*Ανδρέας Πογιατζή

Αναμφίβολα, όσοι επισκέφθηκαν την έκθεση DEFEA 2025 στην Αθήνα, εντυπωσιάστηκαν από τον ρυθμό ανάπτυξης του κυπριακού αμυντικού οικοσυστήματος. 

Η κυπριακή εκπροσώπηση παρουσίασε ουσιαστικές, πρακτικές και ρεαλιστικές καινοτομίες, οι οποίες μπορούν να βρουν εφαρμογή σε πραγματικές συνθήκες. Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό ωστόσο που διέπει τις κυπριακές καινοτομίες, είναι η εξίσωση του χαμηλού κόστους παραγωγής με την μέγιστη αποτελεσματικότητα. 

Διαβάστε επίσης: Άσκηση ORION 2024 | Αποκαλυπτήρια για το ελληνικής σχεδίασης USV VTR

Μια από αυτές τις καινοτομίες, αποτελεί και το JSR3X USV-SKIA, ένα μη επανδρωμένο σκάφος επιφανείας (USV), το οποίο σχεδιάστηκε για να αναλαμβάνει πολλαπλούς ρόλους, από αποστολές ISR (Intelligence, Surveillance, Reconnaissance) εως και αποστολές κρούσης. 

Πρόκειται για μια πλατφόρμα, η οποία συνδυάζει την υψηλή ταχύτητα που μπορεί να αναπτύξει, με την ευελιξία και την μικρή ανιχνευσιμότητα εξαιτίας της STEALTH προσέγγισης στην σχεδίαση του. Το JSR3X USV-SKIA, έχει προκύψει μέσα από την συνεργασία της κυπριακής εταιρείας SpaceBoats με το Κέντρο Αριστείας Cyprus Marine & Maritime Institute (CMMI), μια συνεργασία η οποία αποτελεί απτή απόδειξη της σύμπραξης δύο κυπριακών φορέων με ερευνητικό και εμπορικό χαρακτήρα.    

Όσον αφορά την πρόωση του, αυτή επιτυγχάνεται μέσω ενός ισχυρού κινητήρα απόδοσης έως 400 ίππων, που επιτρέπει στο σκάφος να αναπτύσσει ταχύτητες άνω των 70 κόμβων.  Ο ειδικός σχεδιασμός της πλατφόρμας σε συνδυασμό με την ταχύτητα, προσφέρουν ακριβείς ελιγμούς, μια κρίσιμη δυνατότητα σε δυναμικά επιχειρησιακά περιβάλλοντα όπως οι αποστολές αναχαίτισης ή κρούσης, κατά τα οποία το JSR3X USV-SKIA μπορεί να εμπλακεί με πυρά.  

Ακόμα ένα εντυπωσιακό στοιχείο του κυπριακού USV, είναι η ακτίνα δράσης του, η οποία ξεπερνάει τα 240 ναυτικά μίλια. Μια τέτοια δυνατότητα μπορεί να “λύσει” πολλά προβλήματα είτε στην Διοίκηση Ναυτικού, είτε στην Λιμενική Αστυνομία, αφού θα είναι σε θέση να εκτελούν παρατεταμένες περιπολίες και επιχειρήσεις μεγάλης διάρκειας χωρίς ανάγκη συχνού ανεφοδιασμού.  Σύμφωνα με τους ανθρώπους της κοινοπραξίας, ο στόχος είναι να εξελιχθεί περαιτέρω η πρόωση του JSR3X USV-SKIA  με την ανάπτυξη υβριδικού συστήματος και ενσωμάτωση ηλεκτρικού κινητήρα παράλληλα με τον συμβατικό, με στόχο την αύξηση της αποδοτικότητας και της διάρκειας πλεύσης, αλλά και τη δυνατότητα «σιωπηλής» κίνησης όταν απαιτείται. Τα υβριδικά συστήματα προώθησης μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την οικονομία καυσίμου και να προσφέρουν ένα αθόρυβο modus operandi για αποστολές που απαιτούν ελάχιστο ακουστικό ίχνος. Αυτό το πλεονέκτημα θα επιτρέψει στην SKIA να προσεγγίζει στόχους διακριτικά με μειωμένο θόρυβο και θερμικό ίχνος, μεγιστοποιώντας την τακτική της αποτελεσματικότητα.

