Defence Redefined

Published on 23/07/2023 at 11:09

*Ανδρέας Πογιατζή

Από τις αρχές του 20ου αιώνα, αλλά και στη σύγχρονη εποχή, οι όλμοι παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο, στο πεδίο της μάχης, χάρη στην ικανότητά τους να υποστηρίζουν τις ομάδες πεζικού σε μικρές και μεσαίες αποστάσεις, καλύπτοντας το κενό μεταξύ πυροβόλων μεγάλης εμβέλειας και της γραμμής επαφής, με το πλεονέκτημα του χαμηλού κόστους των πυρομαχικών και της σχετικά απλής λειτουργίας τους.

Πολλοί στρατοί σε όλο τον κόσμο, έχουν ενσωματώσει στις μονάδες μάχης πεζικού, στοιχεία όλμων όλων των διαμετρημάτων, ενώ το όπλο γενικότερα χαρακτηρίζεται ως “Πυροβολικό τσέπης”. Για την ιστορία, η φιλοσοφία του όλμου, γεννήθηκε πραγματικά κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκόσμιου Πόλεμου. Η πρώτη επιχειρησιακή χρήση του όλμου, ήταν η εκτόξευση πυρομαχικών σε τόξο υψηλής γωνίας, ώστε να προσγειώνεται σχεδόν κατακόρυφα σε στενά εχθρικά χαρακώματα.

Το πυροβολικό είχε σε μεγάλο βαθμό μικρή γωνία βολής και δεν ήταν πραγματικά ικανό να χτυπήσει με ακρίβεια εχθρικά χαρακώματα, όμως οι όλμοι, οι οποίο εκτοξεύονται σχεδόν με κατακόρυφη τροχιά (λίαν καμπύλη τροχιά), αποδείχθηκαν αποτελεσματικά όπλα. Αυτή η διαφορά, ισχύει ακόμα και σήμερα παρόλη την βελτίωση στα συστήματα πυροβολικού που υπάρχουν σήμερα. 

Μερικοί όλμοι, είναι πολύ μεγάλοι για να είναι φορητοί, όπως οι όλμοι 120 χιλ. που ρυμουλκουνται, συνήθως από φορτηγά οχήματα, τα οποία φέρουν και τα πυρομαχικά ή είναι ενσωματωμένοι σε διάφορες πλατφόρμες ως πλήρως αυτοκινούμενοι όπως για παράδειγμα οι όλμοι Μ30 4,2’’ του Ελληνικού Στρατού σε Τεθωρακισμένα Οχήματα Μεταφοράς Όλμων (ΤΟΜΟ) Μ106 τα οποία αποτελούν παραλλαγή του ΤΟΜΠ Μ113. 

Το Μ106 σε παρέλαση στην Ελλάδα Πηγή: OS

Παρόλο που η φιλοσοφια των αυτοκινούμενων όλμων δεν είναι νέα ειδικά για ερπυστριοφόρα οχήματα, εντούτοις αρκετές εταιρείες έχουν αναπτύξει  αυτοκινούμενους όλμους σε ευέλικτες τροχοφόρες πλατφόρμες, ανοίγοντας μια νέα εποχή για αυτό το όπλο.

Η εμφάνιση τέτοιων συστημάτων στην Ουκρανία

Η ρωσική Rostec, ανέπτυξε πρόσφατα τον αυτοκινούμενο όλμο Drok 2S41, με διαμέτρημα 82 χιλ, ο οποίος παρουσιάζει υψηλή κινητικότητα, ενώ προσφέρει αυξημένη προστασία, στο πλήρωμα του στοιχείου το οποίο μπορεί να εκτελεί όλες τις λειτουργίες από το εσωτερικό του οχήματος. 

Το Drok 2S41

Πρόκειται για όχημα, βασισμένο στο πλαίσιο του K-4386 Typhoon, των ρωσικών αερομεταφερόμενων δυνάμεων (VDV), με ηλεκτρικό τηλεχειριζόμενο πύργο, ο οποίος είναι εξοπλισμένος με όλμο 82 χιλ.

