Στις 14 Μαρτίου 1957, οι Βρετανοί αποικιοκράτες στην Κύπρο, εκτελούν δια απαγχονισμού απαγχονίζουν τον 19χρονο ποιητή και αντάρτη της ΕΟΚΑ, Ευαγόρα Παλληκαρίδη. Ο Ευαγόρας ήταν ο ένατος στη σειρά αγωνιστής του Κυπριακού αντιαποικιακού αγώνα για Ένωση με τη Μητέρα Ελλάδα που απαγχόνισαν οι Βρετανοί αποικιοκράτες.

Ο Ευαγόρας εντάσσεται στην ΕΟΚΑ σε ηλικία 17 ετών όταν ήταν ακόμα τελειόφοιτος μαθητής. Όταν αποχώρησε για τα βουνά άφησε στους συμμαθητές του τον χειρόγραφο αποχειρετισμό του με το γνωστό του ποίημα:

Παλιοί συμμαθηταί,

Αυτή την ώρα κάποιος λείπει ανάμεσά σας, κάποιος που φεύγει αναζητώντας λίγο ελεύθερο αέρα, κάποιος που μπορεί να μη τον ξαναδείτε παρά μόνο νεκρό. Μην κλάψετε στον τάφο του, Δεν κάνει να τον κλαίτε. Λίγα λουλούδια του Μαγιού σκορπάτε του στον τάφο. Του φτάνει αυτό ΜΟΝΑΧΑ.

Θα πάρω μιαν ανηφοριά θα πάρω μονοπάτια

να βρω τα σκαλοπάτια που παν στη Λευτεριά.

Θ΄ αφήσω αδέλφια συγγενείς, τη μάνα, τον πατέρα

μεσ΄ τα λαγκάδια πέρα και στις βουνοπλαγιές.

Ψάχνοντας για τη Λευτεριά θα ΄χω παρέα μόνη

κατάλευκο το χιόνι, βουνά και ρεματιές.

Τώρα κι αν είναι χειμωνιά, θα ΄ρθει το καλοκαίρι

Τη Λευτεριά να φέρει σε πόλεις και χωριά.

Θα πάρω μιαν ανηφοριά θα πάρω μονοπάτια

να βρω τα σκαλοπάτια που παν στη Λευτεριά.

Τα σκαλοπάτια θ΄ ανεβώ, θα μπω σ΄ ενα παλάτι,

το ξέρω θαν απάτη, δεν θαν αληθινό.

Μεσ΄ το παλάτι θα γυρνώ ώσπου να βρω τον θρόνο,

βασίλισσα μια μόνο να κάθεται σ΄ αυτό.

Κόρη πανώρια θα της πω, άνοιξε τα φτερά σου

και πάρε με κοντά σου, μονάχα αυτό ζητώ.

Γειά σας παλιοί συμμαθηταί. Τα τελευταία λόγια τα γράφω σήμερα για σας. Κι όποιος θελήσει για να βρει ένα χαμένο αδελφό, ένα παλιό του φίλο, ας πάρει μιαν ανηφοριά ας πάρει μονοπάτια να βρει τα σκαλοπάτια που παν στη Λευτεριά. Με την ελευθερία μαζί, μπορεί να βρει και μένα. Αν ζω, θα μ΄ βρει εκεί.

Μετά τον θάνατο του συναγωνιστή του, Χαράλαμπου Μούσκου, του πρώτου αντάρτη της ΕΟΚΑ που σκοτώθηκε από τους βρετανούς στις 15 Δεκεμβρίου 1955, ο Παλληκαρίδης θα γράψει το εξής ποίημα:

– Πουλάκι, γιατί σώπασες και στέκεις λυπημένο;

Μήπως σου σκότωσε κανείς το ακριβό σου ταίρι;

Ή μήπως το παιδάκι σου το πολυαγαπημένο

σου πήραν και το σφάξανε με δίκοπο μαχαίρι;

– Κανένας δε μου σκότωσε το ακριβό μου ταίρι,

κι ούτε κανένας πείραξε ποτέ του τα παιδιά μου

τον Μούσκο κάποιος σκότωσε με το πικρό του χέρι

και κλαίω γι΄αυτό μερονυχτίς, θρηνώ με την καρδιά μου.

