσσαλονίκη, υπογράφηκε η συνθηκολόγηση του Ελληνικού Στρατού και την ίδια μέρα, ο Βασιλιάς Γεώργιος και η ελληνική κυβέρνηση αποσύρθηκαν στην Κρήτη. 

Η γερμανική υπεροχή, τόσο σε αριθμούς αλλά και σε εξοπλισμό, έκαμψε την σθεναρή και ηρωική αντίσταση των Ελλήνων, οι οποίοι πολεμούσαν ταυτόχρονα στο Αλβανικό μέτωπο κατά των Ιταλών, με πενιχρά μέσα και απαρχαιωμένα για την εποχή οπλικά συστήματα. 

Αναμφισβήτητα, η Μάχη των Οχυρών αποτελεί μία από τις πιο ηρωικές στιγμές στην ιστορία του Ε.Σ. που έβαλε το δικό του λιθαράκι στην προσπάθεια των συμμάχων για επικράτηση κατά του Άξονα στη διάρκεια του Β΄ Π.Π. Οι γερμανικές απώλειες στα οχυρά ξεπέρασαν τις αντίστοιχες απώλειες από την κατάληψη ολόκληρων χωρών, όπως η Δανία και η Γιουγκοσλαβία. Μετά το τέλος της Μάχης των Οχυρών, οι Γερμανοί εκφράστηκαν με κολακευτικά λόγια τόσο για τα έργα, όσο και για τους Έλληνες υπερασπιστές τους.

Διαβάστε επίσης: 8 Μαΐου 1945 | Ημέρα της Νίκης για την ανθρωπότητα

Με πληροφορίες από: Balkan War History