Το όχημα, είναι εξοπλισμένο επίσης ένα τηλεχειριζόμενο σταθμό όπλων εξοπλισμένο με πολυβόλο 7,62 χιλ. επιτρέποντας στο πλήρωμα να εμπλέκει στόχους ανεξάρτητα από τον πύργο του όλμου, κυρίως για την αυτοπροστασία του. Στην οροφή υπάρχουν επίσης δύο σειρές από έξι εκτοξευτές καπνογόνων. 

Το 2S41 είναι εξοπλισμένο με ένα σύγχρονο σύστημα ελέγχου πυρός που παρέχει υπολογισμό των δεδομένων εκτόξευσης. Η προετοιμασία για την απόκτηση στόχων, γίνεται από την ομάδα εντός του οχήματος, ωστόσο, όπως υποστηρίζει η εταιρεία, πολλές διαδικασίες είναι αυτοματοποιημένες.  

Το σύστημα ελέγχου πυρός του Drok 2S41

Ο όλμος μπορεί να εκτοξεύσει συμβατικά πυρομαχικά των 82 χλστ., καθώς και βλήματα με αυξημένη ισχύ και βεληνεκές. Στο όχημα, υπάρχει επιπλέον ακόμη ένας όλμος 82 χιλ. αποθηκευμένος με δίποδα και πλάκα βάσης, ο οποίος μπορεί να χρησιμοποιηθεί εκτός οχήματος. 

Τεχνικά χαρακτηριστικά:

• Μέγιστη εμβέλεια βολής: 6000 μέτρα
• Γωνία βολής:  45-85 μοίρες 
• Δυνατότητα και για άμεση βολή για στόχους σε κοντινές αποστάσεις
• Αζιμούθιο: ±35 μοίρες 
• Πυρομαχικά: Έως και 64 βλήματα 82 χιλ. 
• Φυσίγγια 7,62 χιλ: 500 
• Πλήρωμα: 4 άτομα
• Βάρος οχήματος: 14.500 κιλά
• Κινητήρας: Kamaz ισχύος 350 ίππων
• Μέγιστη ταχύτητα: 100 χλμ/ω
• Δυνατότητα για ρίψη με αλεξίπτωτο

Το ψηφιακό σύστημα του Drok παρέχει ασφαλή αλληλεπίδραση πληροφοριών με κινητούς σταθμούς ελέγχου και Κέντρα Διεύθυνσης Πυρός, εξασφαλίζοντας έτσι την δικτυοκεντρικότητα του οχήματος.

Σύμφωνα με τους κατασκευαστές του, ένα από τα κύρια πλεονεκτήματα του είναι ο υψηλός ρυθμός βολής, ο οποίος έχει επίδοση πάνω από δέκα βολές ανά λεπτό. Μια άλλη καινοτομία, η οποία αποτελεί πλεονέκτημα, είναι το γεγονός ότι τα πυρομαχικά τοποθετούνται στον όλμο για εκτόξευση, στο εσωτερικό του οχήματος, χωρίς να εκτίθεται το προσωπικό. 

Το εσωτερικό του οχήματος Typhoon με τον Drok 2S41

Στο πεδίο οι Ρώσοι χρησιμοποιούν επίσης τον βαρύ αυτοκινούμενο όλμο 2S4 Tyulpan των 240 χιλ.

Ένας αυτοκινούμενος όλμος 240 χιλ. 2S4 Tyulpan ο οποίος καταστράφηκε σύμφωνα με τους Ουκρανούς (λίγο αργότερα) στην περιοχή της Marinka τον Απρίλιο του 2023

Από την πλευρά τους οι Ουκρανοί χρησιμοποιούν το αυτοκινούμενο σύστημα με όλμο 120 χιλ, M1064, τα οποία τους δώρισε η Λιθουανία τον περασμένο Νοέμβριο ενώ τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους ο Πρόεδρος Zelenskyy συμφώνησε με τον Πολωνό Πρωθυπουργό Morawiecki για παραχώρηση ορισμένων πολωνικών αυτοκινούμενων συστημάτων όλμων 120 χιλ Rak.