– Πουλάκι, μην πικραίνεσαι, δεν κλαίνε για λεβέντες

και νάχης για παρηγοριά αυτές τις δυο κουβέντες:

Τον Μούσκο κι αν σκοτώσανε, εμείς όπου βρεθούμε,

τον άδικο του θάνατο θα τον εκδικηθούμε…

Το ποιητικό έργο του Παλληκαρίδη, παρά το νεαρό της ηλικίας του παραπέμπει σε ένα ποιητή με ώριμη γραφή και σκέψη. Πολλοί θα σχολιάσουν μετά τον θάνατο του, πως αν ζούσε θα ήταν ένας από τους μεγάλους ποιητές του Ελληνισμού. Ο Ευαγόρας φυσικά, είναι ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές του Ελληνισμού, γιατί όπως εύστοχα αναφέρει ένα ρητό, το μεγαλύτερο ποίημα ενός ποιητή είναι η ίδια η ζωή του.

Τα ποιήματα του Ευαγόρα Παλληκαρίδη, για την ελευθερία της Κύπρου, παραμένουν μέχρι σήμερα επίκαιρα. Παραθέτουμε ενδεικτικά το ποίημα του με τίτλο “Το όραμα της Λευτεριάς”.

Σκλαβωμένη μου Κύπρος, λατρευτή μου πατρίδα

που δεμένη στενάζεις με βαριάν αλυσίδα,

Τα δεσμά τα βαριά σου σε λιγάκι θα σπάσης,

και στης μάνας Ελλάδας την αγκάλη θα φτάσης.

Της σκλαβιάς η φουρτούνα ολοένα σε δέρνει

και τη νίκη ζητάει και γιαλός και στεριά.

Όμως νάτην! Η νίκη με χαμόγελο φέρνει

σαν σε όνειρο μέσα τη γλυκειά Λευτεριά.

Και τη βλέπω πετώντας στα ουράνια, να φτάνη,

κι από πάνω σου στέκει και γλυκά σε θωρεί,

και κρατώντας στα χέρια χλωροδάφνης στεφάνι

σο κεφάλι σου, Κύπρος, με χαρά το φορεί.

Ο Ευαγόρας θα συλληφθεί τον Δεκέμβριο του 1956 όπου θα βρεθεί πάνω του ένα γρασαρισμένο οπλοπολυβόλο και γεμιστήρες με σφαίρες. Όταν συνελήφθη και κατηγορήθηκε, δεν λύγισε ο νεαρός αγωνιστής ούτε ικέτεψε για χάρη. Δήλωσε περήφανα:

“Γνωρίζω ότι θα με κρεμάσετε. Ό,τι έκαμα το έκαμα ως Έλλην Κύπριος όστις ζητεί την Ελευθερίαν του. Τίποτα άλλο.”

Καμία έκκληση από την Ελλάδα προς τις Βρετανικές αρχές δεν ήταν αρκετή για να αναβληθεί η εκτέλεση του νεαρού Ευαγόρα. Στο τελευταίο του γράμμα θα γράψει: 

“Θ΄ ακολουθήσω με θάρρος τη μοίρα μου. Ίσως αυτό να ναι το τελευταίο μου γράμμα. Μα πάλι δεν πειράζει. Δεν λυπάμαι για τίποτα. Ας χάσω το κάθε τι. Μια φορά κανείς πεθαίνει. Θα βαδίσω χαρούμενος στην τελευταία μου κατοικία. Τι σήμερα τι αύριο; Όλοι πεθαίνουν μια μέρα. Είναι καλό πράγμα να πεθαίνει κανείς για την Ελλάδα. Ώρα 7:30. Η πιο όμορφη μέρα της ζωής μου. Η πιο όμορφη ώρα. Μη ρωτάτε γιατί.”

Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης θα εκτελεστεί ξημερώματα της 14ης Μαρτίου 1957. Επιθυμία του ήταν όπως ο ίδιος είναι ο τελευταίος αγωνιστής που εκτελείται. Η ευχή του έγινε πραγματικότητα. Τάφηκε στον χώρο των φυλακών, τον ιερό χώρο που σήμερα στην Κύπρο ονομάζεται “Φυλακισμένα Μνήματα”.

Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης είναι το φωτεινότερο παράδειγμα αγωνιστικότητας και ήθους για τη νεολαία. Ο Ευαγόρας, ένας τελειόφοιτος μαθητής γυμνασίου, υπέμεινε τις κακουχίες του αντάρτικου αγώνα, στάθηκε όρθιος μπροστά στην αγχόνη και με την θυσία του έδειξε πως καμιά αυτοκρατορία και κανένας στρατός δεν μπορούν να νικήσουν την Πίστη και το Θάρρος. Ο Ευαγόρας με την θυσία του μας δείχνει μέχρι σήμερα τον δρόμο για την απελευθέρωση της Κύπρου από τον τουρκικό ζυγό και την εθνική μας αποκατάσταση.

Διαβάστε επίσης: 21 Σεπτεμβρίου 1956 | Απαγχονισμός Στέλιου Μαυρομμάτη, Μιχαήλ Κουτσόφτα και Ανδρέα Παναγίδη