Η αποβίβαση των Τουρκικών δυνάμεων στην Κερύνεια, η ρίψη δυνάμεων από αέρος στους τουρκοκυπριακούς θύλακες και η δημιουργία προγεφυρώματος τον Ιούλιο του 1974 ήταν απλώς η αρχή του δράματος της Κύπρου. Η πτώση της χούντας, η ανάληψη της εξουσίας στην Ελλάδα από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, η ανάληψη της εξουσίας στην Κύπρο από τον Γλαύκο Κληρίδη και η έναρξη συνομιλιών στη Γενεύη δεν ήταν αρκετά για να αποτρέψουν τη συνέχιση των Τουρκικών επεκτατικών σχεδιασμών.

Η εκεχειρία η οποία συμφωνήθηκε ουσιαστικά δεν τηρήθηκε από τον τουρκικό στρατό ο οποίος συνέχισε να προχωρεί. Στις συνομιλίες της Γενεύης η τουρκική πλευρά προτείνει τα σχέδια Γκιουνές και Ντενκτάς, βασισμένα σε πολυπεριφερειακή και διζωνική ομοσπονδία και η ελληνική πλευρά τα απορρίπτει. Έτσι ξεκινά οργανωμένα η νέα  επιθετική ενέργεια του τουρκικού στρατού. 

Αρχικά, άρματα μάχης και μονάδες πεζικού κινήθηκαν ανατολικά της Αμμοχώστου δυτικά προς τον τουρκοκυπριακό θύλακο της Λεύκας και την κωμόπολη Μόρφου. Οι μάχες  γύρω από τη Λευκωσία ήταν ολημερίς.

Μέχρι το απόγευμα της 16ης Αυγούστου, οι Τούρκοι είχαν καταλάβει το 37% του κυπριακού εδάφους. Δηλαδή, όλο το τμήμα του σχεδίου Ντενκτάς και την Αμμόχωστο. Μέσα σε λιγότερο από τρεις ημέρες ολοκλήρωσαν την κατάληψη της οροσειράς του Πενταδακτύλου. Κατέλαβαν επίσης την πεδιάδα της Μεσαορίας, τη Μόρφου και την Καρπασία. Η Αμμόχωστος κατελήφθη και η πόλη έγινε με τον καιρό «πόλη φάντασμα». 

Ο τραγικός απολογισμός καταγράφει 4.500-6.000 νεκρούς και τραυματίες, ανάμεσα τους πολλοί άμαχοι. Οι πρόσφυγες έφτασαν τους 200.000 και οι αγνοούμενοι τους 1.619. 

Παρά τον άνισο και προδομένο αγώνα, οι δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς και της ΕΛΔΥΚ έσωσαν την αξιοπρέπεια του Ελληνισμού. Μορφές όπως ο Τάσος Μάρκου και ο Σωτήριος Σταυριανάκος και όσοι οπλίτες και αξιωματικοί τήρησαν τον όρκο τους μέχρι τέλους, θυμίζουν μέχρι σήμερα στους Έλληνες της Κύπρου τον δρόμο της αξιοπρέπειας και της ελευθερίας.

Λοχαγός Μηχανικού Σωτήριος Σταυριανάκος. Εκ των πρωταγωνιστών της ηρωικής μάχης του Στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ. Σκοτώθηκε από βολή πυροβόλου άρματος μάχης ενώ προσπαθούσε να εξοντώσει πυροβολητή άλλου άρματος, στις 16 Αυγούστου 1974.

Διαβάστε επίσης: Μαρτυρία 1974 | “Το 336 κράτησε την Λευκωσία, το τάγμα του Αλευρομάγειρου, το τάγμα της Αμμοχώστου”