More military support from 🇱🇹 has reached its destination 🇺🇦. 12 units of M113 (10 units of 120 mm self-propelled mortars and 2 units of fire control tanks) and ammunition. Lithuania fulfills its obligations and now 62 M113 of different purposes have been sent to Ukraine. pic.twitter.com/XjJTLf1MK7

— Arvydas Anušauskas (@a_anusauskas) November 14, 2022

Ο αυτοκινούμενος όλμος Rak 120 χιλ βασίζεται στο σασί του τεθωρακισμένου οχήματος Rosomak, ενώ διαθέτει εμβέλεια βολής έως 12 χιλ. Ο ρυθμό βολής του συστήματος ανέρχεται σε 6-8 βολές ανά λεπτό και μπορεί να μεταφέρει 46 βλήματα.

Ο πολωνικός αυτοκινούμενος όλμος RAK των 120 χιλ

Επιπλέον οι Ουκρανοί χρησιμοποιούν και τον ρυμουλκούμενο όλμο 120 χιλ RT61 τον οποίο διαθέτει και η Εθνική Φρουρά και τον οποίο έλαβαν από την Γαλλία. Περισσότερα για τα συστήματα που διαθέτει και η Εθνική Φρουρά και χρησιμοποιούνται τόσο από τις Ρωσικές όσο και τις Ουκρανικές δυνάμεις διαβάστε το σχετικό μας άρθρο εδώ.

Η περίπτωση της Εθνικής Φρουράς 

Στην Εθνική Φρουρά υπηρετούν 2 κύρια είδη όλμων, οι ρυμουλκουμενοι όλμοι 120 χιλ. γαλλικής προέλευσης (RT-61) και οι όλμοι 81 χιλ (Ε44 ελληνικής προέλευσης) που διαθέτουν Μονάδες Πεζικού. 

Διμοιρία Όλμων 120 χιλ ρυμουλκούμενοι από οχήματα VRLA ACMAT.

Διαβάστε επίσης: Όλμοι 120 χιλ RT61 | Οι βαρέως τύπου όλμοι της Εθνικής Φρουράς

Μέσα στα πλαίσια της προσπάθειας, τόσο του εκσυγχρονισμού, όσο και της αναβάθμισης των ικανοτήτων της η Εθνική Φρουρά, θα μπορούσε να εξετάσει σοβαρά την απόκτηση αυτοκινούμενων όλμων 120 χιλ, κάτι που θα αυξήσει κατακόρυφα τις επιχειρησιακές επιδόσεις του Πεζικού αλλά και της επιβιωσιμότητας των μέσων και κυρίως του προσωπικού. 

Οι όλμοι 81 χιλ που διαθέτει η Εθνική Φρουρά είναι σχετικά εύκολα μεταφερόμενοι από το στοιχείο 3-4 ανδρών, -όπως φαίνεται και στην φωτογραφία που ακολουθεί- και η αντικατάσταση τους από άλλα μέσα ή τοποθέτηση τους επί οχημάτων (μαζί με τα πυρομαχικά τους) θα μπορούσε να γίνει, ενδεχομένως σε μεταγενέστερο στάδιο. Το σύστημα το οποίο υπηρετεί στην Εθνική Φρουρά για πέραν των 20 ετών είναι αξιόπιστο και αποτελεί προϊόν της Ελληνικής Βιομηχανίας Όπλων.

Στοιχείο Όλμου 81 χιλ της Εθνικής Φρουράς

Στο παρόν άρθρο θα εστιάσουμε σε κάποιες επιλογές αυτοκινούμενων στοιχείων όλμων 120 χιλ από την Ευρώπη και το Ισραήλ όπως παρακάτω.