Όπως προαναφέραμε, ένα από τα κύρια πλεονεκτήματα του SKIA, είναι η χαμηλή παρατηρησιμότητα σε πολλαπλά φάσματα. Η δομή του κύτους είναι κατασκευασμένη από σύνθετα υλικά με συνδυασμό υαλοβάμβακα (fiberglass) και ενισχύσεις ανθρακονημάτων, κάτι που προσδίδει παράλληλα υψηλή αντοχή και μειωμένο βάρος. Επιπλέον, ολόκληρη η επιφάνεια καλύπτεται με ειδική επίστρωση Line-X polyurea, η οποία μειώνει δραστικά τη θερμική υπογραφή (θερμότητα που ανιχνεύεται από IR αισθητήρες) αλλά και το ίχνος ραδιοτομής (RCS) του σκάφους. 

Το μειωμένο θερμικό ίχνος του SKIA μέσα από θερμική κάμερα. 

Επιπλέον, οι κατασκευαστές του SKIA, το έχουν σχεδιάσει με ειδική γεωμετρία, ώστε να αντανακλά ελάχιστη ακτινοβολία ραντάρ. Το προσεκτικά μελετημένο κύτος χαμηλής διατομής καθιστά το JSR3X ιδιαίτερα δύσκολο στον εντοπισμό από συστήματα ραντάρ, ιδανικό για αθέατες αποστολές θαλάσσιας επιτήρησης και αιφνιδιαστικής κρούσης. Συνολικά, η εξίσωση των υλικών και της σχεδίασης ανεβάζουν την δυσκολία στην ανίχνευση του μειώνοντας τα περιθώρια έγκαιρης προειδοποίησης του στόχου, αυξάνοντας τις πιθανότητες επιτυχίας σε επιχειρήσεις ειδικού χαρακτήρα.

Το JSR3X-SKIA ενσωματώνει ένα προηγμένο αρχιτεκτονικά σύστημα πλοήγησης και ελέγχου (C2) που έχει αναπτυχθεί από το CMMI, παρέχοντας υψηλή αυτονομία και ευκολία διασύνδεσης με τον χειριστή. Το σύστημα ελέγχου διαθέτει φιλικό περιβάλλον χρήστη και εύελικτο λογισμικό (firmware) ώστε να ρυθμίζεται ανάλογα με τις απαιτήσεις της εκάστοτε αποστολής. Σημαντική είναι επίσης η δυνατότητα συντονισμένου ελέγχου πολλαπλών πλατφορμών, ούτως ώστε το SKIA να επιχειρεί είτε incognito είτε σε λειτουργία σμήνους με άλλα σκάφη επιφανείας ή πλατφόρμες αέρος, επεκτείνοντας έτσι τις επιχειρησιακές επιλογές.

Το SKIA, μπορεί να επιχειρήσει επίσης σε περιβάλλοντα χωρίς Παγκόσμιο Δορυφορικό Σύστημα Εντοπισμού Θέσης (GNSS). Σε σενάρια έντονου ηλεκτρονικού πολέμου (EW) όπου τα σήματα GPS/GNSS παρεμβάλλονται ή δεν είναι διαθέσιμα, το SKIA μπορεί να βασιστεί σε αδρανειακά συστήματα πλοήγησης και αισθητήρες για να διατηρήσει την πορεία του, για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Έχει αποδειχθεί ότι το JSR3X διατηρεί την ακεραιότητα της αποστολής του ακόμα και σε σύνθετες συνθήκες ηλεκτρονικών παρεμβολών, κάτι που το καθιστά ιδιαίτερα αξιόπιστο σε επιχειρήσεις υψηλού κινδύνου. 

