Στις 14 Μαρτίου 1957, οι Βρετανοί αποικιοκράτες απαγχονίζουν τον 18χρονο μαθητή, ποιητή και αντάρτη της ΕΟΚΑ, Ευαγόρα Παλληκαρίδη. Ο Ευαγόρας ήταν ο ένατος αγωνιστής του Κυπριακού αγώνα για Ένωση με τη Μητέρα Ελλάδα που απαγχόνισαν οι Βρετανοί αποικιοκράτες.

Ο Ευαγόρας εντάσσεται στην ΕΟΚΑ σε ηλικία 17 ετών όταν ήταν ακόμα τελειόφοιτος μαθητής. Όταν αποχώρησε για τα βουνά άφησε στους συμμαθητές του τον χειρόγραφο αποχειρετισμό του με το γνωστό του ποίημα:

Παλιοί συμμαθηταί,

Αυτή την ώρα κάποιος λείπει ανάμεσά σας, κάποιος που φεύγει αναζητώντας λίγο ελεύθερο αέρα, κάποιος που μπορεί να μη τον ξαναδείτε παρά μόνο νεκρό. Μην κλάψετε στον τάφο του, Δεν κάνει να τον κλαίτε. Λίγα λουλούδια του Μαγιού σκορπάτε του στον τάφο. Του φτάνει αυτό ΜΟΝΑΧΑ.

Θα πάρω μιαν ανηφοριά θα πάρω μονοπάτια

να βρω τα σκαλοπάτια που παν στη Λευτεριά.

Θ΄ αφήσω αδέλφια συγγενείς, τη μάνα, τον πατέρα

μεσ΄ τα λαγκάδια πέρα και στις βουνοπλαγιές.

Ψάχνοντας για τη Λευτεριά θα ΄χω παρέα μόνη

κατάλευκο το χιόνι, βουνά και ρεματιές.

Τώρα κι αν είναι χειμωνιά, θα ΄ρθει το καλοκαίρι

Τη Λευτεριά να φέρει σε πόλεις και χωριά.

Θα πάρω μιαν ανηφοριά θα πάρω μονοπάτια

να βρω τα σκαλοπάτια που παν στη Λευτεριά.

Τα σκαλοπάτια θ΄ ανεβώ, θα μπω σ΄ ενα παλάτι,

το ξέρω θαν απάτη, δεν θαν αληθινό.

Μεσ΄ το παλάτι θα γυρνώ ώσπου να βρω τον θρόνο,

βασίλισσα μια μόνο να κάθεται σ΄ αυτό.

Κόρη πανώρια θα της πω, άνοιξε τα φτερά σου

και πάρε με κοντά σου, μονάχα αυτό ζητώ.

Γειά σας παλιοί συμμαθηταί. Τα τελευταία λόγια τα γράφω σήμερα για σας. Κι όποιος θελήσει για να βρει ένα χαμένο αδελφό, ένα παλιό του φίλο, ας πάρει μιαν ανηφοριά ας πάρει μονοπάτια να βρει τα σκαλοπάτια που παν στη Λευτεριά. Με την ελευθερία μαζί, μπορεί να βρει και μένα. Αν ζω, θα μ΄ βρει εκεί.

Ευαγόρας Παλληκαρίδης.

Κατά τη διάρκεια της αντάρτικης δράσης του συμμετέχει σε επιχειρήσεις και συνεχίζει παράλληλα να γράφει ποίηση. Ο πόλεμος δεν θα αποκτηνώσει όμως το ήθος και τις αρχές του αντάρτη μαθητή. Χαρακτηριστική είναι η αφήγηση που παραθέτει ο αρχηγός της ΕΟΚΑ, Γεώργιος Γρίβας ΔΙΓΕΝΗΣ, στο βιβλίο του ΧΡΟΝΙΚΟ, όπου συναγωνιστής του Παλληκαρίδη αφηγείται περιστατικό όπου κλήθηκε ο νεαρός αντάρτης να εκτελέσει ένα προδότη. Παρόλο που ο Παλληκαρίδης είχε ρητή εντολή να τον εκτελέσει, εντούτοις συζητά μαζί του ώστε να βεβαιωθεί πλήρως πως είναι ένοχος. Έπειτα, πριν τον εκτελέσει, ζητά συγχώρεση από τον ίδιο τον προδότη. Ακολουθεί το απόσπασμα της αφήγησης:

Ο Ευαγόρας θα συλληφθεί τον Δεκέμβριο του 1956 όπου θα βρεθεί πάνω του ένα γρασαρισμένο οπλοπολυβόλο και γεμιστήρες με σφαίρες. Όταν συνελήφθη και κατηγορήθηκε, δεν λύγισε ο νεαρός αγωνιστής ούτε ικέτεψε για χάρη. Δήλωσε περήφανα:

“Γνωρίζω ότι θα με κρεμάσετε. Ό,τι έκαμα το έκαμα ως Έλλην Κύπριος όστις ζητεί την Ελευθερίαν του. Τίποτα άλλο.”

Καμία έκκληση από την Ελλάδα προς τις Βρετανικές αρχές δεν ήταν αρκετή για να αναβληθεί η εκτέλεση του νεαρού Ευαγόρα. Στο τελευταίο του γράμμα θα γράψει: 

“Θ΄ ακολουθήσω με θάρρος τη μοίρα μου. Ίσως αυτό να ναι το τελευταίο μου γράμμα. Μα πάλι δεν πειράζει. Δεν λυπάμαι για τίποτα. Ας χάσω το κάθε τι. Μια φορά κανείς πεθαίνει. Θα βαδίσω χαρούμενος στην τελευταία μου κατοικία. Τι σήμερα τι αύριο; Όλοι πεθαίνουν μια μέρα. Είναι καλό πράγμα να πεθαίνει κανείς για την Ελλάδα. Ώρα 7:30. Η πιο όμορφη μέρα της ζωής μου. Η πιο όμορφη ώρα. Μη ρωτάτε γιατί.”

Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης θα εκτελεστεί ξημερώματα της 14ης Μαρτίου 1957. Επιθυμία του ήταν όπως ο ίδιος είναι ο τελευταίος αγωνιστής που εκτελείται. Η ευχή του έγινε πραγματικότητα. Τάφηκε στον χώρο των φυλακών, τον ιερό χώρο που σήμερα στην Κύπρο ονομάζεται “Φυλακισμένα Μνήματα”. 

Ο θυσία του Ευαγόρα Παλληκαρίδη αποτελεί το λαμπρότερο παράδειγμα αγωνιστικότητας και αυτοθυσίας στην ιστορία του Ελληνισμού της Κύπρου. Ο μαθητής, ο αντάρτης, ο ποιητής Ευαγόρας θα συνεχίσει να εμπνέει τις νέες γενιές Ελλήνων και να τι καθοδηγεί στον δρόμο της αξιοπρέπειας και του αγώνα για απελευθέρωση της κατεχόμενης Κύπρου από την Τουρκική κατοχή.

Διαβάστε επίσης: 21 Σεπτεμβρίου 1956 | Απαγχονισμός Στέλιου Μαυρομμάτη, Μιχαήλ Κουτσόφτα και Ανδρέα Παναγίδη