Sherpa A2M (Advanced Mobile Mortar) – Γαλλία

Αρχή κάνουμε με το σύστημα Sherpa A2M (Advanced Mobile Mortar) το οποίο φέρει όλμο 120 χιλ της γαλλικής Thales και σύστημα ελέγχου πυρός της ισπανικής NGTS, επί οχήματος 4Χ4 Sherpa της Arquus. Το υπόψη σύστημα συνδυάζει κινητικότητα, προστασία, υποστήριξη πυρός στις προωθήμενες μονάδες και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε επιχειρήσεις αντί-πυροβολικού.Το Sherpa A2M στην Eurosatory 2022 με τηλεχειριζόμενο σταθμό οπλισμού Hornet

Το σύστημα φέρει όλμο 120 χιλ (με ραβδώσεις), απόθεμα μεταφερόμενων πυρομαχικών 40 βλήματα (με δυνατότητα αύξησης του φόρτου στο εσωτερικό του οχήματος) και έχει μέγιστο βεληνεκές 13 χλμ με πυρομαχικά αυτοπροωθήσεως. Σε ότι αφορά το επίπεδο εξοπλισμού το όχημα μπορεί να εξοπλιστεί με τηλεχειριζόμενο σταθμό οπλισμού Hornet ή άλλο και λοιπά ηλεκτρο-οπτικά και ηλεκτρονικά συστήματα.

Σύμφωνα με τους κατασκευαστές του, λόγο της υψηλής αποτελεσματικότητας και ακρίβειας του ραβδωτού όλμου 120 χιλ, μπορεί να επιτύχει παρόμοια λειτουργικά αποτελέσματα με πολύ λιγότερες βολές εν σχέση με έναν λειόκανο όλμο του ίδιου διαμετρήματος.

Η πίσω επίπεδη επιφάνεια του οχήματος είναι εξοπλισμένη με το σύστημα αυτόματης σκόπευσης με δυνατότητα ανάπτυξης του όλμου που αναπτύχθηκε και παράγεται από την New Technologies Global Systems (NTGS).

Σε κατάσταση κίνησης, ο όλμος βρίσκεται οριζόντια πάνω στο όχημα, ενώ σε φάση ανάπτυξης, ο όλμος ωθείται προς τα πίσω έως ότου ο κατακόρυφος βραχίονας που συγκρατεί τον όλμο να μπορεί να περιστραφεί 90° προκειμένου να χαμηλώσει την πλατφόρμα στο έδαφος. 

Με αυτό τον τρόπο, όλες οι δυνάμεις ανάκρουσης θα απορροφηθούν από το έδαφος, πράγμα που σημαίνει ότι επιτυγχάνεται η σταθερότητα. Ο μηχανοκίνητος βραχίονας επιτρέπει τη μεταβολή της ανύψωσης από 45° έως 80°, σύμφωνα με τα δεδομένα εκτόξευσης που παρέχονται από το Σύστημα Ελέγχου Πυρός (FCS). 

Διαβάστε επίσης: ARQUUS DEFENSE | Δυναμική παρουσία στην EUROSATORY με καινοτόμα οχήματα μάχης γνώριμα στην Εθνική Φρουρά – VIDEO & Φωτογραφίες

Patria Nemo – Φινλανδία

Tο θωρακισμένο όχημα AMV της φινλανδικής Patria, εξοπλισμένο με το σύστημα όλμου Patria Nemo, αποτελεί ένα ευέλικτο αυτοκινούμενο σύστημα με τηλεχειριζόμενο πύργο που φέρει λειόκαννο όλμο 120 χιλ και παρέχει μεγάλο επίπεδο προστασίας του μεταφερόμενου προσωπικού.

Το AMV XP 8×8 διαθέτει αρθρωτή βαλλιστική προστασία υψηλού επιπέδου και δυνατότητες για σύγχρονα συστήματα ενεργής αυτοπροστασίας. Παρέχει προστασία στο προσωπικό από αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς (IED), βαλλιστικές απειλές έως και επιπέδου K5+ ενώ είναι προστατευμένο από πυρηνικούς, βιολογικούς και χημικούς παράγοντες (NBC). Η προστασία από νάρκες για το όχημα υπερβαίνει το επίπεδο STANAG 4a/4b. Το βελτιωμένο σχήμα του οχήματος, η χαμηλή ραδιοτομή του στο ραντάρ και το χαμηλό του θερμικό αποτύπωμα ενισχύουν τα stealth χαρακτηριστικά του AMV XP. 

