Τον Οκτώβριο του 1931 οι Κύπριοι ξεσηκώθηκαν εναντίον στην βίαιη και απάνθρωπη μεταχείριση των Βρετανών ζητώντας την λύτρωση από την καταπιεστική Αγγλική κατοχή και την Ένωση με την Ελλάδα.

Το αποικιακό καθεστώς είχε επιβάλει βαριά φορολογία και ο λαός ζούσε υπό οικονομική ανέχεια. Το 1931 ο κυβερνήτης Ρόναλντ Στορς προσπάθησε να επιβάλει την πολιτική του με νέους φόρους αλλά το νομοθετικό συμβούλιο δεν την ενέκρινε κάτι που κατάφερε με βασιλικό διάταγμα. Οι ενέργειες του και παρά τις προσπάθειες του να καταλαγιάσει την ένταση προκάλεσαν μεγάλες διαδηλώσεις έξω από το κυβερνείο πρωτόγνωρες για τη Κύπρο. Τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους αποφασίζει να επιβάλει νέους φόρους αλλά με την ψήφο του μέλους του νομοθετικού συμβουλίου Τούρκου Νεγιατί Μπέη δεν εγκρίνονται, ωστόσο με διάταγμα παρακάμπτει την απόφαση του συμβουλίου. 

Ο Μητροπολίτης Κιτίου Νικόδημος Μυλωνά, παραιτείται  από το νομοθετικό συμβούλιο μαζί με άλλους Ελληνοκύπριους Βουλευτές στις 17 Οκτωβρίου 1931. Την ίδια ημέρα με διάγγελμα του, κήρυσσε την Ένωση  της Κύπρου με την Ελλάδα και παρακινούσε τους συμπατριώτες του  σε ανυπακοή προς τους δυνάστες της πατρίδας μας.  Στις 18 Οκτωβρίου 1931 με εμπνευσμένη προκήρυξη της, η Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση Κύπρου (ΕΡΕΚ), οργάνωση που ιδρύθηκε από την εκκλησιαστική και την πολιτική ηγεσία με σκοπό το συντονισμό του αγώνα για την Ένωση, γνωστοποιεί στο λαό τις προγραμματικές της αρχές. Τόσο το διάγγελμα του Μητροπολίτη Κιτίου, όσο και η προκήρυξη της ΕΡΕΚ προκάλεσαν ενθουσιασμό στο λαό. 

Διαβάστε επίσης: “Ο Πόλεμος του Ψύλλου” | Αξιολόγηση του ανταρτοπόλεμου της ΕΟΚΑ από τον R.Taber

Στις 21 Οκτωβρίου παραιτούνται και οι υπόλοιποι Έλληνες βουλευτές σε κοινή απόφαση που έλαβαν σε εκδήλωση της Εμπορικής Λέσχης Λευκωσίας. Μετά το τέλος της εκδήλωσης ξεκίνησε πορεία διαμαρτυρίας προς το κυβερνείο.  Πολλοί οπλίστηκαν με ξύλα και πέτρες.  Το κύμα των διαδηλωτών ήταν τόσο ορμητικό που ο αστυνομικός κλοιός που σχηματίστηκε ήταν αδύνατο να το συγκρατήσει.  Στον χώρο κατέφθασαν αστυνομικές δυνάμεις που προσπάθησαν να διαλύσουν τους διαδηλωτές ανεπιτυχώς και δέχτηκαν και αυτοί λιθοβολισμό ενώ οι διαδηλωτές έκαψαν και τρία οχήματα που μετέφεραν τους αστυνομικούς. Διαδηλωτές άναψαν ραβδιά και πετώντας τα στα παράθυρα του κυβερνείου το πυρπόλησαν. Η αστυνομία έβαλλε με πραγματικά πυρά κατά του πλήθους καταφέρνοντας να διαλύσει την πορεία, από τα πυρά τους σκοτώθηκε ο Ονούφριος Κληρίδης.

Οι Μητροπολίτες Κιτίου και Κυρηνείας και αρκετοί πολίτες εξορίστηκαν.  Με ειδικό νόμο επιβλήθηκαν πρόστιμα στους κατοίκους,  ακολούθησαν αυστηρότερα μέτρα με απαγόρευση κυκλοφορίας, λογοκρισία στα έντυπα ενώ στις 23 Οκτωβρίου κατέφθασαν 4 πλοία με Βρετανούς στρατιώτες.

Το κίνημα του Οκτωβρίου του 1931 δεν ήταν μεμονωμένο επεισόδιο και μια στιγμιαία αντίδραση του Κυπριακού Λαού.  Ήταν η κορύφωση μιας σειράς γεγονότων και αντιδράσεων του λαού στα δυναστικά, καταπιεστικά και απάνθρωπα μέτρα που πήρε ο βρετανική αποικιοκρατική κυβέρνηση για να καθυποτάξει την Ελληνική ψυχή των Κυπρίων και να ευνουχίσει κάθε ανθρώπινη  αξιοπρέπεια και ελεύθερη έκφραση.  Οι   Κύπριοι δεν δίστασαν να προτάξουν την αντίσταση τους μπροστά στην παντοδυναμία μιας αυτοκρατορίας.  Ξεπέρασαν τις μικρότητες και μικροπολιτικές και ενωμένοι διεκδίκησαν το δίκαιο τους, άοπλοι μεν, αλλά με ψυχική δύναμη και θάρρος. Αυτή η αναμέτρηση ήταν αποτέλεσμα της κοινωνικής και πολιτικής δυναμικής που πρόβαλαν εμπνευσμένοι ηγέτες και οδήγησαν το λαό σε μια γιορτή Ελευθερίας, σε μια αφύπνιση της συνείδησης, σε μια ανατροπή της συμβατικότητας και της εκμετάλλευσης. 

Διαβάστε επίσης: Ευαγόρας Παλληκαρίδης | Αντάρτης, ποιητής και μαθητής – Ο τελευταίος απαγχονισθέντας ήρωας της ΕΟΚΑ