Η επικοινωνία του USV με τον σταθμό ελέγχου γίνεται σε πραγματικό χρόνο. Το σύστημα μεταδίδει ζωντανή ροή βίντεο ημέρας/νύχτας με υψηλή ανάλυση (HD) από τους αισθητήρες του, καθώς και ηχητικές ειδοποιήσεις για κρίσιμα συμβάντα, δίνοντας στους χειριστές του, πλήρη εικόνα της τακτικής κατάστασης. Αυτή η πλούσια ροή πληροφοριών αυξάνει δραματικά την επίγνωση της κατάστασης (situational awareness) των χειριστών, επιτρέποντας ταχεία λήψη αποφάσεων. Επιπλέον, το σύστημα ελέγχου είναι συμβατό με πολλαπλά λειτουργικά συστήματα και υποστηρίζει πρότυπα ναυτιλιακών ηλεκτρονικών χαρτών (ENC), διασφαλίζοντας ότι μπορεί να ενταχθεί εύκολα σε υπάρχοντα κέντρα επιχειρήσεων και στην περίπτωση της Κύπρου, στην υπηρεσία του ΚΣΕΔ, της Λιμενικής Αστυνομίας, ή της Διοίκησης Ναυτικού. 

Παρά το μικρό του μέγεθος, το SKIA διακρίνεται για την μεγάλη ευελιξία φόρτου που προσφέρει. Μπορεί να μεταφέρει ωφέλιμο φορτίο έως 200 κιλά, στοιχείο κρίσιμο για την προσαρμογή του σε διαφορετικές αποστολές. Αυτό το φορτίο μπορεί να αξιοποιηθεί με πολλούς τρόπους, ανάλογα με την αποστολή. Μπορεί να φέρει προηγμένα συστήματα ISR, όπως κάμερες ημέρας/νύχτας, θερμικούς αισθητήρες, ραντάρ μικρού μεγέθους ή συστήματα SIGINT/ELINT για συλλογή πληροφοριών, ούτως ώστε να επιχειρεί ως φορητή πλατφόρμα επιτήρησης μεγάλης περιοχής ενδιαφέροντος.

Σε επιθετική διαμόρφωση μπορεί να φέρει εκρηκτική γόμωση για πλήγματα ακριβείας σε εχθρικούς στόχους και να μετατραπεί σε όχημα κρούσης “καμικάζι” ή σε μελλοντικό στάδιο να εξοπλιστεί με ελαφρά όπλα (π.χ. πολυβόλα σε τηλεχειριζόμενο σταθμό όπλων). Η ικανότητα αυτή επιτρέπει την ανάληψη αποστολών εξουδετέρωσης απειλών χωρίς να διακινδυνεύονται ζωές. Σε μια άλλη διαμόρφωση, το σκάφος μπορεί να μεταφέρει εξοπλισμό υποστήριξης για ειδικές δυνάμεις (όπως προμήθειες, πυρομαχικά, συσκευές επικοινωνιών) ή ακόμα και σωστικό υλικό για αποστολές έρευνας-διάσωσης. Η αρθρωτή σχεδίαση του καταστρώματος διευκολύνει την ταχεία αλλαγή φορτίων και αισθητήρων, καθιστώντας το JSR3X πολυδύναμο εργαλείο.

Διαβάστε επίσης: Ουκρανία | Βυθίστηκαν τα δύο ρωσικά αποβατικά που χτυπήθηκαν από USV στην Κριμαία – VIDEO

Το σκάφος έχει μήκος 3.33 μέτρα και πλάτος 1.65 μέτρα, ενώ το χαμηλό του βάρος το οποίο δεν ξεπερνά τα 350 κιλά, επιτρέπουν την εύκολη μεταφορά και ανάπτυξη του σε ελάχιστο χρόνο. Στον σχεδιασμό του έχουν ενσωματωθεί ειδικοί γάντζοι ανύψωσης στο κύτος, επιτρέποντας την άμεση ανύψωση του από γερανούς ή ελικόπτερα. Αυτό σημαίνει ότι το σκάφος μπορεί να μεταφερθεί αεροπορικώς και να αποδεσμευτεί στη θάλασσα από ελικόπτερο ή μεταγωγικό αεροσκάφος, επιτυγχάνοντας ανάπτυξη σε απομακρυσμένες περιοχές μέσα σε λίγα λεπτά. Παράλληλα, οι ίδιοι γάντζοι διευκολύνουν την καθέλκυση και ανέλκυση από μονάδες επιφανείας, όπως ένα πολεμικό πλοίο ή ακόμα και ένα μεγαλύτερο σκάφος της ακτοφυλακής, εν κινήσει, παρέχοντας μέγιστη επιχειρησιακή ευελιξία. 