Βολή βλήματος 120 χιλ από το σύστημα Patria Nemo υπό μεγάλη γωνία βολής 

Ο πυργίσκος του Patria Nemo μπορεί να χρησιμοποιηθεί για παροχή πυρών υποστήριξης, αλλά λόγω της ταχύτητας εμπλοκής του μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για αυτοπροστασία με άμεσα πυρά. Επιπλέον, μπορεί να εκτοξεύσει πολλαπλές βολές ταυτόχρονης πρόσκρουσης (MRSI) όπου έως και 6 βλήματα μπορούν να εμπλέξουν ένα στόχο ταυτόχρονα.

Ένα από τα πλεονεκτήματα επίσης του οχήματος είναι η δυνατότητα μεγάλης μεταφοράς πυρομαχικών η οποία κυμαίνεται από 50-60 βλήματα (αναλόγως πλατφόρμας).

Ο μέγιστος ρυθμός βολής ανέρχεται σε 10 βλήματα το λεπτό ενώ το βεληνεκές των βλημάτων ξεπερνά τα 10 χλμ.

Διαβάστε επίσης: Patria | Παράδοση όλμων NEMO Navy για τις Σουηδικές Αμφίβιες Δυνάμεις

SOLTAM CARDOM – Ισραήλ

Το Ισραήλ μπορεί να προσφέρει επίσης λύσεις, σε αυτοκινούμενους όλμους. Συγκεκριμένα, η Elbit Systems, διαθέτει το αυτοκινούμενο σύστημα όλμων CARDOM κατάλληλο για ποικιλία τεθωρακισμένων οχημάτων ερπυστριοφόρων ή τροχοφόρων.  

Πρόκειται για πιστοποιημένο από το ΝΑΤΟ σύστημα, το οποίο είναι σε ενεργό υπηρεσία στον αμερικανικό στρατό εφαρμοσμένο σε οχήματα  Stryker 8×8 και στις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF). Το σύστημα  SOLTAM CARDOM (Computerised Autonomous Recoil Rapid Deployment Outrange Mortar) 120 χιλ. έχει βεληνεκές 7.000 μέτρα και μέγιστο ρυθμό βολής 16 βλήματα ανά λεπτό, ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά σε τακτικές “shoot and scoot” (η αρχή του “βάλλω και μετακινούμαι”). Το πλήρωμα αποτελείται από δύο ή τέσσερα άτομα.

SOLTAM CARDOM επί οχήματος Stryker 8×8  ©Elbit Systems

Διαθέτει μοναδικό σχεδιασμό και προηγμένο ενσωματωμένο σύστημα ελέγχου πυρός (FCS) το οποίο συνδιάζει ένα Σύστημα Αδρανειακής Πλοήγησης (INS), ηλεκτρικά κανάλια για αυτόματη ανάπτυξη και έναν ενσωματωμένο βαλλιστικό υπολογιστή. Ενσωματώνεται εύκολα με υφιστάμενα Συστήματα Διαχείρισης Μάχης (BMS), με άμεση ψηφιακή σύνδεση με σύγχρονα προωθημένα συστήματα παρατήρησης (FO), συμπεριλαμβανομένων UAS, ραντάρ και άλλων συστημάτων ανίχνευσης.

Διαβάστε επίσης: Φιλιππίνες | Πέραν των ATMOS η Elbit παραδίδει αυτοκινούμενους όλμους 120 χιλ. στον Στρατό

SPEAR – Ισραήλ

Το σύστημα αυτοκινούμενου όλμου SPEAR 120 χιλ. επίσης της ισραηλινής Elbit προέρχεται από το επιτυχημένο σύστημα CARDOM. 

Όχημα SandCat 4×4 με όλμο SPEAR  ©Elbit Systems

Το σύστημα το οποίο έχει παρουσιαστεί και στον Ελληνικό Στρατό, διαθέτει μηχανισμό μειωμένης (soft) ανάκρουσης (12-15 τόνοι εν σχεση με 30+ με άλλα συστήματα) και μπορεί να ενσωματωθεί σε τακτικά τροχοφόρα οχήματα μάχης με μεγάλη κινητικότητα συνδυάζοντας αποτελεσματική υποστήριξη πυρός και ευελιξία.

Όσον αφορά τη λειτουργία του, μπορεί να επιχειρήσει με πλήρωμα 3 ατόμων και μέσα σε ένα λεπτό, μπορεί είναι έτοιμο για βολή. Η φιλοσοφία του είναι δικτυοκεντρική και μπορεί να λειτουργήσει, είτε ως μέρος μιας ευρύτερης ομάδας (διμοιρία / λόχος), είτε αυτόνομα ως ένας όλμος.  Διαθέτει υψηλό ρυθμό βολής ικανό να εκτοξεύσει 12 εως 16 βλήματα το λεπτό. 

Το SPEAR είναι εξοπλισμένο με ηλεκτρονικά συστήματα σκόπευσης και πλοήγησης, που επιτρέπουν στο σύστημα να λειτουργεί αυτόνομα και να στοχεύει χωρίς την ανάγκη εξωτερικών σημείων αναφοράς όπως π.χ παρατηρητές βολής. Το SPEAR μπορεί εύκολα να ενσωματωθεί με μια ποικιλία συστημάτων διαχείρισης C4I ή Συστημάτων Διαχείρισής Μάχης (BMS). Μέσω του BMS  το σύστημα μπορεί να δημιουργεί μια ολοκληρωμένη τακτική εικόνα που περιλαμβάνει τόσο φιλικές όσο και εχθρικές δυνάμεις μαζί με πρόσθετα στοιχεία πεδίου μάχης, επιτρέποντας ακριβή ανάλυση απειλών και πρόβλεψη αποτελεσμάτων επίθεσης.

Όχημα JLTV με όλμο SPEAR ©Elbit Systems

Οι πληροφορίες στόχευσης αναμεταδίδονται στο Σύστημα Ελέγχου Πυρός (FCS), το οποίο υπολογίζει τα βαλλιστικά δεδομένα και δίνει εντολή στο σύστημα αυτόματης τοποθέτησης όπως τοποθετήσει στο ακριβές αζιμούθιο και γωνία βολής τον λειόκαννο σωλήνα του όλμου. Το σύστημα είναι ενσωματωμένο με σύστημα αδρανειακής πλοήγησης (INS) για να παρέχει μέγιστη ακρίβεια. Εντός του οχήματος αναλόγως τύπου (π.χ JLTV, SandCat ή HMMWV) μπορούν να μεταφερθούν θήκες με πυρομαχικά διαφόρων τύπων συμπεριλαμβανομένου καθοδηγούμενων βλημάτων της Elbit.

Το πολυετές πλάνο της Εθνικής Φρουράς

Επί του παρόντος, στο πολυετές εξοπλιστικό πρόγραμμα της Εθνικής Φρουράς δεν γνωρίζουμε κατά πόσο ή όχι περιλαμβάνεται η ενίσχυση με αυτοκινούμενους όλμους 120 χιλ, ένα σύστημα το οποίο όμως αποτελεί πολλαπλασιαστή ισχύος για το Πεζικό και το κενό του οποίου ήδη φάνηκε στο πεδίο των μαχών στην Ουκρανία. Μονάδες πεζικού ενισχυμένες με όλμους, ιδιαίτερα αυτοκινούμενους μπορούν να υποστηρίξουν πιο άμεσα και αποτελεσματικά τον αγώνα των πεζοπόρων τμημάτων ειδικά σε κατοικημένους τόπους και περιοχές με οχυρώσεις, ενώ παράλληλα αυξάνουν την επιβιωσημότητα του προσωπικού με άμεση αποχώρηση από το σημείο βολής.

Σε κάθε περίπτωση, το Πεζικό το οποίο αποτελεί και το μεγαλύτερο μέρος της Εθνικής Φρουράς θα πρέπει να ενισχυθεί με σύγχρονα μηχανοκίνητα μέσα πέραν των αντιαρματικών που θα λάβει, με σκοπό την επιτυχή εκπλήρωση της αποστολής του αλλά και ταυτόχρονη αύξηση της επιβιωσιμότητας του προσωπικού του, το οποίο δύσκολα αναπληρώνεται. 

Διαβάστε επίσης: Iron Sting | Το καινοτόμο πυρομαχικό όλμου των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων με καθοδήγηση laser και GPS – VIDEO