Οι πλαϊνοί πλωτήρες (sponsons) εκατέρωθεν του κύτους αυξάνουν την σταθερότητα του ενώ παράλληλα ενσωματώνουν δεξαμενές καυσίμων με έξυπνη διανομή, διατηρώντας το κέντρο βάρος ιδανικά ισορροπημένο σε κάθε φάση της πλεύσης. Χάρις σε αυτή την σχεδίαση επιτυγχάνεται  βέλτιστη σταθερότητα ακόμη και κατά τη διάρκεια απότομων ελιγμών σε υψηλή ταχύτητα ή σε κλειστές στροφές. Επιπλέον, στην πρύμνη υπάρχει ενσωματωμένο σύστημα έξυπνης ρύθμισης και σταθεροποίησης (trim tab system) που προσαρμόζεται δυναμικά ανάλογα με τις επικρατούσες θαλάσσιες συνθήκες, διασφαλίζοντας ότι το σκάφος διατηρεί βέλτιστη γωνία και επαφή με το νερό ακόμα και σε κυματισμό. Αυτό το αυτορυθμιζόμενο σύστημα αυξάνει την επιχειρησιακή απόδοση, επιτρέποντας στο SKIA να κινείται γρήγορα χωρίς να επηρεάζεται σημαντικά από τυχόν δυσμενείς συνθήκες θάλασσας.

Χάρη σε όλα όσα προαναφέραμε, δηλαδή το μικρό αποτύπωμα, το ρηχό βύθισμα και το μικρό εκτόπισμα, το JSR3X έχει την δυνατότητα να επιχειρεί αποτελεσματικά σε ρηχά ύδατα και παράκτια περιβάλλοντα όπως σε κλειστούς όρμους, δέλτα ποταμών ή πολύ κοντά στην ακτογραμμή. 

Κατά την άποψη μας, το SKIA μπορεί να αποτελέσει πολλαπλασιαστή ισχύος σε ειδικές επιχειρήσεις των μονάδων ειδικών δυνάμεων (SOF)  παρέχοντας είτε προπαρασκευαστική αναγνώριση είτε ακόμα και μεταφορά κρίσιμου εξοπλισμού. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να προωθήσει εφόδια σε ομάδες ΟΥΚ/βατραχανθρώπων που επιχειρούν σε εχθρική ακτή. Εντούτοις η διττή του χρήση (dual-use) μπορεί να φανεί πολύτιμη και σε μη στρατιωτικές επιχειρήσεις, όπως η έρευνα-διάσωση. 

Συνολικά, η ενσωμάτωση του JSR3X USV-SKIA στις ναυτικές και λιμενικές δυνάμεις μπορεί προσφέρει στρατηγικό πλεονέκτημα. Επιτρέπει νέες τακτικές επιχειρήσεων, όπου τα επανδρωμένα και μη επανδρωμένα μέσα δρουν συνδυαστικά (manned-unmanned teaming). Η δυνατότητα γρήγορης μεταφοράς του και ανάπτυξης οπουδήποτε, από ανοικτό πέλαγος μέχρι ρηχά παράκτια ύδατα, σημαίνει ότι οι επιτελείς μπορούν να το υπολογίζουν ως αξιόπιστο εργαλείο σε ένα εύρος σεναρίων, από συμβατικό πόλεμο μέχρι υβριδικές απειλές και αποστολές ασφαλείας.

Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της SpaceBoats, Κυριάκος Ερωτοκρίτου, «δεν μιλάμε απλώς για τα μελλοντικά συστήματα, τα κατασκευάζουμε, τα δοκιμάζουμε και τα αποδεικνύουμε στο πεδίο». Αυτή η φιλοσοφία αποτυπώνεται στο SKIA JSR3X, η οποία συγκεντρώνει τεχνική αρτιότητα και πρακτική ωριμότητα. Η επιτυχημένη εμφάνισή του στην DEFEA 2025 αποτελεί μόνο την αρχή.  

Διαβάστε επίσης: Distributed Lethality | Το παράδειγμα A2/AD της Ουκρανίας μπορεί να εφαρμοστεί με made in-Cyprus USVs

*Δημοσιογράφος – Αναλυτής